Kwikzilver
Paul Harding
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Em. Querido's Uitgeverij, 2023 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : HARD |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Em. Querido's Uitgeverij, 2023 |
VOLWASSENEN : ROMANS : HARD |
Mj Franklin
ob/kt/21 o
In 1912 werden alle leden van een vissersgemeenschap van gemengde origine op een klein eiland genaamd Malaga geëvacueerd door de staat Maine. De gemeenschap zou een dikke eeuw eerder, in 1794, zijn gesticht door een voormalige slaaf, de zwarte man Benjamin Darling, die het nabijgelegen Horse Island kocht om er met zijn vrouw te gaan wonen. In de jaren 1860 trokken hun afstammelingen naar Malaga, waar de groep in de loop van de jaren aanzwol tot een populatie van een paar tientallen mensen.
De evacuatie was een ramp. Acht eilandbewoners werden ondergebracht in een school voor 'zwakbegaafden', volgens de Maine Coast Heritage Trust. De gebouwen op het eiland werden bijna allemaal vernield, van een terugkeer door afstammelingen kon geen sprake zijn.
Honderd jaar later, in 2010, excuseerde de gouverneur van Maine zich voor de gedwongen evacuatie, maar de vrijplaats van weleer was reddeloos verloren. Vandaag is Malaga een openbaar natuurdomein uitgebaat door de Maine Coast Heritage Trust. Al wat nog overblijft van de gemeenschap die er ooit leefde, zijn graven en een schoolgebouw, die weggehaald werden en elders een onderkomen kregen, en een paar verlaten waterputten.
vogels voederen
De geschiedenis van het eiland vormt de kern van Dit andere paradijs (This Other Eden) van Paul Harding. De roman vertelt niet het verhaal van Malaga en de Darlings, maar dat van de fictieve familie Honey, die net zoals de Darlings afstamt van een voormalige slaaf en uiteindelijk verdreven wordt van Apple Island, de plek waar ze wonen.
Het boek volgt de lotgevallen van een paar bewoners van Apple Island en een missionaris die ongewild hun ondergang veroorzaakt. Het is een aangrijpend verhaal over een verloren paradijs en tegelijk een lyrisch onderzoek naar hoe mensen in isolement met elkaar leren te leven.
Tot zover de samenvatting. Harding zelf bakent het boek liever niet te strak af. Tijdens een gesprek een paar maanden geleden ontwijkt hij tot twee keer toe slim, speels maar kordaat vragen om zijn roman te omschrijven. "Ik zie mijn schrijven als ondervragend", zegt Harding (55). "Je stapt er gewoon in, en je luistert en observeert en beschrijft. Het wordt nooit verklarend. Er is geen stelling die je wilt onderzoeken. Er is geen argumentatie. Het is puur beschrijvend, vanuit de vraag: 'Hoe is dat, hoe is dat, hoe is dat?'"
Harding wil wel wat kwijt over wat het boek niet is: het is geen geschiedschrijving over Malaga. "Ik ben niet de historicus van Malaga Island. Ik heb daar geen organische band mee, ik ben er niet opgegroeid", zegt hij. "Het is niet aan mij om het over het persoonlijke leven van die mensen te hebben."
De geschiedenis van Malaga bood eerder een kader voor Hardings eigen beeldvorming als romancier. "Ik dacht: nog een week en ze worden geëvacueerd van het eiland. En bij het vertellen van dat verhaal stoot je op alle andere aspecten van de geschiedenis en de literatuur enzovoort."
De frase 'alle andere aspecten' is belangrijk. Dit andere paradijs zit vol referenties aan de Bijbel ("het Oude Testament is de oorspronkelijke verdrijving", zegt Harding), aan andere literaire werken, zoals Moby-Dick, aan de geschiedenis. Het resultaat is een roman die zowel aangrijpend als meditatief is, een combinatie die al het werk van Harding kenmerkt. Zijn debuut Kwikzilver (Tinkers), waarvoor hij de Pulitzerprijs won, introduceert een terminaal zieke man acht dagen voor zijn dood, maar in plaats van te focussen op de dood van de man, reflecteert de roman op diens relatie met zijn vader, en vervolgens ook op de relatie van de vader met zijn vader. Zijn tweede roman, Enon, gaat over het isolement en het verdriet van een man wiens tienerdochter aangereden wordt door een auto en overlijdt.
Om maar te zeggen dat de romans van Harding vaak personages opvoeren die behoedzaam door de rampspoed navigeren. "Ik geef les over Shakespeare, ik geef les over de Bijbel", zegt Harding, die schrijven doceert aan de Stony Brook University, tijdens het interview. "Ik weet wel wat over tragedies."
Harding groeide op in Wenham (oorspronkelijk 'Enon' genaamd) in Massachusetts. Het dagelijkse leven kon hem weinig boeien. "Het was allemaal zo niet-mooi", zegt hij. "En er ging iets gewelddadigs van uit." Hij vond rust in de natuur. Samen met zijn grootvader voederde hij de vogels. "Ik zocht zulke plekken op, en had het gevoel: waarom is het leven niet altijd zo?"
Harding was een verwoed lezer en studeerde daarom Engelse literatuur aan de University of Massachusetts Amherst. Hij richtte er de band Cold Water Flat op - hij was de drummer - en toerde daarmee na zijn afstuderen door Noord-Amerika en Europa. De band ging uiteen, en hij bleef achter zonder job en zonder carrière. Een postgraduaat, en "iets met schrijven", leek de oplossing, zegt hij.
twee keer geluk
Hij schreef zich in voor een cursus aan de New York State Summer Writers Institute aan Skidmore College, en dat had een enorme impact. "Marilynne Robinson (Amerikaanse schrijfster en Pulitzerprijs-winnaar, red.) kwam de klas binnen. Al na tien minuten wist ik: dat is het leven dat ik wil voor mijn hoofd." Na de cursus kwam Harding erachter dat Robinson doceerde aan de Iowa Writers' Workshop (een prestigieus schrijfprogramma op postgraduaatniveau aan de University of Iowa, red.), en hij besloot te solliciteren.
Harding werd in 1998 aanvaard. Als onderdeel van de sollicitatie moest hij twee korte verhalen schrijven. Een ervan was een versie van Kwikzilver. Tijdens het programma werkte hij aan een andere roman, maar in 2000, nadat hij afgestudeerd was, kwam hij tot het besef: de roman leek nergens op. Hij gooide hem weg en begon het kort verhaal waarmee hij gesolliciteerd had uit te breiden tot een roman. Hij begon ook creatief schrijven te doceren aan Harvard, waardoor hij weliswaar een vaste baan had, maar anderzijds Kwikzilver maar niet gepubliceerd kreeg.
Toen had hij twee keer geluk.
Een vriend zei dat hij uit eten ging met een vriend die romanschrijver was. Hij zou een vriend meebrengen die werkte bij een nieuwe uitgeverij, Bellevue. Was het oké als hij het zou hebben over Hardings boek? Een week later kreeg hij telefoon van de uitgeefdirecteur van Bellevue, Erika Goldman: de uitgeverij was geïnteresseerd in zijn boek.
Kwikzilver werd uiteindelijk in 2009 uitgegeven, tien jaar nadat Harding eraan was beginnen werken. Het ging om een bescheiden lancering, maar de mond-tot-mondreclame deed haar werk.
Toen had hij een tweede keer geluk. Een van de mensen die het boek aanbevolen was Michele Filgate, een boekverkoper uit New Hampshire. Een van de mensen aan wie ze het aanbeval was Rebecca Pepper Sinkler, die, zo bleek achteraf, dat jaar voorzitter was van de jury van de Pulitzerprijs voor fictie. Kwikzilver won in 2010 de Pulitzerprijs voor fictie, en de carrière van Harding was vertrokken. "Het ging als een kanonskogel", zegt hij.
Overstroming
De weg naar Dit andere paradijs liep niet over rozen. Na de Pulitzer versierde Harding een contract voor twee boeken bij Random House. Hij voltooide Enon, en ging dan op zoek naar een idee voor een andere roman, waarbij hij alles besnuffelde wat hij maar kon vinden. "Ik ben gek op vluchtige dingen", zegt Harding. "Als romanschrijver heb ik geleerd niet te gehaast te zijn."
Hij begon te lezen over de 19de-eeuwse zwarte schilder Charles Ethan Porter, over georganiseerde arbeidersbewegingen na de Burgeroorlog en over gemeenschappen van gemengde raciale origine. Zo kwam hij terecht bij een artikel in het tijdschrift Down East over de geschiedenis van Malaga Island. Het idee interesseerde hem op vele vlakken. Hij had zijn verhaal.
Hij voltooide een eerste versie in 2018. Maar voor hij die onder handen kon nemen met zijn redacteur bij Random House, Susan Kamil, overleed die. "Ik was zowat verweesd", zegt Harding. Zijn agent veilde het boek opnieuw, en Norton kocht het. "Ik werd getroffen door de adembenemende schoonheid van het proza en de beeldtaal", zegt Alane Mason, zijn redacteur bij Norton.
Ze was vooral ontroerd door de bijna negen pagina's beslaande scène van een verwoestende overstroming waarmee Dit andere paradijs begint: 'Wat naderhand steeds het griezelige ervan was, zei Patience altijd, wat het huiveringwekkende ervan was waardoor haar ingewanden voelden alsof ze van zand waren, was hoe stil het allemaal leek, als een ingehouden adem, vlak voor de zondvloed hen bereikte, hoe adembenemend snel maar haast geluidloos en daardoor gewoonweg grandioos het was, al die mensen en bomen en schepen en paarden die over elkaar heen buitelend langswervelden binnen die stortzee. In wezen was het niet stil maar eerder zo luid dat het te hevig was om te horen.'
"Het is onmogelijk dit te lezen en niet te zeggen: wow," zegt Mason over de scène. "Schoonheid en kracht, iets ouds en hedendaags tegelijk." Maar aan het eind van de rit is het niet Hardings bedoeling indruk te maken. "Ik schrijf liever boeken die het echte leven kunnen weerstaan."
© The New York Times
Querido, 240 p., 24,99 euro.
Sam De Wilde
ua/an/13 j
Paul Hardings derde roman Dit andere paradijs werd in november door de bookmakers goede kansen toegedicht op de Booker Prize, maar de Amerikaanse auteur die in 2010 met zijn romandebuut Kwikzilver nog een Pulitzer won, greep uiteindelijk naast de bekroning. Ook in de Angelsaksische eindejaarslijstjes duikt zijn op feiten gebaseerde verhaal over een gemarginaliseerde eilandgemeenschap net iets minder vaak op dan de boeken van zijn collega's op de shortlist. Dat is niet helemaal terecht. Harding vormt in zijn nieuwe boek een zwarte bladzijde uit de Amerikaanse geschiedenis om tot een lyrische vertelling over goede bedoelingen, racisme, eugenetica en menselijke waardigheid.
Het andere paradijs uit de titel is een eiland voor de kust van de Amerikaanse staat Maine waar verschillende generaties vissers, timmerlui, wasvrouwen en hun veelal uit incest geboren kinderen tientallen jaren armoedig maar genoeglijk samenleefden tot ze in 1912 door de regering uit hun Tuin van Eden verdreven werden. Het zijn de goede, maar volstrekt misplaatste bedoelingen van een witte schoolmeester die het lot van de gemengde gemeenschap uiteindelijk bezegelen.
Hardings focus op witte hypocrisie houdt een risico in. Arme personages van kleur vervlakken niet zelden tot lijdende voorwerpen wanneer geprivilegieerde witte schrijvers zich buigen over het onrecht dat die personages werd of wordt aangedaan. Hun functie beperkt zich dan al snel tot het ontlokken van oprecht, maar goedkoop medelijden. In die val trapt Harding niet. De manier waarop zijn personages zich verhouden tot hun omgeving en tot elkaar lijkt voor de schrijver belangrijker dan de historische feiten: de gewelddadige uitzetting waar de staat Maine zich pas een kleine eeuw later voor zou excuseren. Harding heeft meer belangstelling voor de manier waarop de verschoppelingen leefden en voor wat ze voelden, dan voor wat hun overkwam.
Trager lezen
De schrijver die het vak bij onder anderen Marilynne Robinson leerde, lijkt in Dit andere paradijs kleine levens te beschrijven, en hij doet dat op een grandioze manier. De stijl van Harding (die als kind ooit in een ketel vol Walt Whitman-poëzie gevallen moet zijn) is rijk aan symboliek en Bijbelse beeldspraak. Een enkele van zijn vele lange en complexe zinnen loopt wellicht iets stroever in vertaling dan in het origineel, maar Harding lijkt hoe dan ook niet te mikken op licht verteerbaar proza.
Hij mijdt sentiment en gunt zijn lezers niet het genoegen van gemakkelijke inleving. Harding dwingt tot trager lezen en probeert zo de waardigheid van de personen die hij beschrijft te herstellen. Dat is hoe hij via literatuur een historisch onrecht een plaats probeert te geven. Niet door te doen alsof de mensen die meer dan honderd jaar geleden in zelfgebouwde barakken overleefden, zijn zoals wij, maar door in poëtische taal duidelijk te maken dat hun levens onze aandacht waard zijn.
Vertaald door Jan Fastenau. Querido, 240 blz., € 24,99 (e-boek € 13,99) Oorspr. titel: 'This other Eden'.
Bookarang
Een op ware gebeurtenissen gebaseerde roman over een groep verschoppelingen die op een eiland wonen maar gedwongen hun thuis moeten verlaten. Het boek vertelt het verhaal van Apple Island, waar generaties verschoppelingen hun thuis hebben gebouwd, beginnend bij de Zwarte Benjamin Honey en zijn Ierse vrouw Patience. Hun nazaten en een diverse groep buren wonen er nog steeds, arm en vaak hongerig, maar vrij van discriminatie en segregatie. Wanneer de idealistische schoolmeester Matthew Diamond de autoriteiten op de hoogte brengt van de erbarmelijke omstandigheden, worden de bewoners geëvacueerd en gaan ze op zoek naar een nieuw thuis. In beeldende en invoelende stijl geschreven. Geschikt voor een brede tot literaire lezersgroep. Paul Harding (1967) won met zijn debuutroman ‘Kwikzilver' de Pulitzer Prize, de PEN/Robert W. Bingham Prize en de Fernanda Pivano Award. ‘Dit andere paradijs’ staat op de longlist van de Booker Prize 2023.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.