Oud genoeg om dood te gaan : over de vragen die iedereen zich ooit moet stellen
Barbara Ehrenreich
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Olympus, 2018 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : SOCIALE WETENSCHAPPEN : 318.7 EHRE |
31/12/2005
Barbara Ehrenreich ging drie maanden lang incognito het leven leiden van diegenen die hard werken en toch nooit onder de armoedegrens uit raken. Theodore Dalrymple ervaart dat mensen uit de onderklasse zodanig vastzitten in hun situatie dat er geen weg terug is. Ehrenreichs persoonlijke dagboek illustreert hoe de vrije markt, zonder sociale voorzieningen, in de VS miljoenen slachtoffers maakt. Dalrymple geeft precies de sociale voorzieningen -- en vooral de vanzelfsprekendheid ervan --in Groot Brittannië de schuld van de situatie, want mensen verliezen hun verantwoordelijkheidsgevoel. De achterkant van de Amerikaanse droom en Leven aan de onderkant, twee confronterende boeken over armoede.
Barbara Ehrenreich, onderzoekster en schrijfster in de middelbare leeftijd, wil lijfelijk ervaren hoe het komt dat tewerkstelling mensen uit de lagere klasse niet uit de dagelijkse ellende helpt en er hen soms nog dieper induwt. Ze daagt zichzelf uit om zonder extra geld rond te komen met de jobs die deze mensen doen. Ze gaat in kleinsteden van drie staten werk zoeken als serveerster, als verkoopster in een grootwarenhuis, en als poetsvrouw voor een onderhoudsfirma. Ze beschrijft de onnoemelijke ellende om een job in handen te krijgen ook daar waar er een krappe arbeidsmarkt is en zeer lage lonen (5, 6, 7 dollar per uur), zonder bijkomende bescherming zoals ziekteverzekering. Binnen dat budget moet ze huisvesting, eten en benzine voor de auto vinden. Het is een echte 'struggle for life'. We zien haar wanhopig op zoek gaan naar betaalbare woonsten, zoals daar zijn verloederde motelkamers en caravans. Al gauw ervaart ze wat haar collega's al lang weten: je moet twee jobs doen om rond te komen, zeker als je ook nog kinderen hebt en doktersrekeningen te betalen. Maar zelfs zonder die extra financiële lasten, is een dubbele shift een noodzaak. Ze maakt mee dat ze nauwelijks tijd heeft om tijdens de werkuren te eten, dat haar collega's vaak niet eten of minimaal en dat ze op het einde van haar shift nog met moeite op haar benen kan staan.
Het ergst vindt ze nochtans de vernederingen die ze moet ondergaan tijdens de sollicitatieprocedure (drugtests en volgzaamheidstests) en tijdens de job.Ploegleiders en managers doen er alles voor om het werkvolk onder de knoet te houden. Toch merkt ze geen uitgesproken rebellie bij de werkneemsters. Ze zouden trouwens op staande voet ontslagen worden. Belangrijker is dat ze zich staande houden door een zekere beroepstrots te ontwikkelen. Ondanks alle waanzinnige klokvoorschriften proberen ze hun werk goed te doen en, als het nodig is, mekaar te ondersteunen. Maar je raakt door dit soort werk fysiek totaal uitgeput: je bent verplicht pijnstillers te nemen om de dag door te komen en nog kun je soms je huur niet betalen.
Van dit onthutsend dagboekmateriaal maakt Ehrenreich geen maatschappelijke analyse, hoewel haar vroeger werk toont dat ze precies daarin heel sterk is. Wel voegt ze cijfermateriaal toe, om aan te tonen dat haar 'case studies' een kleine maar bijzonder relevante steekproef zijn voor de rest van de Amerikaanse bevolking die aan de onderkant moet leven.
Het zijn nu precies de sociale voorzieningen die in Ehrenreichs opinie zo schrijnend ontbreken, en vooral de vanzelfsprekendheid ervan in Engeland, die de zwarte piet krijgen van de Britse auteur Theodore Dalrymple, psychiater in een openbaar ziekenhuis en in de gevangenis van een grote stad. Hij pleit helemaal niet voor een hervorming van de sociale zekerheid, maar klaagt vooral het feit aan dat mensen uit de onderklasse alleen nog rechten claimen en geen plichten erkennen, zodat ze totaal stuurloos worden en gewelddadig van frustratie en wanhoop. Het leven is voor hen zo leeg geworden dat ze nog zin zoeken in brutaliteit, agressief gedrag, drugs en criminaliteit. De schuld hiervoor legt de auteur bij de intellectuele klasse die, sinds de jaren '60 vooral, alle schuld bij de maatschappij, bij het systeem zelf legt.
De noodzaak dat elk individu verantwoordelijkheid opneemt voor zijn doen en laten wordt weggeveegd met het argument van begrip en tolerantie, wat in zijn ogen regelrecht geleid heeft tot een generatie mensen (die hij schat op dertig procent van de Britse bevolking) die goed en kwaad niet meer van mekaar kunnen onderscheiden en die vrijheid interpreteren als de mogelijkheid tot destructie van zichzelf en van anderen. Alles moet toegelaten zijn, want de intellectuele klasse wil zeker niet paternalistisch zijn en is vervallen in een waarderelativisme dat netjes staat maar nefast is voor die dertig procent. In het onderwijs moet ambitie en corrigerend gedrag immers wijken voor 'speels leren', zodat kinderen uit de lagere klasse nog meer achterop raken en gevangen blijven in hun eigen povere, vaak misdadige context. Merkwaardig is ook dat het gedrag van de lagere klasse nu geïmiteerd wordt door een deel van de middenklasse: dit merk je aan de tatoeages, het brutale gedrag, het normenverlies, de onrustwekkende stijging van onwettige geboortes en criminaliteit.
Engeland heeft in West Europa, samen met Nederland, de hoogste criminaliteitscijfers. De auteur legt een direct verband tussen de stijging van die cijfers in de laatste decennia en het 'zero intolerantie'-gedrag van de intellectuele klasse, de politie en de politiek. Engeland, dat zo trots was op zijn rijke verleden, zijn cultuur, is nu, in de ogen van de auteur, verloederd en gevaarlijk geworden. Een groot deel van de bevolking leeft te midden van angst en geweld. Drugsdealers, misdadigers, mishandelde vrouwen, worden geestelijk aan hun lot overgelaten, terwijl ze ten allen tijde een beroep kunnen doen op materiële voorzieningen zonder dat ze ooit terechtgewezen worden. Alle ellende is de schuld van anderen, van het noodlot, maar vooral van de maatschappij. Zolang dit blijft voortduren, ziet de auteur geen uitkomst voor de armoede van de Britse ziel.
Barbara Ehrenreichs boek is, wat mij betreft, in al zijn directheid een antwoord op de aanklacht van Dalrymple: zij leefde met mensen die hoegenaamd niet gepamperd werden, die zelfs nauwelijks recht op hulpverlening hebben. Ze worden dus gedwongen om het beste van zichzelf te geven voor de werkgever en de klanten, wat ze ook effectief doen. Ehrenreichs collega's nemen enorme verantwoordelijkheden op zich, hebben een ingeprent normenbesef, maar toch is het leven voor velen onder hen pure ellende. Hun lijf gaat kapot en hun geest vernauwt tot het dagelijkse overleven. [Monika Triest]
Redactie
Het gegeven dat miljoenen mensen in de Verenigde Staten voor uiterst lage lonen werken, doet journaliste Barbara Ehrenreich (1942) in 1998 besluiten om zich bij het leger van slechtbetaalden aan te sluiten en uit te zoeken hoe ze (over)leven. Ze zoekt werk en goedkope woonruimte en daarbij heeft ze enkele zaken in haar voordeel, die veel anderen niet hebben (ze is blank, spreekt Engels, is gezond, heeft geen kind te verzorgen etc.). Gedurende enkele maanden werkt ze onder meer als serveerster, schoonmaakster, bejaardenhulp en winkelbediende bij Wal-Mart en tracht de eindjes aan elkaar te knopen. Het gemiddelde loon van zeven dollar per uur blijkt niet genoeg te zijn voor de meest essentiële levensbehoeften (eten, huur, vervoer), laat staan voor een ziektekostenverzekering. Behalve slecht betaald zijn de arbeidsomstandigheden vaak verre van ideaal (zoals pauzes die erbij inschieten) en worden de werknemers onderworpen aan allerlei regels (praten met collega's is soms verboden; soms wordt een werknemer of sollicitant gedwongen een drugstest te ondergaan). Ehrenreichs in 2001 in de Verenigde Staten gepubliceerde verslag maakte daar veel reacties los. Goedgeschreven en boeiende undercover journalistiek. www.nickelanddimed.net
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.