Rivieren keren nooit terug : roman
Joke J. Hermsen
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Bebuquin, 2021 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : TONEEL : HERM |
Maarten Goethals
em/ov/13 n
Rosa Luxemburg en Hannah Arendt komen elkaar tegen in het hiernamaals, en bestellen een theetje. Wat daarna gebeurt? Wel, eigenlijk niet zoveel. De theaterdialoog Rosa & Hannah van Joke Hermsen valt magertjes uit. De auteur laat een discussie ontspinnen tussen de marxistische revolutionair, die vermoord werd na de mislukte Spartacusopstand in 1919, en de politiek filosofe die in 1975 in haar appartement in New York aan een hartinfarct stierf.
De aanpak beloofde nochtans verbaal vuurwerk: twee populaire filosofen in retrospec laten discussiëren over hun systemen, met de kennis van vandaag. Maar Hermsen, nochtans een begenadigd schrijfster, overtuigt niet in haar poging. Dat komt vooreerst door de soms muffe spreektaal, die zelfs doden vreemd in de mond ligt. Zo omschrijft Luxemburg haar eigen verdrinking nogal krenterig als het gevolg van 'snode plannen'. En Arendt spreekt op een bepaald moment over Walter Benjamin als over een vieze ziekte: 'ik hield niet van hem als man, niet als masculini sui generis'.
Meiden-onder-elkaar-sfeer
En die handboek-uitdrukkingen storen des te harder omdat de uitgebeelde versies van de twee vrouwen elke naturel missen. Meer dan personages die werkelijk dialogeren in de Socratische traditie die Hermsen allicht wil oproepen, lijken ze op sprekende Wikipedia-pagina's die theorietjes van zichzelf en collega-filosofen samenvatten.
Terwijl de hemel - die 'hoge, witte kamer' - zich perfect tot diepere gedachten leent. Waarom blijft een Hannah Arendt kinderloos terwijl de nataliteit tot de kern van haar filosofie behoort? Was boeiend geweest dat contrast te belichten. Een Rosa Luxemburg die via het geleende begrippenapparaat van de 'banaliteit van het kwaad' de daden van haar eigen moordenaars analyseert? Was boeiend geweest, die crossreferentie te maken.
Maar bij Hermsen lijkt de hemel gewoon een verderzetten van het bestaan op aarde, waar de gestorvenen als vanouds keuvelen en thee drinken, waar ze jammeren over een splinter onder de vingernagel, en waar natuurlijk Bach op de achtergrond speelt (en natuurlijk dan nog eens de Mattheuspassie). De dood lijkt daardoor al even voorspelbaar als het leven zelf soms.
Tien geboden
Met Rosa & Hannah schreef de Nederlandse vooral een educatief tussendoortje, dat verder bouwt op haar eerdere publicaties over Arendt en Luxemburg.
Maar voor alle duidelijkheid: naast een elegante cover bevat de theaterdialoog ook interessante fragmenten. Zoals de poging tot het moderniseren van de Tien Geboden. Zoals de striemende kritiek richting jokkende politici: 'de consequentie is niet zozeer dat mensen [hun] leugens gaan geloven, als wel dat ze op een gegeven moment helemaal niets meer geloven'.
Maar dat soort inzichten worden dan weer op een drafje afgehandeld, in een soort van meiden-onder-elkaar-sfeertje, zodat niets blijft hangen. Of althans, niets van belang.
Bebuquin, 69 blz., 16 €.
Els van Swol
In deze fictieve theaterdialoog discussiëren de filosofen Rosa Luxemburg en Hannah Arendt met elkaar in een hiernamaals. Een raak uitgangspunt, dat de actualiteit van hun denken benadrukt. De schrijfster en filosofe Joke Hermsen schreef eerder over beide filosofen, in 'Het tij keren met Rosa Luxemburg en Hannah Arendt' (2019)*. Dit essay vormde het uitgangspunt voor deze dialoog over hun leven en werk, of – zoals de titels van de vijf scènes, als in een klassiek toneelstuk luiden: De aandacht; Waarheid en leugen; De schaduw van Marx; De tien geboden; Ein Tritte im Bunde (i.c. Simone Weil). Alleen een auteur die al lang vertrouwd is met het denken van Luxemburg en Arendt is in staat zo’n rake dialoog te schrijven. Lezers die hun werk nog niet goed kennen, komen in deze speelse vorm meer over hen aan de weet. En overigens ook over Walter Benjamin, over wie veel wordt gezegd dat de moeite waard is.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.