Land van echo's
Mark Stokmans
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Ambo|Anthos, © 2024 |
VERDIEPING 3 : NIEUW DUIZENDZINNEN : STOK |
Maarten Steenmeijer
rt/aa/30 m
Nederland staat er niet goed op in Mark H. Stokmans' roman Spiegeldagen, het vervolg op het met de Boekhandelsprijs bekroonde Land van echo's (2022). Het is 'een land dat ruikt naar kruipruimte' en waar 'alles in plastic is verpakt, zodat je vooral niet herkent wat je eet'. Wonen in Nederland, dat is als 'het leven op een kostschool'. En Texel, dat is 'een zandplaat omringd door zeeslijk en grijs water'.
Nee, dan Spanje met zijn 'blauwe hemel' en 'eindeloze bergen'. Spanje, het land waar Ruben Kruijssen als kind elke zomer de tijd van zijn leven had in het huis van zijn grootvader (Herman Kruijssen), ergens op het platteland in de buurt van Alicante. Spanje, het land waar Ruben - makelaar met tegenzin in Nederland - in 1992 weer naartoe trekt omdat het huis van opa nu, drie jaar na diens dood, eindelijk eens verkocht moet worden. Tenminste, dat vinden Rubens moeder en zijn tweelingbroer. Maar vindt hij dat zelf eigenlijk ook?
In Land van echo's vertelt Stokmans wat er zich allemaal in opa Hermans huis en omstreken had afgespeeld. Herman kocht het rond 1930, toen Spanje aan de vooravond van de Burgeroorlog stond. Het kon niet anders of hij raakte als versgebakken grondbezitter nauw betrokken bij het toenemende geweld tussen radicaal links en reactionair rechts. Maar partij kiezen deed hij niet, al schuwde hij het geweld niet. Die combinatie bracht hem bij beide extremen in de problemen.
Stokmans weet van Herman Kruijssen een gelaagd personage te maken en dat is, naast de overtuigende verweving van zijn levensverhaal met de geschiedenis van Spanje, niet de enige charme van Land van echo's. Het is ook een boek waarvan de liefde voor Spanje - de landschappen, de tradities, het 'gewone leven', de (volks)cultuur, de taal - van de pagina's straalt.
Jammer is wel dat Stokmans nou net weer de zigeuners als prominentste vertegenwoordigers van de Spaanse volkskunst opvoert en daarbij de overbekende stereotypen van stal haalt ('Barbareta danste (...). Een trotse kin geheven, vuur in de ogen. Vonken leken van haar klappende handen te slaan'). En het stoort dat er zo veel spel- en taalfouten staan in de Spaanse woorden en uitdrukkingen waarmee de schrijver Land van echo's heeft doorspekt. Maar daar staat meer dan genoeg tegenover.
Die vlieger gaat niet op voor Spiegeldagen. Daarin worden de zigeunerclichés opnieuw royaal opgediend en struikel je ook weer over de fouten in het Spaans, maar daar blijft het niet bij. Zo mist Ruben de epische allure van zijn grootvader en misschien is dat de reden dat Stokmans hem van een sidekick heeft voorzien, de gesoigneerde Italiaanse tachtiger Alessandro Apollinare Ortolani.
Maar dat pakt niet goed uit. Ortolani staat Ruben bij in zijn zoektocht naar Pepa, zijn spoorloos verdwenen stiefgrootmoeder en de voornaamste erfgenaam van opa Hermans huis. De krasse Italiaanse knar kwettert er onverdroten op los en debiteert daarbij de ene guitige spitsvondigheid ('Ik ben er wanneer ik arriveer') na de andere pseudowijsheid ('Het heeft in ieder geval wel iets magisch, kunst. Het is een schepping in zichzelf, maar wat schept de schepping als het geen nieuwe verhalen zijn?').
Ook krijgt Spiegeldagen dankzij Ortolani een flets Da Vinci Code-tintje wanneer hij Ruben ervan weet te overtuigen dat er in een Italiaans schilderij uit het begin van de 16de eeuw (La Tempesta van Giorgione) een sleutel is te vinden naar de geschiedenis van opa Herman en zijn zigeunerliefde Pepa. En dan blijkt het ook nog eens te gaan om iets wat de lezer al bekend was uit Land van echo's.
Daarmee stuiten we op misschien wel het voornaamste manco van Spiegeldagen: veel van wat we al wisten uit Land van echo's wordt hierin opnieuw verteld. De gebeurtenissen in en rond de Burgeroorlog, de lange schaduw van die verwikkelingen op de daarbij betrokken families, de 'onmogelijke' liefde tussen Herman en Pepa, de tragische lotgevallen van hun kinderen: het zijn allemaal herhalingsoefeningen.
Het perspectief is nu weliswaar anders - dat van Herman heeft plaatsgemaakt voor dat van Pepa - en er worden natuurlijk nieuwe feiten toegevoegd. Maar dat is te weinig om de roman te redden. En het verhaal van Rubens queeste naar zijn Spaanse wortels dan? Ook dat is te dun en te slap om Spiegeldagen te kunnen dragen.
Ambo Anthos; 597 pagina's; € 29,99.
Mark Stokmans kreeg voor zijn vorige roman de Boekhandelsprijs.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.