Het genootschap van onvrijwillige dromers : roman
José Eduardo Agualusa
José Eduardo Agualusa (Auteur), Harrie Lemmens (Vertaler)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Koppernik, © 2022 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : AGUA |
Marijke Arijs
ob/kt/15 o
De koloniale geschiedenis is een bron van ellende, maar een romancier als José Eduardo Agualusa doet er zijn voordeel mee. De Angolese auteur is in Huambo geboren als kind van Portugese ouders, verkaste ten tijde van de onafhankelijkheid naar Portugal, is geregeld in Rio de Janeiro te vinden en woont momenteel in Mozambique. Ook in zijn werk reist de schrijver heel wat af. Regentijd speelt in zijn geboorteland en is geboren uit onversneden verontwaardiging. De roman verscheen in 1996, opende potjes die sommigen liever gedekt hielden en zorgde destijds voor de nodige controverse.
Op het eerste gezicht is Regentijd een reportageroman over de zoektocht naar een zekere Lidia do Carmo Ferreira, een dichteres en vrijheidsstrijdster die aan Agualusa's verbeelding is ontsproten. Een journalist probeert haar levensverhaal te reconstrueren aan de hand van allerlei aanwijzingen, getuigenissen en interviews, maar al snel waaiert het boek uit tot een panoramisch portret van een hopeloos verscheurd land.
De roman opent op 11 november 1975. Het centraal comité van de marxistische Volksbeweging voor de Bevrijding van Angola heeft zojuist de onafhankelijkheid uitgeroepen. Niet lang daarna breekt de pleuris uit. De rivaliteit tussen de antikoloniale groepen en de interne verdeeldheid van de regeringspartij monden uit in chaos en geweld. De MPLA van Agostinho Neto wordt gesteund door de Russen en de Cubanen, de FNLA van de Zaïrees Holden Roberto en de UNITA van Jonas Savimbi door het Westen en China. De drie bevrijdingsbewegingen gaan met elkaar in de clinch en er breekt een bloedige burgeroorlog uit die ruim een kwarteeuw zal duren. Vele tienduizenden rebellen en dissidenten worden gevangengezet, gemarteld en vermoord. Eens te meer verslindt de revolutie haar eigen kinderen.
Agenten in een ijskarretje
Regentijd laat zien hoe de nobelste revolutionaire bedoelingen kunnen ontaarden in de onbeschrijflijkste wreedheden, maar Agualusa's lyrische, flamboyante stijl, zijn verrassende metaforen en zijn beeldende taal maken al die verschrikkingen bijna verteerbaar. En zijn gevoel voor galgenhumor laat hem nooit in de steek. De auteur heeft de met bloed doordrenkte geschiedenis van Angola opgeleukt met de waanzinnigste verhalen, vaak met een surrealistisch tintje. Een seriemoordenaar van zeemeerminnen begint na zijn vrijlating uit de gevangenis een begrafenisonderneming. Zwarte vogels spreken de passagiers van een veerboot toe met de theatrale stem van een circusdirecteur. Een begrafenisondernemer verhuurt een herbruikbare lijkkist. Een albino wordt achtervolgd en vermoord door twee politieagenten in een ijskarretje. Een meedogenloze moordenaar eindigt als een 'aardige oude man' die papegaaien en tropische vogels verkoopt in een winkelcentrum. Een bonte stoet van revolutionairen, huurlingen en opportunisten passeert de revue in deze meerstemmige roman, die een collage is van interviews, brieven, liedjes en gedichten, maar waarin vooral veel dichters hun opwachting maken. Want het belang van poëzie en de kracht van fictie in woelige tijden is nauwelijks te onderschatten, ook al wordt de schoonheid steevast aan flarden geschoten.
De schrijver pendelt druk heen en weer tussen het koloniale verleden, de broederstrijd en de jaren 90, maakt excursies naar Lissabon, Parijs en Berlijn, en bezoekt de koloniale herenhuizen van Huambo en de achterbuurten van Luanda, die 'kleine stad aan de rand van alles, in de troosteloze periferie van de tijd'. Tot een hoopgevende ontknoping komt het niet. 'Dit land is dood', zo luidt de slotzin van deze wrange, maar beklijvende roman, waarin feit en fictie met elkaar worden verweven en de levens van verzonnen en werkelijk bestaande personages zijn verknoopt tot een onontwarbaar kluwen, zodat de lezer de draad weleens dreigt kwijt te raken. Gelukkig worden de vele namen en acroniemen achterin het boek verduidelijkt. Ook het verhelderende nawoord van de vertaler is geen overbodige luxe, want deze wirwar van meeslepende geschiedenissen is bijna even chaotisch als de Angolese burgeroorlog zelf.
Vertaald door Harrie Lemmens, Koppernik, 264 blz., 24,50 €. Oorspr. titel: 'Estaçao das Chuvas'.
Wim Bossema
ob/kt/01 o
José Eduardo Agualusa heeft een opmerkelijke schrijfstijl, waarbij het voor de lezer een raadsel blijft waarom die zo door zijn romans wordt meegesleept. In de reeks werken die van de Angolees-Portugese schrijver is verschenen in Nederlandse vertaling buitelen onwaarschijnlijke gebeurtenissen over elkaar heen. Van de hak op de tak, zo lijkt het, nu eens in Angola, dan in Portugal of Brazilië. Het plot lijkt er niet toe te doen, het is de sfeer die de lezer meelokt. Met een aanstekelijke lichtvoetigheid beschrijft Agualusa machtsmisbruik en mishandelingen. Zijn ik-figuren beschouwen de politieke verwikkelingen van een zekere afstand, met zelfspot voor hun lafheid en bewondering voor moedige vrouwen. Nu is ook een vroeg werk van hem vertaald: Regentijd, uit 1996. Veel van zijn latere stijl is hierin al te vinden. Maar de politieke verwikkelingen nemen een nog prominentere plaats in, sommige passages zijn niet te begrijpen zonder iets te weten van Angola in de jaren zeventig: een bloedige afrekening van het marxistische bewind met nog linksere dissidenten. Daarom is het nawoord van Agualusa's uitstekende vertaler Harrie Lemmens onontbeerlijk. Regentijd is zwaarder dan Agualusa's latere werk, maar ook hier weet hij al een licht humoristische toon te treffen; wonderbaarlijk dat het nooit misplaatst voelt bij zulke vreselijke gebeurtenissen. Dat is Agualusa's unieke gave.
Uit het Portugees vertaald en van een nawoord voorzien door Harrie Lemmens.
Koppernik; 296 pagina's; € 24,50.
Bookarang
Een literaire roman waarin Angola in de jaren 70 na een bloederige koloniale oorlog onafhankelijk wordt van Portugal. De vrijheidsbeweging MPLA grijpt de macht en er ontspint zich een even gewelddadige machtsstrijd. De dichteres Lídia do Carmo Ferreira heeft de MPLA helpen oprichten, maar verzet zich tegen de koers en valt in ongenade. Ze belandt in de gevangenis waar massaal mensen op gruwelijke wijze worden gemarteld en vermoord. De dichteres en een jonge radicale journalist overleven de massamoorden. Het boek is een mengeling van werkelijkheid en fictie, waarin de auteur zijn kijk geeft op deze turbulente tijd. In talige stijl geschreven en met name geschikt voor een literaire lezersgroep. José Eduardo Agualusa (1960) en is een van de belangrijkste schrijvers van de Portugeessprekende wereld. Eerder verschenen van hem bij Koppernik 'Het genootschap van onvrijwillige dromers' en 'Een algemene theorie van het vergeten', dat werd bekroond met de International Dublin Literary Award 2017. 'Regentijd' werd oorspronkelijk gepubliceerd in 1996.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.