Engel des Vergessens : Roman
Maja Haderlap
Maja Haderlap (Auteur), Marianne Van Reenen (Vertaler)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Cossee, © 2019 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : HADE |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Cossee, © 2019 |
VOLWASSENEN : ROMANS : HADE |
Karen Billiet
te/ep/06 s
Scènes uit een kindertijd, daarmee opent Maja Haderlap haar romandebuut De engel van het vergeten. Op de eerste bladzijden observeert een kind hoe grootmoeder brood bakt, vader honing oogst en moeder het vee in het gareel houdt. Dit is het platteland van de Oostenrijkse deelstaat Karinthië, eind jaren zestig.
Er spreekt veel geborgenheid uit, en toch hangt er vanaf het begin een wolk over het warme nest. Grootmoeder gaat gebukt onder herinneringen aan een plek waar ze voor haar leven moest vechten. Het concentratiekamp Ravensbrück, begrijp je later. Er zijn ook momenten waarop vader schreeuwend met een jachtgeweer zijn gezin het bos injaagt en er vervolgens mee dreigt zichzelf om te brengen. Als tienjarige werd hij gemarteld door de Gestapo.
'Het kind begrijpt dat het rekening moet houden met het verleden', schrijft Haderlap droogweg in wat steeds minder op een roman en steeds meer op haar eigen verhaal gaat lijken. Net als de vertelster in het boek groeide ze op in een Sloveense boerenfamilie die tijdens de Tweede Wereldoorlog ontzettend geleden heeft.
Nazi's
Daarmee rakelt ze een weinig bekende geschiedenis op, en dat is meteen de grote kracht van dit boek. Na het uiteenspatten van Oostenrijk-Hongarije bleef er in Karinthië een Sloveense minderheid achter. Schrijver Peter Handke is een bekende nakomeling van die gemeenschap. Toen Oostenrijk zich in 1938 aansloot bij nazi-Duitsland, begon de ellende voor de Karinthische Slovenen. De nazi's probeerden hen eerst te 'verduitsen'. Toen dat mislukte werden ze massaal naar Duitse werkkampen gedeporteerd. De achterblijvers zochten bescherming bij de partizanen en streden met hen tegen de nazi's.
In het boek ontvouwt die geschiedenis zich op dezelfde manier waarop ze ooit tot Haderlap doorgedrongen moet zijn. Aan het begin vang je samen met het kind hier en daar een flard op, maar kan je er niet veel van maken. Naarmate het kind opgroeit, worden de verhalen concreter en ga je langzaam de omvang van het drama begrijpen. Het zadelt de vertelster op met een loodzware kindertijd. Elke buur heeft wel een gruwelverhaal te delen en elk hoekje van het bos herinnert aan de dood. Een band opbouwen met de volwassenen lukt alleen wanneer ze hun kwetsuren overneemt.
De schrijfster voelt zich een slachtoffer van wat de Jiddische schrijver Sholem Asch 'de engel van het verleden' noemde. Die engel moet de herinneringen aan vorige levens uit ons geheugen wissen. Maar soms vergeet hij dat, en dan verstrengelt het verleden zich met ons eigen leven. Terwijl het kind in het boek opgroeit, zie je haar dan ook verwoed zoeken naar een omgang met dat verleden.
Muizenval
Tijdens haar theaterstudie in Wenen probeert ze zich los te wrikken van haar geboortestreek, die muizenval die telkens weer dichtklapt. Toch voelt ze zich vergroeid met haar gemeenschap, zeker wanneer communautaire twisten duidelijk maken dat Oostenrijk de Slovenen liever kwijt is. Maar wanneer ze naar Ljubljana verhuist, waar op dat moment de Sloveense onafhankelijkheidsstrijd woedt, voelt ze er zich een vervreemd familielid.
Haderlap verbindt haar geploeter om ergens bij te horen met de zelfdestructie van haar vader. Het heeft allebei te maken met een gebrek aan erkenning. Het leed van de Slovenen werd na de oorlog onder de mat geveegd. De Oostenrijkers voelden zich te ongemakkelijk bij dit verhaal. En de getraumatiseerde Slovenen spraken te zelden over hun oorlogservaringen.
In haar verontwaardiging over dat onrecht vervalt Haderlap naar het einde toe in een woorddelirium. Koortsachtig somt ze op wat de Slovenen te verduren kregen, en daarbij loert de pathos om de hoek. Het is gelukkig maar een kleine uitschuiver. Verder maakt ze net indruk met een strakke toon en indringende taferelen.
De heftige passages verraden dat Haderlap een onweerstaanbare drang voelde om dit verhaal op de agenda te zetten in Oostenrijk. Ze was al jaren actief in het Duitstalige theater voor ze in 2011 dit boek uitbracht, dat na groot internationaal succes nu ook een Nederlandse vertaling kreeg. Maar als twintiger debuteerde ze met Sloveense gedichten. Dat is uiteindelijk ook de uitkomst van dit boek: pas in die meervoudige identiteit, die verder gaat dan taalgrenzen of nationale geschiedschrijvingen, lijkt ze echt thuis te komen.
Vertaald door Marianne van Reenen, Cossee, 256 blz., 21,99 € (e-boek 9,49 €). Oorspronkelijke titel: 'Engel des Vergessens'.
C.M. Mays
De Sloveense hoofdpersoon Mic groeit op in het deel van Slovenië dat tegenwoordig in Oostenrijk ligt. Zij beschrijft het wel en wee van haar familie en omgeving. Alles wordt beïnvloed door de ervaringen en verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog. De familieleden, met name haar vader en grootmoeder, hebben de ervaringen van de oorlog niet verwerkt en hun leven wordt daar nog steeds door bepaald. De Slovenen in dit gebied voelen zich eigenlijk ontheemd, ze spreken Sloveens maar Duits is de voertaal. Veel Slovenen hebben als partizaan tegen de nazi’s in Oostenrijk gevochten en zijn daarvoor gestraft. Zo is grootmoeder naar Ravensbrück gedeporteerd, maar heeft het overleefd. Mic leerde van haar grootmoeder veel over het boerenbedrijf, maar ook over de geschiedenis van hun dorp in Karinthië. Als jonge vrouw probeert ze al deze verhalen en herinneringen een plaats in haar leven te geven. Prachtige poëtische beschrijving van landschappen en inwoners. En vooral een treffende, gevoelige, ontluisterende weergave van de ervaringen met getraumatiseerde familie. Mooi vertaald uit het Duits. De auteur (1961) ontving meerdere literaire prijzen.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.