Herinneringen aan het levenloze : roman
Michiel Cox
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Atlas Contact, 2019 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : COX |
Matthijs de Ridder
te/ep/13 s
In Michiel Cox' debuutroman, Messias van niks, staat het fictieve Vuchelt om de drie jaar volledig op zijn kop. Van over de hele wereld komen mensen naar het stadje om er getuige te zijn van de processie ter ere van de middeleeuwse dichteres Hadewijch. De Vucheltenaren menen zeker te weten dat de begijn haar laatste jaren in hun woonplaats sleet. In de processie wordt zelfs haar vermeende schrijftafel als een relikwie rondgedragen. 'De minne es al', misschien wel Hadewijchs bekendste regel, geldt er niet alleen als een uiting van diepe en wellustige godsvrucht, maar als een strijdkreet.
Cox beschrijft de Hadewijch-cultus met zoveel plezier dat je als lezer in het begin van de roman meermaals geneigd bent je tot het alwetende Google te wenden. Want zou er niet toch ergens een gelijkaardige Hadewijch-verering bestaan? Is het tegelijkertijd niet zo dat we eigenlijk nauwelijks iets over Hadewijchs leven weten, laat staan waar ze woonde en waar ze haar belangrijkste werken schreef? Het antwoord luidt uiteraard één keer ontkennend en één keer bevestigend. Het interessante is echter dat het volstrekt voorstelbaar is dat de nog immer populaire Hadewijch ergens zou zijn uitgegroeid tot een volksheilige.
Die indruk wordt nog versterkt als Cox een aantal types in zijn wereld introduceert die maar al te herkenbaar zijn - zeker in deze tijd van militante onvrede en een angstige terugkeer naar het geloof en de irreële beloften van populisten. Cox' wereld wordt namelijk deels bevolkt door mensen voor wie het leven niet heeft gebracht wat ze ervan hadden verwacht, of waarop ze zelfs recht meenden te hebben. Mensen als André, een al wat oudere man die na een weinig opwindend bestaan letterlijk uitgepraat is. En Sven, een arrogante, misogyne jongeling die de wereld de schuld geeft van zijn impotentie. Mensen zoals er zovelen zijn, en die overal ter wereld achter nieuwe messiassen aanlopen.
Zinsbegoocheling
Bij Cox is die messias geen politicus met overgewicht, of een onweerstaanbare charmeur, maar een weinig opvallende vrouw, die vooral naar Vuchelt gekomen lijkt te zijn om haar eigen leven weer wat zin te geven. Na een wellustige seksuele ervaring die haar haar huwelijk heeft gekost, heeft Odetta een rotsvast vertrouwen in de 'minne' gekregen. Hadewijch is hierin haar leidsvrouw en al snel blijkt ze ook anderen weer naar de minne te kunnen leiden. Ze heeft zo'n impact op André dat hij na vijftien jaar zijn zwijgen doorbreekt. De minne lijkt écht al te zijn, helemaal als Odetta terminaal wordt verklaard, maar na een maand tot Hadewijch te hebben gebeden claimt volledig genezen te zijn.
Dat is het moment waarop de zinsbegoocheling de mensen pas echt in de ban krijgt. Odetta probeert in eerste instantie de van zijn geloof gevallen pastoor ervan te overtuigen dat het wonder van haar genezing aanleiding zou moeten zijn voor de heiligverklaring van Hadewijch. De zaak ontspoort definitief als een journaliste, wanhopig op zoek naar een nieuw verhaal, Odetta opjut. Ze moet Hadewijch zélf heilig verklaren. Odetta krijgt het in haar bol. Ze roept zich uit tot nieuwe Hadewijch en verzamelt een hele groep volgelingen om zich heen, die lijnrecht tegenover het kerkelijke gezag komen te staan. Als Odetta vlak voor de processie overlijdt, is de chaos compleet.
Verontrustende verschijning
Messias van niks is bij momenten een slimme parabel van de huidige tijd. Cox analyseert sterk hoe persoonlijk ongenoegen kan omslaan in algemeen onbehagen, en hoe klein de stap kan zijn van een geschiedenis die welwillend wordt opgerekt naar totale geschiedvervalsing. Maar zo verrassend als de setting is waarin hij zijn boek laat afspelen, zo farcicaal is de afwikkeling van het verhaal. Belangrijke elementen, zoals de kwalijke inmenging van de pers, worden helaas nooit veel meer dan middelen om de plot vooruit te helpen. Bovendien blijken Odetta en haar volgelingen uiteindelijk toch vooral gek te zijn. Dat is jammer, want de minne is misschien niet al, zij is meer dan Cox laat uitschijnen. Tot in de titel van het boek ontmaskert hij de nieuwe Hadewijch als een valse messias, terwijl hij in de eerste helft van zijn roman in ieder geval leek te suggereren dat zij een verontrustende, maar logische verschijning is in onze wereld. Precies die gedachtegang had ik Cox graag nog wat langer zien volgen.
Atlas Contact, 224 blz., 21,99 € (e-book 12,99 €).
Mirjam Scholten
Het fictieve Vlaamse stadje Vuchelt staat elke drie jaar op zijn kop vanwege de Hadewychprocessie. Van alle kanten stromen gelovigen en toeristen toe, wat het stadje geen windeieren legt. Dan duikt Odetta op, een manipulatieve vrouw met rare verhalen. Zij raakt compleet in de ban van Hadewych en wil een eigen processie organiseren. Tot woede van de pastoor, die zijn achterban en aanhang ziet verdwijnen. De gebeurtenissen en de dreiging die in de lucht hangt, worden beschreven vanuit de optiek van verschillende personen: de (ongelovige) priester, een journaliste die nu eindelijk moet pieken, een impotente jonge man die een oogje op haar heeft en een wierook verkopende winkelierster, wier man al tijden zwijgt maar in de ban van Odetta raakt en ineens weer praat. Als Odetta onverwachts sterft, lopen de gemoederen zeer hoog op. Een apocalyptische roman, bij vlagen reviaans geschreven, die associaties oproept met het werk van Jeroen Bosch. Met treffend omslagbeeld van Brecht Evens. Origineel en goed geschreven debuutroman die naar meer smaakt van deze Vlaamse schrijver van toneelstukken en korte verhalen.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.