De laatste getuige : hoe ik Breendonk en Buchenwald overleefde
Louis Boeckmans
Louis Boeckmans (Auteur), Pieter Serrien (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Horizon, 2019 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : BOEC |
Sam De Wilde
il/pr/23 a
‘We waren geen mensen meer.’ Zo beantwoordt Louis Boeckmans de onbeantwoordbare vraag die Holocaustoverlever Primo Levi stelde in ‘Is dit een mens’, zijn getuigenis over de vernietigingskampen van de nazi’s. Boeckmans heeft het in zijn eigen relaas speci?ek over het moment waarop hij samen met duizend anderen opeengepakt in het naar overstromende strontemmers stinkende vrachtruim van een binnenvaartschip de Elbe wordt afgevaren. Hij heeft dan al Breendonk, Buchenwald en Blankenburg-Dora overleefd. De titel van Boeckmans’ kampverhaal is een tikkeltje misleidend. De 95-jarige oud-verzetsstrijder is niet de laatste Belgische kampoverlevende, maar wel ‘de laatste die zijn verhaal nog aan jongeren en andere geïnteresseerden vertelt’. Daar heeft hij lang mee gewacht. ‘Ik wilde er niemand mee lastigvallen,’ klinkt het onthutsend op de eerste pagina. Pas sinds 2004 werkt de oorlogsgetuige mee aan documentaires, laat hij zich interviewen door de pers en brengt hij delen van zijn verhaal in boekvorm. Dat verhaal is ontstellend. Op 11 juli 1944 werd de jongeman uit Tessenderlo gearresteerd door de SS. Het was het begin van een helletocht die hem van het Gestapokantoor in Hasselt naar het fort van Breendonk, en van daaruit naar Buchenwald en de ondergrondse werkkampen van Dora bracht. Daar werd hij volgens het SS-motto ‘vernietiging door arbeid’ aan het werk gezet en mishandeld. Het dieptepunt van Boeckmans’ lijdensweg moest dan nog komen: de dodenmars die hem naar het schip op de Elbe zou brengen. Wanneer Boeckmans kort daarna door het Zweedse Rode Kruis gered wordt, weegt hij nog 38 kilo. Net geen 75 jaar na zijn arrestatie laat Boeckmans zijn volledige oorlogsgeschiedenis optekenen door historicus Pieter Serrien. Die koos ervoor om de twaalf chronologische hoofdstukken waarin Boeckmans vertelt hoe hij de Tweede Wereldoorlog meemaakte, af te wisselen met evenveel duidende historische delen. Die omschakeling is telkens perfect getimed en waar Boeck mans doet verstommen met persoonlijke details, laat Serrien feiten en cijfers genadeloos spreken. Boeckmans doet naar adem happen in passages zoals die waarin hij beschrijft hoe hij zonder aarzelen een mus opeet, ‘rauw en met de beentjes er nog in’. Bij Serrien zijn het de onvoorstelbare getallen die tot nadenken stemmen in kurkdroge zinnen als ‘Naar schatting 800.000 gevangenen ondergingen deze dodelijke voettochten. Een kwart miljoen kwam daarbij om.’ Waar zijn geheugen hem in de steek laat, vult Boeckmans samen met Serrien de gaten met fragmenten uit getuigenissen van kampgenoten. Mannen als Boeckmans’ broer Joseph, Karel Daems, Albert Van Hoey, Léonard Van Loy, Omer Plaquet, Jozef Reynders, Staf Sannen en Jacob Vanuytvange deelden Boeckmans’ lot en lieten hun ervaringen al eerder op schrift stellen. Hoe erg het ook mag klinken, kampliteratuur is al sinds kort na de oorlog een genre geworden, en binnen dat genre is ‘De laatste getuige’ niet meteen het meest ?loso?sche of meest literaire boek. Die pretentie heeft het ook niet. De kracht van Louis Boeckmans’ getuigenis zit in de confronterende persoonlijke herinneringen. Dat die vastgelegd werden, is hoe dan ook waardevol. Ook al schreven onder anderen Primo Levi, Elie Wiesel, Tadeusz Borowski, M.S. Arnoni, Imre Kertész, Jean Améry en Tobias Schi stilistisch betere boeken, elke stem die wordt toegevoegd aan de bestaande kampliteratuur werpt welkom licht. Al was het maar om de beulen die geloofden dat de geschiedenis van de concentratiekampen door hen geschreven zou worden, telkens weer ongelijk te geven.
Elias van der Plicht
De Vlaamse verzetsman Louis Boeckmans (1923) werd begin juli 1944 op beschuldiging van wapenbezit door de SS gearresteerd en naar werk- en doorgangskamp Breendonk gebracht. Samen met zijn broer Jef werd hij twee weken daarna naar Buchenwald gedeporteerd. Weer twee weken later belandde Boeckmans in Blankenburg, een satellietkamp van het beruchte concentratiekamp Mittelbau-Dora, waar een ondergrondse wapenfabriek uit de rotsen werd gehakt. Eind april 1945 woog Boeckmans amper 38 kilo en werd hij bevrijd. Nadien zweeg hij lange tijd over zijn ervaringen. Sinds enkele jaren niet meer. Om te verwerken en te getuigen. ‘De laatste getuige’ is het door de Vlaamse historicus Pieter Serrien opgetekende indrukwekkende verslag van de oorlogsjaren van Boeckmans. In twaalf chronologische hoofdstukken vertelt Boeckmans wat hij tussen 1940 en 1945 meemaakte. Ook wordt geciteerd uit de oorlogsverslagen van zijn lotgenoten, zoals dat van Boeckmans’ broer. Aan het eind van elk hoofdstuk plaatst Serrien het verhaal van Boeckmans in de context. Met afbeeldingen in zwart-wit.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.