Quarantaine
Wytske Versteeg
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Em. Querido's Uitgeverij, 2017 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : VERS |
Maria Vlaar
ua/an/12 j
Moet een oorlogsfotograaf een slachtoffer helpen of fotograferen? Hoe ver mag een kunstenaar gaan voor de kunst? In de eenentwintigste-eeuwse 'gothic novel' Grime, de vierde roman van de veelgeprezen Wytske Versteeg (35), staat deze vraag centraal. Grime is de titel van een door drie kunststudenten gemaakte film, maar ook de naam van de demon van één van hen. Suyin is als kind al ontvankelijk voor depressies en manieën, maar de chaos in haar hoofd barst pas goed los op kostschool, waar de meisjes elkaar griezelverhalen vertellen die ze van obscure internetsites oppikken. Ze loopt achtervolgingswaan op, en de gezichtsloze man Grime wordt haar obsessie.
Studiegenoot Michael, een charismatische jonge kunstenaar vol bravoure, en zijn jeugdvriend Nino filmen haar en haar geestverschijning. Grime wordt een cultfilm, en Michael wordt vergeleken met Herzog, Kurosawa en Fassbinder. Een kunstwerk dient een wond achter te laten, vindt hij. Maar is de wond die Grime achterlaat de kunst waard?
De roman speelt in Shelterwood, een kunstopleiding met negentiende-eeuwse opvattingen - wat de spookachtige sfeer van de roman versterkt. Computers zijn er verboden, de nadruk ligt op ambachtelijkheid en tastzin, studenten leren er analoog fotograferen en krijgen volledige vrijheid hun ideeën te ontwikkelen. Nino's onderzoek gaat bijvoorbeeld over empathie als een 'manier waarop gebouwen ons lichaam beïnvloeden'. 'Een plaats buiten de tijd', heet het, maar anderen noemen het een sekte. Michael, Nino en Suyin wonen met vriendin Sophie in een groot, oud en krakend huis waarin verscheidene kamers leeg staan. De omgeving doet aan New York of San Francisco denken, maar soms ook aan het oude Europa. Suyin is de dochter van de steenrijke oprichter en eigenaar van Shelterwood, en hij en Sophie weten al langer dat het meisje kwetsbaar en beschadigd is en vatbaar voor wanen. Maar haar wil en eigenzinnigheid maken dat haar ouders en vriendin haar niet kunnen beschermen.
Bloedserieus mysterieus
Het verhaal wordt achteraf verteld door Nino, die inmiddels getrouwd is met Sophie en vader van een dochter, voor wie hij liefdevol zorgt. Hij voelt nog steeds een diepe, onbeantwoorde liefde voor Suyin, vermengd met een trauma over een gebeurtenis tijdens de filmopnames. Er is iets gebeurd, 'die zomer', op 'het eiland', dat de levens van alle vier jonge mensen lijkt te hebben verwoest. Nino heeft het gevoel 'besmet' te zijn met Suyins angst, en is ook weer bang zijn dochter te besmetten. Zijn depressieve gevoelens zijn funest voor zijn huwelijk met Sophie. Hij probeert via een bevriende oorlogsfotograaf op het spoor van Michael te komen en is uitsluitend met Suyin bezig, en niet met zijn leven ná de film, dat beschreven wordt als een kille bedoening. Zo richt Sophie hun designhuis in het bos voortdurend opnieuw in, met 'nieuwe meubels van zwart leer en van koud, glimmend metaal', een schril contrast met de vervallen villa waarin ze als student woonden.
Wytske Versteeg voert in deze bloedserieuze roman de spanning over de mysterieuze gebeurtenissen langzaam op. Zo langzaam, dat de onthulling de hoge verwachtingen niet inlost. De roman leest lang als een intellectuele zoektocht naar het geheim van Michaels jeugd en zijn uitzonderlijke kunstenaarschap, vervat in een knappe psychologische thriller -- en in tegenstelling tot de meeste romans die door de uitgever zo genoemd worden, is dit echt een 'literaire thriller', want schrijven kan Versteeg! Nino is doodsbang voor wat hij te weten kan komen, want Michael heeft Suyin niet in zijn eentje over de rand van de waanzin gedrukt, als 'iemand die slechts beweegt volgens zijn script, een pion in een plot dat ze niet werkelijk begrijpt'; Nino zelf is als Michaels rechterhand wellicht net zo goed verantwoordelijk voor wat Suyin overkomen is.
Op driekwart lijkt het boek te veranderen in de beschrijving van een psychische aandoening, en begint Versteeg te benadrukken en te herhalen. De lezer weet dan al dat het in Grime vooral gaat om de sfeer en de onheilspellende en meerduidige betekenis die kunst kan hebben, en niet zozeer om het verhaal. Zoals ook de kijkers van moderne gothic series als Twin Peaks na afloop eerder iets hebben meegemaakt dan begrepen.
Querido, 292 blz., 18,99 €.
Bo Van Houwelingen
em/ov/11 n
Een glazen huis in een afgelegen bos, een schim zonder gezicht, een mysterieus incident uit het verleden, een tragische liefde en een neerslachtige hoofdpersoon die met dat alles tobt. In haar vijfde boek, Grime, mixt Wytske Versteeg (1983) ingrediënten van een Scandinavische thriller met die van een zwart sprookje.
Verteller Nino blikt terug op zijn verleden. Hij is opgegroeid in een armzalig dorp waar zijn idealistische ouders zijn gaan wonen met de ambitie daar iets bij te dragen aan de samenleving. Ze ontfermen zich dan ook gretig over de kansarme maar bijzondere jongen Michael. Voor hen is hij 'een uitdaging, een project met kans van slagen'. Nino kijkt juist op tegen de twee jaar oudere, zelfverzekerde Michael met zijn 'onbuigbare kern', want zelf is hij niet zo'n held: onhandig, faalangstig en altijd krampachtig bezig indruk te maken op anderen.
Als Michael op een dag zomaar vertrekt, voelt Nino zich verlaten. Hij verruilt zijn ouderlijk huis voor de elitaire universiteit Shelterwood. Deze is opgericht door een zakenman om een veilige plek te creëren voor zijn getroebleerde dochter Suyin. Als Nino een kamer betrekt in Suyins huis wordt hij verliefd op haar. Maar dan duikt Michael ineens op en verstoort met zijn manipulatieve charisma hun kwetsbare relatie.
Een met liefde en vriendschap worstelende jongen in identiteitscrisis; zo op het eerste oog niets bijzonders. Maar Versteeg trekt onder die conventionele plotlijn een tweede lijn, een vage en grillige waarmee ze vreemde beelden schetst: een zilverkleurige ballon die niet van de grond los komt, verslaafden op straat, vliegen die zich langzaam te pletter vliegen tegen een raam, een grote witte herder voor de ingang van een nachtwinkel, drie keer het woord 'angst' in graffiti op een muur.
Het zijn voortekenen van onheil die Versteeg laat ontkiemen door goed getimede toespelingen te maken op 'die ene zomer', door zijdelings gewag te maken van 'een mes' en door langzaam maar zeker gestalte te geven aan een angstaanjagend figuur: 'Grime', een gezichtloze man in pak die zich altijd ergens in het donker ophoudt om je te bespieden.
Soms schiet Versteeg wat uit en wordt het pathetisch. Nino's gezicht is 'een bleke reflectie' in het raam, hij gaat naar buiten als het onweert om naar de wolken te staren 'die in het licht van de bliksem voor het eerst hun volle hoogte tonen' en wacht 'op het moment dat mijn kleren doorweekt raken, plakken tegen mijn huid, wacht tot de regen mijn gezicht wast'.
Ook de beschrijvingen van Suyin schuren soms tegen het clichématige aan. Waarom moeten gestoorde meisjes toch altijd zo kinderlijk en frêle zijn? Waarom wordt altijd vermeld dat ze grote ogen en kleine borsten hebben, waarom lopen ze rond in een kimono of te grote gebreide truien en hebben ze idiote hobby's als bellenblazen of onkruid plukken?
Deze missers vallen op omdat je ze verwacht bij een te gretige, in sjablonen denkende schrijver, maar niet bij Versteegs ontwikkelde, volwassen stijl die ze in de rest van de roman demonstreert. Met verfijnde observaties ontleedt ze de werkelijkheid, laat ze zien dat er meer aan de hand is dan je in eerste instantie dacht. Zo weet ze haar thrillerachtige sprookje te verheffen tot een sterke psychologische roman die ineens niet meer blijkt te gaan over de geijkte thema's vriendschap, liefde en identiteit, maar over destructieve machtsverhoudingen, noodlottige beïnvloeding en ongrijpbare angst. Veel enger dan een gezichtloos fantoom in een donker bos.
****
Querido; 293 pagina's; € 18,99.
Mirjam Scholten
Student Nino betrekt een kamer in een huis waar Suyin en Sophie wonen. Later komt zijn vriend Michael Wallerstadt erbij. Nino is verliefd op Suyin, maar zij raakt in de ban van Michael die een film met haar als middelpunt maakt. Het verhaal start jaren nadien, als Nino samen is met Sophie. Suyin is verdwenen. Ook Michael is uit het zicht. Geleidelijk aan komt de lezer meer te weten over wat is voorgevallen. Hoe het komt dat het tussen Sophie en Nino slecht gaat. Waarom Nino bang is en probeert te achterhalen waar Suyin en Michael zijn. Centraal staat de bewuste film die Michael beroemd maakt maar waaraan Suyin kapotgaat. Nino begint een obsessieve zoektocht naar de waarheid en wordt een schim van zichzelf. Kan hij Suyin nog redden? Een trage, om niet te zeggen stroperige, roman, waarin veel lang verhuld blijft. Deze raadselachtigheid kan er bij de lezer voor zorgen dat de spanning die er wel degelijk is, wegebt voor de puzzel helemaal is gelegd. Een geladen boek, goed geschreven, maar misschien niet boeiend genoeg om uit te lezen. De auteur won met 'De wezenlozen' de Vrouw&Proza DebuutPrijs en met 'Boy' de BNG Bank Literatuurprijs.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.