Tussen drie plagen
Jaan Kross
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Prometheus, 2019 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : KROS |
Peter Swanborn
ua/an/04 j
Zijn verheven idealen het beste wapen in de strijd om het bestaan of zijn persoonlijke motieven efficiënter? Om die vraag te beantwoorden verzon de Estische schrijver Jaan Kross (1920-2007) twee uiteenlopende personages voor zijn even geestige als indrukwekkende roman Strijd om de stad. Enerzijds de bescheiden schoolmeester Berend Falck, anderzijds de door wraak gedreven intrigant Karl von Sievers. Hun gezamenlijke vijand is barones Von Tiesenhausen.
Plaats van handeling is het nauwelijks noemenswaardige dorp Rakvere, ook wel aangeduid als 'vlek' of 'rattennest'. Het verhaal speelt zich af in de tweede helft van de 18de eeuw, als Estland deel uitmaakt van het Russische Keizerrijk. Een periode waarin de adel het voor het zeggen heeft en de situatie voor lijfeigenen dramatisch verslechtert.
In de Middeleeuwen genoot Rakvere stadsrechten, maar tijdens opeenvolgende oorlogen is het keer op keer met de grond gelijk gemaakt. Inmiddels wonen er weer wat boeren en handwerkslieden. De barones die een landgoed even buiten het dorp bestiert, meent dat zij de inwoners van dit 'luizendorp' als haar lijfeigenen mag beschouwen. Zelf geloven de inwoners van Rakvere dat zij op historische gronden 'vrije stadsburgers' zijn.
Het conflict loopt dermate uit de hand dat de barones de leraar van haar twee kleinzoons naar het dorp stuurt om te achterhalen wie daar tegen haar samenspannen en door welke hooggeplaatste figuur deze 'grauwen' worden gesteund.
De schoolmeester laat zich niet zo eenvoudig als spion gebruiken. Al snel kiest hij de kant van de inwoners, zeker als hij ontdekt dat de barones in haar jonge jaren een verhouding had met een van haar lijfeigenen. Toen de liefde bekoelde, probeerde de barones haar minnaar te 'verkopen'. Diep vernederd vervalste deze Karl een vrijbrief, vluchtte en wist zich dankzij zijn 'welgeschapen' lichaamsbouw op te werken tot in het bed van keizerin Elisabeth.
Na bewezen diensten verleende 'dat koetje Gods' (aldus de barones) hem een lange reeks indrukwekkende titels, alsmede de adellijke naam Von Sievers. Vanuit Sint-Petersburg stookt de wraaklustige opperhofmaarschalk de inwoners van zijn geboortedorp Rakvere op om de strijd met zijn voormalige 'eigenares' aan te gaan.
Kross staat bekend om zijn historische romans waarin hij de hoofdpersonen laat worstelen met hun loyaliteit. Blijven we trouw aan de macht die de wet vertegenwoordigt of komen we in verzet tegen een staat die zijn macht misbruikt? Het is een terugkerend thema in al zijn werk (Tussen drie plagen, Luchtfietsen) en heeft ongetwijfeld te maken met de vele jaren die Kross zelf doorbracht in gevangenissen en Siberische strafkampen.
Dat hij deze zware thematiek met zoveel lichtheid en humor weet te behandelen, maakt hem tot een meesterverteller. Ook de sympathiekste personages ontkomen niet aan zijn licht spottende pen en zelfs de twijfelachtigste figuren blijken menselijke kanten te hebben.
Wat verder bijdraagt aan het leesgenot, is dat het Nederlands van vertaler Frans van Nes zo soepel en vloeiend is dat je je geen moment realiseert een vertaalde roman te lezen.
****
Uit het Estisch vertaald door Frans van Nes. Prometheus; 376 pagina's; € 24,99.
Dr. Nelleke Manneke
Uit 1982 daterende, inmiddels klassieke historische roman van de uit Estland afkomstige auteur (1920-2007). Centraal staat een conflict in de 18e eeuw in het door oorlogen verwoeste dorp Rakvere, eens een stad gelegen tussen Sint Petersburg en Tallinn. De adellijke familie Von Tiesenhausen is ervan overtuigd zeggenschap te hebben over het dorp en zijn inwoners. De familie beschouwt de dorpelingen als lijfeigenen en wil hen verplichten tot allerlei diensten op straffe van geseling. De bewoners daarentegen beroepen zich op in een ver verleden verleende stadsrechten en zien zichzelf als vrije burgers. Verteller is Berend Falcke, die tussen de partijen staat. Hij is huisleraar van de kleinzoons en secretaris van Gertrude von Tiesenhausen, maar wordt door de dorpelingen te hulp geroepen om hen bij te staan in het conflict. Falcke helpt graag, vooral omdat hij verliefd is op Maade, de dochter van de schoenmaker. Maade is echter al verloofd met de kastelein. Sociaal kritische, humoristische roman in de traditie van de Russische vertelkunst. Met verklarende voetnoten.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.