Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Houtekiet, 2020 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : SCHI |
ARhus - afdeling Rumbeke
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Houtekiet, 2020 |
VOLWASSENEN : ROMANS : SCHI |
Besprekingen
Dood de ondoden
Alexandra De Vos
ob/kt/17 o
Op het Maria-Theresia-Denkmal in Wenen staat hij imposant breed en met een stoere Hollandse kop: Gerard van Swieten, de lijfarts van de Habsburgse keizerin. Van Swieten (1700-1772) was Maria Theresia's vertrouweling, een verlichte geest, een hervormer van het gezondheidssysteem. Ondanks alle égards waarmee hij aan het hof behandeld werd - hij mocht de titel van baron voeren - bleef hij toch zijn oer-Hollandse zelf. 'Ik ben liever een kleine republikein dan een pompeuze titel te krijgen, die dient om een slaafs bestaan te verhullen', schreef hij aan een vriend.
Slaafs was Van Swieten nooit, maar hij stond wel ten dienste van zijn keizerin. Wat zij hem opdroeg kon hij moeilijk weigeren, ook niet als de opdracht hem onwelgevallig was - en dat was zo toen Maria Theresia hem vroeg naar het uiterste zuiden van het Habsburgse rijk te reizen. Van Swieten haatte reizen. Het grensgebied met het Ottomaanse rijk was ook niet meteen een plek van beschaving. In wat nu Servië en Roemenië is lagen vooral kleine dorpjes, bevolkt met migranten uit de minst welstellende provincies van het rijk. De boerensoldaten - de heidukken - moesten invallen van de Turken weren. Rondom lagen donkere wouden en de Zevenburgse Alpen, streken waar bijgeloof welig tierde.
Dat is de achtergrond van De reis van de hofarts, een historische roman die de Vlaamse broers Ludo en Jozef Schildermans publiceren onder de naam L.J. Schildermans. De roman volgt de expeditie van de dokter en is gebaseerd op zijn persoonlijke aantekeningen uit het jaar 1754. Over het bestaan van geesten is de titel van Van Swietens verslag. Zijn expeditie had namelijk een merkwaardig doel: het uitroeien van vampirisme, of het geloof in 'ondoden' die uit het graf opstaan om bloed te zuigen bij mensen en vee. De nuchtere Van Swieten kon die vampiers gestolen worden. 'De meeste verschijnselen op deze aardbol kan je verklaren door ze simpelweg te onderzoeken', weet hij.
Babyvinger
Dus gaat de dokter op weg, met de huzarenkapitein Muzart en de jonge soldaat Eugen als persoonlijke lijfwacht. Per koets hobbelen ze de wegen af, met de boot gaat het over de Donau naar Buda en Peterwardein. Onderweg geen met brokaat beklede sofa's of een goedgevulde bibliotheek zoals thuis in Wenen, maar 'oncomfortabele beddenbakken en morsige dekens vol luizen'. Zelfs de kloosters zijn ijskoud, de monniken nauwelijks geletterd. En geregeld moet Van Swieten zijn eed van Hippocrates gestand doen: hij verzorgt een slachtoffer van de pokken en helpt een doodgeboren kind ter wereld komen en begraven. Hij ziet meteen een eerste teken van bijgeloof: de moeder snijdt een vingertje van de baby af en neemt het mee.
Veel ergere taferelen zal Van Swieten zien in de Zevenburgse dorpen rond Hermannstad. Daar komen onverklaarbare sterfgevallen voor en de dokter graaft er de doden op voor sectie. De lijken zijn ook na maanden nog vers, rozig en doorbloed, 'alsof ze nog maar enkele uren in het graf liggen'. Een twintig jaar oud rapport van gezondheidsofficier Flückinger spreekt van doden 'in vampierstaat' en suggereert dat de executie van de 'ondoden' nodig is om de rust onder de bevolking te bewaren. Van Swieten is ooggetuige van het staken en onthoofden van lijken, om ze daarna op een brandstapel te gooien. 'Een spontane, bijna vrolijke rondedans' wordt het, geleid door diezelfde Flückinger, die misschien wat te winnen heeft bij het in stand houden van dat bijgeloof.
Pandemie
Ondertussen woedt een pokkenepidemie, is de hele stad in quarantaine en beginnen mensen te rebelleren tegen de maatregelen en tegen het wetenschappelijk onderzoek van expert Van Swieten. Zo linkt dit verhaal drama's van lang geleden met de huidige pandemieperikelen. De reis van de hofarts stelt vragen die nog altijd relevant zijn. Hoe kan verlichting bijgeloof uitroeien? Hoe bestrijd je onwetendheid als kennis opdoen tijd en energie kost? Is het voor de meeste mensen niet geruststellender om bovennatuurlijke krachten in te roepen voor hun kwalen?
De reis van de hofarts is kundig verteld, zonder literair vertoon of stilistische brille. De toon is nuchter, bijna sec. De personages zijn solide, de bijgelovige dorpelingen worden in hun waarde gelaten. De belangrijkste kwaliteiten van historische fictie heeft deze roman ook: hij transporteert je naar een voorbije tijd en je leert ervan. Had u al gehoord van scheepstermen als snik en roef, of de praktijk van variolatie? Vaccineren tegen de pokken was blijkbaar gemakkelijker dan een bevolking wapenen tegen onwetendheid. 'Uit onwetendheid wordt angst geboren, gevoed door lichtgelovigheid en duistere fantasie', schrijft Van Swieten. En dat is een probleem van alle tijden.
Houtekiet, 348 blz., 21,99 € (e-boek 15,99 €).
Penny Engelvaart
L.J. Schildermans is het pseudoniem van twee broers. De Vlaamse auteurs publiceerden afzonderlijk al eerder thrillers en historische romans. ‘De reis van de hofarts’ is hun eerste gezamenlijke boek. Gebaseerd op bestaande personages uit de geschiedenis. De arts Gerard van Swieten wordt door Maria Theresia in de winter van 1754 naar het zuiden gestuurd. Je volgt zijn reis tot in de details en de bevrijdingen van zijn tocht zijn beeldend. Leesbare schrijfstijl die ook ondersteund wordt met medische termen passend bij de geschiedenis. Het wordt afgemaakt met een vleugje romantiek. Historische figuren vormen de basis voor het verhaal. Verhaallijnen wisselen elkaar af en gewoonten uit die tijd worden aangehaald. Prachtig leesboek, ondersteund met historische beschrijvingen die af en toe wat lang duren, maar zeer typerend zijn voor deze tijd. Het mooiste onderdeel is dat Gerard eindelijk na een lange tijd zijn bestemming bereikt, maar wat hij daar aantreft is erg schrijnend. Daarbij zijn ze ook niet bepaald blij met zijn komst.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.