Quarantaine
Wytske Versteeg
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Em. Querido's Uitgeverij BV, 2022 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : VERS |
Bo Van Houwelingen
ob/kt/15 o
Wat doe je met de sleutels van een huis dat niet meer bestaat? Ahmed bewaart zijn huissleutel nog altijd in zijn broekzak, hoewel zijn woning in puin ligt, net als zijn door oorlog geteisterde land. Ooit was hij een violist, nu een vluchteling. Na een vreselijke boottocht over de Middellandse Zee, via nog vreselijkere vluchtelingenkampen, belandt hij in een Nederlands volkstuincomplex. De tuinders staan niet bepaald te springen om Ahmeds komst. Alleen Mari vindt het fijn dat hij er is; ze biedt hem een plek bij haar thuis aan. Is Ahmed daar blij mee? Niet echt. Hij haat de rol van beleefde bedelaar die hij gedwongen moet innemen. 'Een bedelaar kan niet boos overkomen, niet arrogant of agressief, hij moet zijn zoals de wereld hem wil zien.' Als hij het even niet meer trekt, tast hij in zijn broekzak en duwt hij zijn vingers tegen het scherpe deel van zijn oude huissleutel.
Het zijn details zoals met die sleutel die aantonen hoe opmerkzaam Wytske Versteeg (1983) is in haar vijfde roman Het gouden uur. Nog eentje: elke avond na het tandenpoetsen stopt Ahmed zijn tandenborstel weer in zijn rugzak. Het kan van alles betekenen: probeert Ahmed zo weinig mogelijk ruimte in te nemen, verwacht hij elk moment weer te moeten vluchten of wil hij geen permanent karakter geven aan zijn verblijf bij Mari?
Versteeg had dit soort dingetjes niet kunnen bedenken zonder haar personages dicht op de huid te zitten. In eerder werk toonde ze zich al een schrijver met een groot inlevingsvermogen. Ze verdiept zich het liefst in degenen waarin niemand anders zich verdiepen wil: de kneuzen en de griezels. Een ziekelijk meisje en een monsterlijke oom in haar debuut De wezenlozen (2012). Een misvormde, hatelijke chirurg en zijn zielige vrouw in Quarantaine (2015). Een sneue, naar erkenning hunkerende jongen en een duistere, gezichtsloze man in Grime (2017).
Maar hoe vreemd of onaangenaam haar personages ook zijn, Versteeg weet ze via de juiste observaties altijd dicht bij de lezer te brengen. Dat doet ze opnieuw in Het gouden uur, waarin ze drie gemankeerde figuren bij elkaar zet: de eenzame Mari vangt de cynische Ahmed op, die is gevlucht voor het regime waarvoor Tarik - ooit bewaker in een berucht martelkamp - werkte. Later wordt Tarik Mari's gids. Dader, slachtoffer en hulpverlener - een hachelijke driehoeksverhouding die Versteeg neerzet door hen afwisselend aan het woord te laten. De grote vraag: wie is hier nou eigenlijk afhankelijk van wie? Of anders geformuleerd: wie heeft de macht over wie? Een vraag die Versteeg in eerdere romans ook al heeft onderzocht. Telkens zet ze sterke en zwakke karakters tegenover elkaar, vaak in een duistere wereld vol groteske elementen. Het gouden uur, met beschrijvingen van een land in oorlog en een volkstuincomplex in crisis, is tot nu toe haar meest realistische roman. Al zou je ook kunnen stellen dat de wereld inmiddels zo bizar geworden is dat Versteeg er niets meer bij heeft hoeven te verzinnen.
Wat Mari, Ahmed en Tarik doen (naar grottekeningen zoeken, wachten op een verblijfsvergunning, mensen martelen) of waar ze zich bevinden (in een tuin, een gebombardeerde stad of in de bergen) is in deze roman niet het belangrijkst. Het gaat om het wezen van de personages. Personages die niet alleen maar goed of slecht, of slachtoffer of dader zijn (maar dat is natuurlijk in elke interessante roman zo). Mari's altruïsme heeft alles met haar eenzaamheid te maken. Tarik is door zijn rol als bewaker juist gevangene geworden van zijn herinneringen aan het kamp. En Ahmed - toch het beklagenswaardigst van het drietal - is het onsympathiekst. Zijn totale bitterheid over zijn situatie is niet te pruimen. Jongen, maak er nou het beste van, denk je steeds. Tot je beseft dat dat precies is wat alle goedbedoelende hulpverleners om Ahmed heen óók denken, en dat dát juist is wat hem zo woedend maakt. 'Misschien zou ik je dankbaar moeten zijn', schrijft Ahmed naar Mari. 'Maar dankbaarheid bestaat niet zonder haat.'
Het is een ontluisterend beeld dat Versteeg van hulpverlening schetst: wie hulp krijgt, wordt hoe dan ook een beetje vernederd, wie hulp geeft, doet dat voor zichzelf. Iemand écht helpen lijkt onmogelijk, net zoals het onmogelijk lijkt - in het werk van Versteeg althans - écht contact met een ander te maken. We zitten onszelf te veel in de weg. Dat treurige mensbeeld sluit aan bij Versteegs schrijfstijl: een beetje stug - proza dat zich niet zomaar blootgeeft. Behoedzaam moet je lezen om te zien wat Versteeg je wil tonen; let op die details. Maar wie daar de moeite voor neemt, kan rekenen op plots lyrische beschrijvingen, vol warmte. Het gouden uur is dat moment van de dag waarop alles in het barmhartige licht van de ondergaande zon wordt gedompeld. Precies dat heeft Versteeg haar personages en ook de lezer te bieden. Ja, er is strijd, eenzaamheid en onrecht, maar af en toe is er een moment waarop alles in die zachte, lichte gloed baadt en is er hoop voor iedereen.
★★★★☆
Querido; 332 pagina's; € 22,99.
Het proza van Wytske Versteeg is een beetje stug, maar de details zijn lyrisch.
(dm)
ob/kt/25 o
*****
‘Het gouden uur’ is de vijfde roman van de amper 39-jarige Wytske Versteeg, maar toch is haar werk al met twee oeuvreprijzen bekroond. Die waardering vertaalt zich echter nog niet in de lezersaantallen. Is dat onrechtvaardig? Ja en nee, laat ‘Het gouden uur’ zien. Je verwondert je na het lezen dat je niet meer hoort over deze gedurfde, getalenteerde schrijfster. Maar de roman mist de emotionele zeggingskracht van haar overrompelende, autobiografische ‘Verdwijnpunt’ (2020). ‘Het gouden uur’ heeft drie hoofdpersonen: naast de Nederlandse Mari ook Ahmad en Tarik, beiden afkomstig uit een oorlogsgebied, waar ze op heel verschillende manieren aan ontvlucht zijn. Allebei worden ze geteisterd door gruwelijke herinneringen en getekend door gemis, wroeging, schuld en woede. Versteeg verplaatst zich knap in de idealistische Mari, maar ook in de geknakte mannen. Ze verweeft hun levens en laat zien dat sommige situaties te complex, sommige levens te gebroken zijn voor hulpverlening. Zorg en aandacht kunnen het leed groter maken. Sommige kwetsbaarheden kunnen beter onopgemerkt blijven. Een pijnlijke conclusie, een schrijnend inzicht dat Versteeg onnadrukkelijk en zonder bitterheid of cynisme ontvouwt. Toch is het onontkoombaar, zowel voor Mari, Tarik en Ahmad als voor de lezer.
Bookarang
Een roman over de vraag hoe ingewikkeld het is om het goede te doen wanneer dat indruist tegen de verwachtingen van iedereen en alles om je heen. Oud-soldaat Tarik trok zich uit wroeging terug in een verlaten grensgebied, maar zijn geweten laat hem niet met rust. Ahmad ontvluchtte de oorlog in zijn land, maar stuit op nieuwe obstakels waar hij veiligheid hoopte te vinden. Mari liet haar eigen huis achter nadat haar idealistische project gruwelijk uit de hand liep. Als hun levens met elkaar verweven raken en de geschiedenis zich dreigt te herhalen, heeft dat voor elk van hen beslissende gevolgen. In beeldende en invoelende stijl geschreven. Met name geschikt voor een literaire lezersgroep. Wytske Versteeg (1983) is auteur, essayist en politicoloog. Ze schreef meerdere boeken. Haar werk werd in meerdere landen uitgegeven en won verschillende literaire prijzen, zoals de Frans Kellendonk-prijs, de BNG Nieuwe Literatuurprijs en de Kwakoe Literatuurprijs.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.