Slaap!
Annelies Verbeke
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Angèle, 2019 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : VERB |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Angèle, 2019 |
VOLWASSENEN : ROMANS : VERB |
Maria Vlaar
rt/aa/15 m
Deserteren begint enigszins geforceerd: de auteur laat zich door haar beide schaduwzijden, Moeke en Maarschalk - 'een ronde vrouw met een schort' en een 'militair uit een ver verleden' - uit haar zelfgegraven graf slepen. Daar lag de auteur met wie het al een tijdje 'niet zo heel, heel goed' ging zich in zelfbeklag te wentelen. Het schrijven lukte niet ('al wat ze aanraakt, verandert in stront') en ze is uitgeput. Dat weten trouwe Verbeke-watchers al van het verhaal 'De beer' in de bekroonde verhalenbundel Halleluja (2017), waarin de oververmoeide auteur als morsige beer ontwaakt. Moeke en Maarschalk nemen haar mee naar haar werkkamer, waar ze een therapeutische sessie opzetten. Uitgenodigd zijn Werther, de hoofdpersoon van het beroemde Die Leiden des jungen Werthers, zijn beminde Lotte en hun creator Goethe, diezelfde Lotte als dame-op-leeftijd Charlotte, en Thomas Mann, die met Lotte in Weimar een biografie van Goethe en een portret van haar schreef. De negende die aanschuift en die zich meteen de rol van groepstherapeut aanmeet is Elaine Aron, een Amerikaanse psycholoog die een therapeutisch zelfhulpboek schreef voor hoogsensitieve personen.
Zie daar maar eens uit te komen als overgevoelige schrijver in een labiele periode van je leven. Maar Verbeke gaat met al deze personages, en gewapend met zelfspot, de strijd aan, waarbij ze zichzelf noch haar gesprekspartners spaart. De novelle is eigenlijk een essay in de vorm van een gesprek zoals literatuurliefhebbers kennen van de dialogen tussen Eckermann en Goethe, en al eeuwen eerder van Plato en Socrates.
Buikademhaling
'Schaars gekleed, schaamteloos en aangeschoten klim ik bij u op schoot', fluistert Verbeke de lezer toe; in een therapeutische sessie moet immers de levenspijn zonder belemmering naar boven kunnen komen. Daar zorgt Elaine wel voor; in een hilarische scène krijgt ze zelfs Thomas Mann aan de rustgevende buikademhaling, liggend op de bamboevloer. Doel van dit alles is dat de overgevoeligheid van de auteur wordt vertaald in troost bieden aan de lezer. En dat lukt in ieder geval bij deze lezer.
Verbeke schrijft over haar scepsis als het gaat om psychologen, over de competitieve literaire wereld waarin ze beland is, over haar diepgevoelde eenzaamheid, over haar crisis en over haar zucht naar harmonie en verzoening. Telkens verdriedubbelt ze zichzelf: met Moeke en Maarschalk als het gaat over haar huidige schrijversleven, met Werther en Lotte als ze de kwellingen van de hoogsensitiviteit bespreekt, met Goethe en Mann als ze wil vertellen over literatuur en schrijverschap. En met Lotte en Charlotte als het gaat om haar positie als vrouw in de literatuur, want daar maakt ze terecht een furieus punt. Charlotte is 'een soort enorm oor, dat de verhandelingen van anderen dient aan te horen' en haar bedenker Thomas Mann blijft er maar op hameren dat ze 63 is en 'rimpels en grijs haar' heeft. Het is nog steeds de norm dat woede een vrouw niet staat en teveel intelligentie bedreigend is; als vrouwen over Weltschmerz schrijven heet het ineens 'gezeur' en de auteur brengt 'dronken mannen' te berde die opbiechten bang van haar te zijn. De gelauwerde en alom bewonderde Goethe daarentegen was onbekommerd boos, in 'één langdurige razernij over valse vrienden en collega's en aanverwanten die zijn werk of persoon besmeuren'. Dat zou Verbeke eens moeten proberen, wil ze maar zeggen.
Geestige plaagstootjes
Deserteren wil ze, stoppen met schrijven zelfs; het enige alternatief is sneuvelen voegt ze daaraan toe. Dat lijkt gespeeld dramatisch, maar ze herinnert zich een keur aan hedendaagse schrijvers die suïcide pleegden. Ondertussen deelt ze voortdurend geestige plaagstootjes uit, aan de ook in mijn ogen overschatte Gerrit Komrij bijvoorbeeld, als Goethe woedend opspringt: 'Wie is die Gerrit? Wat bezielt die ezel zich zo aan te stellen?'. En als Lotte in opstand komt tegen Werther: 'Ik kan zelf lezen, lul. Jij bent te oud geboren, jij. Ik ben niet verliefd op jou. Punt.'
Woede, gebracht met humor: overtuigender kan bijna niet. En gelukkig komt Verbekes lief dan binnen en haalt ze een vers brood bij de bakker, een prima manier om zich te 'ontdoen van de netten van externe boosaardigheid' en haar demonen eronder te krijgen.
'Categorize me, I defy every label,' luidt het motto van zangeres Janelle Monáe in Deserteren. Het is Verbeke die 'alles gezegd krijgt wat ze over gevoeligheid en razernij en literatuur te zeggen heeft' op het lijf geschreven. Hooggevoeligheid is de prijs die de woedende schrijver die niet schrijven wil, maar toch telkens de lezer verrast, betaalt voor haar onontkoombare werk.
Uitgeverij Angèle, 120 blz., 17,5 € (e-boek 9,99 €)
Vera ter Beest
De hoofdpersoon, een schrijver, ligt in haar zelf gegraven graf. Haar schaduwzijden halen haar eruit en organiseren een bijeenkomst met de bekende schrijvers Mann en Goethe en hun personages Goethe, Charlotte en Werther. Wat volgt is een discussie vol literaire citaten, sombere overpeinzingen over de liefde, over kritiek van jezelf en anderen en gevatte opmerkingen over het leven in het algemeen en het schrijverschap. De Amerikaanse psychologe en specialist in hoogsensitiviteit Elaine zit de bijeenkomst voor. Al ziet zij het als groepstherapie, door het overdadige drankgebruik van de deelnemers en andere factoren, raakt Elaine volledig in de stress en wordt het een totale chaos met als dramatische hoogtepunt de zelfmoord van de hoogsensitieve Werther. Dan ontmoet de schrijver haar vijand en kan ze al wat ze geleerd heeft van de anderen toepassen. Dit boek, over een imaginaire ontmoeting waarbij de hoofdpersoon, een auteur, zich ook tot de lezer richt, leest lekker weg. Kennis van de literatuur is wel aan te bevelen. Originele novelle vol humor van de Vlaamse schrijfster (1976), die bekend is van 'Dertig dagen'*, waarvoor ze drie literaire prijzen kreeg.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.