Met de plezierboot mee : gedichten
Mark Van Tongele
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Uitgeverij Atlas Contact, 2021 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : POEZIE : VANT |
Paul Demets
ua/an/29 j
Op de cover van de bundel staat een accolade, die trouwens binnenin wordt herhaald. Het zou een verwijzing kunnen zijn naar de roeivlucht, namelijk de vlucht van de zwarte stern die een baltsvlucht uitvoert, vol vitaliteit. Maar het kan ook het beeld van een opgevallen boek zijn: de lezer wordt ontvangen. Hij hoort erbij. Meer nog: hij wordt vriendelijk uitgenodigd.
Leven en dood zijn intens met elkaar verbonden in het werk van Mark van Tongele (65). En dat is niet verwonderlijk. Want als jongeman had hij een auto-ongeval en zweefde hij tussen leven en dood. Toen hij uit de coma ontwaakt was, besloot hij zich aan het schrijven te wijden. Zijn levensmotto: 'wat kunnen wij anders dan elkaars zwaartekracht zo goed en zo kwaad mogelijk helpen dragen?' Het is ook zijn ars poëtica, want met zijn poëzie wil hij het leven van de lezer even lichter maken.
Paradox
Dat gebeurt al in het openingsgedicht 'Doe je mee?'. Hij wil ons even doen loskomen van onze doodsgedachten door zijn woordenstroom, de 'doorruisende woorden', zoals hij het formuleert. En daarmee wil hij ons een 'zeespiegel' voorhouden. Deze eerste versregels laten meteen zien hoe Van Tongele met taal speelt door neologismen te creëren. Maar dat taalspel is niet naïef. Integendeel: 'Let niet op/ mijn taalplezier: dit vers staat onder stroom!', lezen we in een ander gedicht. Hier drukt hij de wens uit dat het 'doodaardig' mag worden. Het is een woord dat hij ook al in Met de plezierboot mee (2007) gebruikte. Wat een paradox zit er in dat woord: vergankelijkheid en vitaliteit worden vervlochten. En wat te denken van de slotwoorden van het openingsgedicht, 'ervaar toe'? Omdat Van Tongele geen komma gebruikt, wordt 'toe' meerduidig. Het kan insisteren zijn, een uitnodiging om de werkelijkheid zonder angst te ervaren, maar net zo goed het ervaren, waarbij ergens naartoe varen in het werkwoord resoneert. Afstevenen, maar dan liefst geleidelijk en zo veel mogelijk genietend, op het einde.
Die ambiguïteit, of eerder nog gelijktijdigheid, van positieve en negatieve krachten, maken Roeivlucht tot een spannende leeservaring. Soms wordt het een pure taalervaring, daar in de golven van de onstuitbare taalzee van Roeivlucht. In 'Glijroeien' hanteert Van Tongele eigenzinnige woordafbrekingen om de ervaring kracht bij te zetten: 'O ontoegankelijke zeew/ ind. Elke zin is een opvlieg/end zandstrand verg/aan.'
Lichtzinnig
Het taalplezier overheerst, maar dat betekent niet dat de dichter blind zou zijn voor alles waarmee de mens geconfronteerd wordt. Stress, burn-out, pesterijen, gewapende conflicten, het klimaat: het krijgt allemaal een plaats in deze bundel. Van Tongele bezweert dit allemaal met 'lichtzinnigheid', een woord dat hij oplaadt met een nieuwe betekenis, want hier gaat het om het licht dat zin geeft: 'Als het licht een/ aanwezigheid doorloopt// herschept het zijn trilling'.
De dichter spreekt niet alleen de lezer, maar ook zichzelf moed in. Meerdere gedichten in deze bundel kunnen trouwens als reflecties over zijn poëtica gelezen worden. In het slotgedicht van de bundel stelt Van Tongele dat er maar één remedie is: verder blijven schrijven, wat hij bundel na bundel doet. Want 'Als een pak poëzie tot op de draad// versleten raakt, is er maar één middel: onmiddellijk een nieuw laten aanmeten!' In een ander gedicht maakt hij duidelijk dat taal veel meer is dan zomaar woorden. Er zit een bijzondere soort energie in: 'Volmondig knettert een woord//kwieker dan het lettert.'
In het Christendom bestaat er zoiets als 'in tongen spreken'. Deze glossolalie is een soort 'vertaling' van de Heilige Geest van Gods daden. Doordesemd van de Heilige Geest is het werk van Mark van Tongele niet. Maar ook hij spreekt in Roeivlucht in tongen, omdat hij door klankassociaties, neologismen en het ritme van de versregels de zinnelijkheid van de zee en de zon, het water en de lucht weet te vatten in iets dat we door de taal kunnen ervaren. Mark van Tongele vindt er in de 'taallichamen' die zijn gedichten zijn, voor ons de woorden voor.
Atlas Contact, 54 blz., 19,99 €.
Jos Damen
'Roeivlucht' van Mark van Tongele (1956) is een aangename bundel gedichten. Aan alles is te merken dat Van Tongele een ervaren dichter is: mooie beelden, heldere taal en genoeg geheimzinnigs om de bundel levendig te houden. Veel gedichten gaan over de natuur. Door de taalspelletjes en aparte combinaties doet deze poëzie soms denken aan de gedichten van Chris van Geel. Met onregelmatig rijm en nieuw gevormde woorden (lijfliederig, wiewauwend) zorgt de dichter voor variatie en magie. Het menselijk tekort wordt weerspiegeld door de vele natuurbeelden. De titel ('Roeivlucht') is de baltsvlucht van de zwarte stern, waarbij het mannetje zich uitslooft voor het vrouwtje. 'Alleen wie spraakbegaafd is kan / zinrijk zwijgen' (Uit: 'Levenskracht'). Dichtbundel waarin de dichter in levendige en speelse taal via de natuur de mens laat zien. Mooie bundel met veel natuurgedichten en poëzie over het menselijk tekort.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.