Quarantaine
Wytske Versteeg
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Querido, 2020 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : VERS |
H. Kok
'Het gevoel alsof ik in één ruimte opgesloten zit met vroeger, en alsof die ruimte steeds kleiner wordt. Ben bang dat ik er niet meer uitkom. De psychotherapeut had daar een andere formulering voor: een chronisch posttraumatische stressstoornis.' Dit citaat uit 'Verdwijnpunt' geeft zowel de inhoud als stijl van het boek weer. De auteur beschrijft haar eigen vroege(re) seksueel misbruik fragmentarisch. Haar taalgebruik is ongebruikelijk beeldend, waardoor dit verhaal over misbruik een heel ander dimensie toevoegt aan de al bestaande (ervarings)literatuur. Het zoeken naar de goede eigen woorden en zinnen, naar citaten van anderen die passen bij de eigen geschiedenis. Het snijdt door de ziel van de lezer, maar is tegelijkertijd ook zo fijn om te lezen omdat het een zoektocht is naar de taal die recht doet aan de ernst van seksueel misbruik en de gevolgen ervan. En aan de doorwerking ervan in allerlei gebeurtenissen in het latere leven. Een must voor hulpverleners omdat het inzicht verschaft in de angsten, gedrag, woede en pijn, in een nieuwe beeldende taal. Maar ook voor geïnteresseerde leken.
Inge Schilperoord
2/ei/16 m
Vóór haar veertigste ontving Wytske Versteeg (1983) reeds de Frans Kellendonkprijs voor haar literaire werk. Ze schreef al vier bejubelde romans. En wat een zegen voor ons lezers dat ze nog zo jong is. Met een beetje geluk blijft haar indrukwekkende oeuvre gestaag groeien. 'Verdwijnpunt' is haar eerste non-fictie werk en een heus huzarenstukje.
Sec gezien is 'Verdwijnpunt' een autobiografisch en beschouwend verhaal over de pijnlijke en vernietigende sporen die incest trekt. Vaak levenslang. Op een dieper niveau gaat het over het verwoorden van iets waarvoor geen woorden zijn. En over een eenzaamheid, die juist door een gebrek aan taal van een vergruizende kracht is. Dat het Versteeg lukt om haar ervaringen op ontroerende, sensitieve en volstrekt originele wijze invoelbaar te maken, maakt 'Verdwijnpunt' tot een grootse prestatie.
Versteeg wisselt fragmenten uit haar eigen leven af met beschouwingen over wat kunst, mythologie, etymologie en filosofie ons kunnen leren over een door trauma gespleten geest. De toon is soms afstandelijk, reflecterend maar dan weer zo intiem en dicht op de huid dat het is of iemand langzaamaan je keel dichtknijpt. Haar woordkeuze is weloverwogen en haar beeldspraak uitermate raak. Met chirurgische precisie ontleedt ze haar eigen hersenschimmen en legt zo de splijtende werking bloot die incest op iemands hele wezen uitoefent.
En dat is intens, en triest. Versteeg laat ons indringend zien wat er kan gebeuren wanneer een kind, dat in wezen nog meer lichaam is dan verstand, seksueel wordt belaagd door iemand die zij of hij door en door vertrouwt. Vaak letterlijk, in het donker. In Versteegs situatie was de dader haar oh zo gezellige, bourgondische opa.
Om haarzelf zo min mogelijk mee te laten maken van de grove inbreuk op haar integriteit trok het bewustzijn van Versteeg, zoals bij vele andere incestslachtoffers dat ook gebeurt, zich steeds meer terug in haar hoofd. Langzaamaan werd ze meer en meer geest, en minder lichaam. Terwijl haar lijf op deze manier steeds verder van haar af kwam te staan, werd het tegelijkertijd een groeiende opslagplaats voor pijnlijke herinneringen. En voor angst en verwarring.
Tot Versteeg als volwassene, wanneer ze een eigen seksualiteit zou moeten hebben, ontdekt dat ze een complete vreemde is voor zichzelf. Ze bewoont haar lichaam als een leeg en angstaanjagend huis. Ze begrijpt niet wat ze voelt. Laat staan dat ze het kan verwoorden. Haar lijf heeft geen beslissingskracht. Bij elke aanraking verkrampt het. Hierdoor neemt voor haar de kans op ongewenste seksuele ervaringen weer toe. Met alle schaamte, schuld en verdere afsplitsing van lichaam en geest van dien. Ondertussen draait Versteegs intellect overuren om haar gevoelens van zwakte te compenseren. Ze raakt volledig uitgeput. En dan keert ze noodgedwongen terug naar haar verleden.
Dit alles maakt 'Verdwijnpunt' tot verplichte literatuur voor iedereen die echt wil begrijpen waar seksueel misbruik om draait. En tegelijkertijd is het een verhaal dat over zoveel meer gaat. Uiteindelijk beschrijft Versteeg hoe het is om na een beschadiging je weg terug te vinden in de wereld. Zij verwoordt namelijk ook de tocht terug. Hoe zij probeert haar lichaam opnieuw 'in bezit te nemen'. Gesprekstherapie, zo ondervindt ze, heeft weinig zin. Tegenover de woordloze holle ruimte die ze is geworden moet een warme, troostende ruimte worden gezet om haar te helen. In haar geval: een boerderij in Spanje. Hier is de zon warm op haar huid en zijn dieren met een vacht 'zacht voor mijn handen'. En om het lijf terug te winnen moet ze werken met haar lijf. Ze doet aan lichaamsgerichte therapie.
Het is hoopvol te lezen wat er dan gebeurt. Al volgt er geen happy end. Maar wel vooruitgang, verandering. En ook dat weet Versteeg weer prachtig te verwoorden. "Er komt geen groot antwoord op je vragen, er komt geen oplossing. Hoogstens zullen na verloop van tijd, als je geluk hebt en hard werkt, de vragen zelf minder belangrijk worden, naar de achtergrond verdwijnen, precies zoals wanneer je iets kneust de pijn lange tijd opvallend is en dan plotseling, onopgemerkt, is verdwenen." Ze schrijft uiteindelijk 'acceptatie is een kleine, rustige ruimte'. En dat geldt misschien niet alleen voor incestslachtoffers, maar voor ieder mens.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.