Het zat zo
Meir Shalev
Meir Shalev (Auteur), Ruben Verhasselt (Vertaler)
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Uitgeleend
|
Ambo|Anthos, © 2024 |
VERDIEPING 3 : NIEUW DUIZENDZINNEN : SHAL |
Remo Verdickt
ua/an/27 j
Al dertig jaar woont Ithamar in de VS. Ieder jaar keert hij enkele dagen terug naar Tel Aviv en houdt hij een 'broedernacht' met Boaz. Gesterkt door alcohol halen de broers herinneringen op aan hun ouders en verloren liefdes. Voor een keer wijkt Ithamar af van dat patroon en vertelt hij zijn broer over een nacht die hij twintig jaar eerder deelde met een mysterieuze vrouw op een afgelegen plek aan de Israëlische kust. Terwijl de plotwendingen en dreiging zich opstapelen, sluipt ook het gedeelde verleden van de broers binnen in het verhaal.
De Israëlische schrijver Meir Shalev overleed in april 2023 aan kanker. Vertel het niet aan je broer geldt als zijn literair testament, de culminatie van een leven lang verhalen vertellen. De kracht én valkuilen van het vertellen staan centraal in deze roman. Ithamar beschrijft niet alleen een langgerekte anekdote aan zijn broer, ook zijn eigen herinneringen en die van Boaz staan bol van de literaire ingrepen. “'Het komt niet doordat je zo slim bent, Boaz,' zei ik. 'Het komt doordat die nacht voor mij heel warrig was, zoals je nog begrijpen zult, maar door mij aan jou wordt opgedist als een verhaal, en verhalen ordenen de werkelijkheid.'” Boaz wijst dan weer met plezier op de fouten en tegenstrijdigheden in het relaas van zijn broer: “Ik speur naar wat er mis is om alles in orde te houden.”
Een eerste kus
Die orde gaat vaak gepaard met uiterlijke schijn en veronderstellingen. Ithamars uitzonderlijk knappe verschijning levert hem heel wat vooroordelen en vrouwelijke aandacht op, zoals die ene nacht twintig jaar eerder. Toch maakt dat hem ook kwetsbaar, zeker in combinatie met zijn “onbetrouwbare ogen”. “Net als uiterlijke schoonheid is bijziendheid een lichamelijke en geen geestelijke eigenschap, maar deze twee hebben mijn levensloop meer bepaald dan al mijn andere eigenschappen. Ook het verhaal dat ik hier probeer te schrijven, was niet gebeurd als die twee niet samen, naast elkaar, in mij hadden bestaan.” 'Niets is wat het lijkt' mag dan een cliché zijn, het gaat perfect op voor zowel Ithamars leven als de roman zelf.
Shalev fleurt zijn bespiegelingen over broederliefde, het koesteren van geheimen en melancholie op met een thrillerachtig verhaal-in-het-verhaal. Hij weet de spanning rond Ithamars ontspoorde avontuurtje er goed in te houden. Toch voelt de ontknoping behoorlijk banaal aan. Allicht een bewuste keuze, maar dat maakt het er niet minder onbevredigend op.
Dat is gelukkig niet het geval met de erotische scènes en Shalev zet Ithamar overtuigend neer als onverbeterlijke romanticus. “Geliefden zouden elkaar snel over hun hele lijf moeten kussen, elk lichaamsdeel, ieder stukje huid en elk hoekje, en niet alleen de oases en de ivoorkusten, maar ook de achterstandsbuurten en de achtererven en de afgelegen buitenwijken, de ellebogen en de hielen, de verlaten oorden en de industriegebieden, om niet aan hun einde maar aan hun begin een eerste kus te proeven.”
Ithamars anekdote wordt voortdurend onderbroken door flarden dialoog tussen de broers en door innerlijke monologen. Die vormen samen het hart van de roman; alles wat de broers elkaar niet en wél vertellen. Het levert geen grootse literatuur op, maar wel een klein, intiem verhaal dat voorzichtig ontroert.
Het is dan ook jammer dat Shalev de broedernacht contrasteert met een veel spectaculairdere avond. In se zijn dit twee in elkaar vervlochten kamerspelen, waarvan de vorm en toon soms vloeken, hoe vakkundig verteld ook. Via het contrast stelt de auteur natuurlijk zijn verteller en de (on)macht van fictie zelf ter discussie, maar hij kan niet verhinderen dat dit ook de leeservaring ondermijnt. Toch blijf je geboeid verder lezen, en besef je dat Shalevs ingrepen de aantrekkingskracht en frustratie teweegbrengen die ook Ithamar ervaart. “Er zit niets anders voor je op. Want ik ben degene die vertelt en jij bent degene die luistert.”
“We worden ouder. Die nachten verminderen, maar verhalen - je kunt altijd nieuwe verzinnen”, merkt Boaz op. Shalev zelf zal niet langer nieuwe verhalen verzinnen, maar Vertel het niet aan je broer geldt als een waardig afscheid. Of zoals Ithamar antwoordt: “En de geheimen komen uit, maar vermeerderen.” Dit boek bevat heel wat elementen die zich nadien 'vermeerderen' in het hoofd van de lezer. Alleen ben ik er niet zo zeker van dat de herinneringen aan de afzonderlijke delen elkaar ook nog vaak zullen kruisen.
Vertaald door Ruben Verhasselt. Ambo Anthos, 256 blz., € 23,99 (e-boek € 6,49) Oorspr. titel: 'Al Tesaper le-Akhicha'.
Elma Drayer
il/pr/20 a
In een paar elegante zinnen een sfeer, een personage neerzetten - de vorig jaar overleden Israëlische schrijver Meir Shalev was er een meester in. Dat blijkt eens temeer uit Vertel het niet aan je broer, zijn aller-, allerlaatste roman. Mooi gegeven: twee 'hechte, liefhebbende' broers, Ithamar en de iets jongere Boaz, nu allebei de 60 gepasseerd, halen jaarlijks samen één nacht door op een hotelbalkon, met veel sterkedrank, mezze en emotionele uitbarstingen. Ithamar, tevens de verteller, woont in de VS en geldt als een sjpetter. Zelf was hij liever wat minder knap geweest; zijn uiterlijk, ontdekt hij al jong, is 'het enige aan mij waar mensen oog voor hebben'. Uiteraard kan hij in bed krijgen wie hij wil, maar ook dat blijkt geen onverdeeld genoegen. Al sinds jaar en dag denkt hij bij elke nieuwe vrouw in zijn armen alleen maar aan de grote liefde die hem ooit verliet. Kunstig vervlecht Shalev de balkonscènes met herinneringen aan de jeugd van de beide broers tussen ouders die niet met elkaar spraken ('Zeg tegen je vader dat hij koffie kan vragen aan een van zijn lichtekooien') én met een avontuur dat de verteller beleefde met een vrouw die hem naar haar afgelegen huis lokt. Diep graaft het allemaal niet, vermakelijk is het wel.
Uit het Hebreeuws vertaald door Ruben Verhasselt.
Ambo Anthos; 253 pagina's; € 23,99.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.