Anekdotes in de geschiedenis van iets veel groters : over Liefde en aarde van Tom Van de Voorde
Arno Van Vlierberghe
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Het balanseer, 2017 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : POEZIE : VANV |
Paul Demets
2/ei/23 m
Weinig dichters komen zo ketterend de poëzie binnen als de Vlaamse debutant Arno Van Vlierberghe. Zijn Vloekschrift is een manifest tegen de huidige samenleving en tegen alle poëzie die op veilig speelt. Hier horen we een dichter aan het woord die het meent en die zich van sardonische en zelfrelativerende humor bedient. 'Wat een prachtige crisis', luidt het al in het openingsgedicht. Maar de dichter spaart ook zichzelf niet in dat plaatje. Hij voert zichzelf als 'Arno' op. Arno zijn is geen pretje: 'Je ergste nachtmerrie: een dag jezelf volgen'. Alles voor de roem echter: 'Ervoor zorgen dat grote groepen invloedrijke dynamische figuren een leven lang je dood betreuren. Dat is de droom. Dat is mijn poëtica.' 'Wat is de Situatie?' vraagt Van Vlierberghe zich in de bundel af, met een verwijzing naar de vraag van de presentator van het journaal aan een reporter ter plaatse. 'De wanhopige vitaliteit van een Arno', luidt een van de antwoorden. Waartegen keert de dichter zich dan wanhopig? De poëzie? 'Laten we de poëzie laten voor wat ze is. / Laten we bewonderen hoe Hip Hop het graf van de poëzie delft.' Wie is de vijand? 'De vijand is alles wat in de weg staat van dit gedicht.' Het is een kwestie van 'uitgedost' zijn 'in het parfum van dit overleven.'
Dit is het effect van Vloekschrift: na lectuur sla je opstandig tegen alles wat je dwarszit met je vuist op tafel en moet je jezelf uitlachen, omdat je vooral je eigen hand bezeerd hebt.
het balanseer, Gent, 32 p., 17,50 euro
Jeroen Dera
ua/an/05 j
'Ik heb het even gehad met de poëzie', zei Lieke Marsman eind september in deze krant, enkele maanden na haar succesvolle romandebuut Het tegenovergestelde van een mens. Ze wilde 'weg van haar eigen navel' en zich 'richten op de wereld'. De ongelukkige suggestie is dat poëzie voor navelstaarders is. Vier recente debuutbundels bewijzen gelukkig dat niets minder waar is.
In het lijvige We komen van ver verwijst ook Carmien Michels (27) naar de neiging van haar generatie om weg te kijken van een wereld die in brand staat. Zo schrijft ze in het gedicht 'Middenrif' een regel die neigt naar escapisme: 'Als je de wereld tot droom verbouwt/ heb je geen last van nachtmerries'. Als er in Michels' poëzie echter al sprake is van een droomwereld, dan schuilt die hoogstens in het beeldende karakter van haar verzen, die soms een haast aforistische zeggingskracht hebben: 'Onmacht is jezelf wijsmaken/ dat oude lijken 's nachts verpulveren/ tot ochtendprut/ weg te pulken uit ooghoeken'. Het is zonneklaar dat Michels de kunst verstaat rake observaties te doen, al blijven de reflecties in We komen van ver wat oppervlakkig, met name in de nadrukkelijk geëngageerde gedichten. Neem deze strofe uit 'Het begon':
Het stopt niet met Europa
die haar grenzen aan een stier met rode vlag verkocht
Het stopt niet met reddingsmissies als mensensmokkel afgeblaft
Het stopt niet met de haatkreet die op de volgende aanslag wacht
Het klopt niet de Middellandse Zee als massagraf
In dit soort regels fungeert de maatschappelijke problematiek al te zeer als een decor voor poëtisch engagement. Michels neemt de actualiteit weliswaar op in haar gedichten, maar voorziet deze zelden van prikkelende duidingen of interessante gezichtspunten. Het breekt haar debuutbundel niet op, maar Michels' beeldende vermogen zou gebaat zijn bij meer analytisch reliëf.
Polis, 80 blz., 19,99 € (e-boek 14,99 €)
De balans slaat door naar de andere kant in de debuutbundel van Dominique De Groen (26), Shop girl. De Groens voornaamste thema is de laatkapitalistische productiecyclus waarmee de eenentwintigste-eeuwse westerse mens tot in elke vezel verweven is. 'ik zie het einde van de winkelvloer niet', stelt haar shop girl (werkzaam in een winkelketen voor goedkope kleding) vast: zij is, mede doordat ze voortdurend online is, volledig verbonden met de productieketen. Dat idee is doorgevoerd tot de omslag van de bundel aan toe. De titel is voorzien van een ®-teken, terwijl ook het ISBN, het unieke nummer voor een boek, de volle aandacht opeist. De lezer kan er niet omheen dat ook Shop girl een product is dat verkocht moet worden, hetgeen een fascinerende spanning oproept met de politieke zorgen die uit deze poëzie spreken: 'Zolang er kapitalisme/ op de planeet is/ zal zij nooit gered worden'.
De Groens ontleding van het laatkapitalisme, met de kledingindustrie en haar dubieuze praktijken in derdewereldlanden als sprekende casus, is messcherp. Haar keuze om veelvuldig te strooien met dollartekens en woorden als 'Eurotex Ltd' en 'dimethyltereftalaat' leidt er echter wel toe dat Shop girl op afstand blijft van de lezer die het niet al bij voorbaat met haar eens was. Dat is jammer, temeer omdat De Groen laat zien dat zij het genre tot in de finesses beheerst - zie regels als 'de supply chain manager weet/ dat je katoenplant/ niet kan spellen zonder klant' en 'Kijken naar olie/ is kijken naar het verleden'. Waar Michels' analyses achterbleven bij haar poëtische zeggingskracht, loopt de poëzie van De Groen kortom het risico te verdrinken in de analyse.
Het Balanseer, 72 blz., 19,50 €
Evenals bij De Groen gaan experiment en engagement hand in hand in Vloekschrift,de bundel van Arno Van Vlierberghe (27) die bij vlagen doet denken aan de poëzie van de jong overleden Nederlandse dichter Jeroen Mettes (1978-2006). Van Vlierberghes gedichten bevatten formeel zo'n beetje alle ingrediënten van postmoderne poëzie: ze waaieren naar alle kanten uit; ze geloven niet in de eenheid van het subject ('De waarheid is dat ik uit meerdere adressen besta', aldus het lyrisch ik, dat niet meer is dan 'een Arno') en ze plaatsen zichzelf opzichtig in een tekstuele traditie: 'Allesomvattende poëzie?/ Terugkeer van het discursieve, inclusieve epische gedicht in België?/ Hehe, graag'. Het dubbelzinnige gebruik van 'Hehe' (bedoelt Van Vlierberghe 'eindelijk' of grinnikt hij maar wat?) laat zien hoe geraffineerd de uitwaaierende constructie in dit geval is, maar de kracht van Vloekschrift schuilt vooral in de urgentie die de dichter op elke pagina van dit debuut voelbaar maakt. Die schuilt niet alleen in niets of niemand ontziende maatschappijkritiek (zoals de constatering dat de zorgeloze, geprivilegieerde westerling de wereld betreedt 'als een hooligan het stadion'), maar ook in Van Vlierberghes weigering zijn dichtpraktijk te relativeren. 'Wat is onze taak? Globaliteit heroveren op de vijand.// De vijand? De vijand is alles wat in de weg staat van dit gedicht', tekent hij militant aan in 'De Killzonegedichten'. Je kunt niet anders dan een alliantie aangaan met deze 'Anticharismatische Arno' en met hem ten strijde trekken tegen 'het restafval van de vorige eeuw'. Of je moet zijn advies ter harte nemen: 'Je moet dit trouwens allemaal dronken lezen.'
Het Balanseer, 48 blz., 17,50 €
Nog sterker dan Vloekschrift is intussen het opmerkelijke debuut van Simone Atangana Bekono (26), hoe de eerste vonken zichtbaar waren. Het betreft Atangana Bekono's afstudeerwerk aan de Nederlandse ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten, waarin ze in drie afdelingen (met twee brieven aan ene 'Kipje' in het midden) reflecteert op thema's als identiteit en gemeenschap. De dichter onderzoekt voortdurend wat het betekent om een lichaam te hebben - een motief dat overigens ook bij Van Vlierberghe een belangrijke rol speelt - en vooral welke (vaak racistische of seksistische) connotaties aan zo'n lichaam worden toegekend. 'ik trek een jurk aan, trek een huidkleurige jurk aan/ ben zeventig kilogram vlees zonder naam, taal of herkomst', schrijft Atangana Bekono in de openingsreeks 'wrijving', en in 'vonken' laat ze haar personages 'lichaamloos van het duin naar de zandweg' lopen. Zo'n wereld zonder lichamelijke identiteiten bestaat natuurlijk alleen in een naïeve droomwereld, waarin de dichter geen regels als deze hoeft te schrijven: 'zwarte mensen maken hun lichamen kleiner met groot haar en kleine telefoons/ en dat is vermoeiend'.
Het sterke van hoe de eerste vonken zichtbaar waren is dat Atangana Bekono haar thematiek even luchtig als dwingend ontvouwt, zonder ook maar één keer prekerig te worden. Haar vlijmscherpe, redenerende taal - waarin de West-Afrikaanse Yemaýa en de Antiek-Griekse Circe moeiteloos naast elkaar functioneren - nodigt de lezer uitdrukkelijk uit ook op de eigen vooronderstellingen over het lichaam te reflecteren. Wie die uitnodiging aanvaardt, ziet de vonken zichtbaar worden - gelukkig niet rond de navel.
Lebowksi/Wintertuin, 12,50 €.
Marc De Pril
Avant-garde, dadaïsme, hysterische poëzie zijn passende omschrijvingen bij de debuutbundel van de jonge Gentse dichter (1990). Er zijn drie hoofddelen, ‘De Zone’, ‘De Situatie’ en ‘De Methode’, waarbij ‘De Zone’ is verdeeld over drie thema’s met de mysterieuze namen ‘De Bastaardkindgedichten’, ‘De Eurolinesgedichten’ en ‘De Killzonegedichten’. De toon is op de eerste pagina meteen gezet: ‘Op onze weg dulden we geen tegenspraak – niet nu. Niet / nu we krijgen wat we vele eeuwen wilden: hysterische poëzie.’ ‘Vloekschrift’ is een totaal krankzinnige experimentele bundel, met bravoure geschreven en een heel eigen vormgeving: de strakke grafische omslag, het A5-schriftformaat en de proza-poëzievorm. Deze in taal verwerkte razernij vindt haar oorsprong in onmacht en hopeloosheid van de jonge auteur, die klem zit. Na zelfreflectie, tabula rasa maken. ‘Organiseer elkaar. / Consolideer elkaar. / Wie komt in opstand, en tegen wat?' Krankzinnige bundel, of zoals de dichter het zegt: ‘Je moet dit trouwens allemaal dronken lezen’. Een bundel als een kaakslag! Unieke bundel met hysterisch taalgebruik. Knap debuut.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.