Twee zusters : roman
Inez Van Dullemen
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Bezige Bij, 2017 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : VAND |
Maria Vlaar
us/ug/04 a
'Ik verbeeld me dat een jungle zich om mij heen sluit en me opneemt', schrijft Inez van Dullemen (91) als de vrouwelijke hoofdpersoon van haar nieuwe roman Een schip vol meloenen zich in San Francisco overgeeft aan de bedwelmende trance van jazzsaxofonist John Coltrane. Het is 1966. Van Dullemen was in 1966 in San Francisco, in het gezelschap van haar echtgenoot Erik Vos, in Nederland een beroemde theaterman. Samen bereisden ze de hele wereld, en naast talloze romans en reisverhalen schreef ze veel toneelstukken - die hij regisseerde. Hun leven lijkt van een afstand net zo bedwelmend als Coltranes muziek.
Van Dullemens moeder, Jo de Wit, was schrijfster, had een verhouding met de dichter Martinus Nijhoff, kende Roland Holst en Bloem, maar stopte met schrijven toen ze kinderen kreeg. Dat voorbeeld wilde Van Dullemen niet volgen. Ze woonde in Engeland bij de minnares van D.H. Lawrence en leerde in Parijs Erik Vos kennen. Hij wilde mimespeler worden, gegrepen als hij was door de film Les enfants du paradis en de acteur Etienne Decroux. Inez woonde in het Institut Néerlandais met een reisbeurs, om een verhaal te schrijven. 'Op een zondagochtend vroeg Erik of ik meeging naar het atelier van Zadkine', vertelde ze eens in een interview. Inez van Dullemen en Erik Vos werden onafscheidelijk en adopteerden twee kinderen. 'De hoofdschotel in ons bestaan was het toneel. Schrijven was in zekere zin een bijbaan.'
Autobiografisch?
De uitgever kondigt Een schip vol meloenen op de achterflap aan als autobiografisch, maar daar moet de lezer maar snel doorheen prikken. Van Dullemen zet heel gewiekst de waarheid naar haar hand. Niet een schrijfster, maar een actrice is haar hoofdpersoon geworden, en haar man heet niet Erik, maar Anthony. Ze is een 'oud mens' dat 's ochtends wordt gewassen en aangekleed door een 'keurige verpleger' en dat het van haar herinneringen en geestigheid moet hebben. 'De mooiste rol die ik ooit gespeeld heb. Applaus. En meteen de kist in.'
Ongetwijfeld zijn autobiografische notities over haar ontmoetingen met mimespeler Decroux en reisnotities over Mexico, Alaska, Kenia, Amerika, India en Japan verweven in de roman, maar dan als onderdeel van een alternatief leven. Van Dullemen neemt heel virtuoos een andere wissel op een van de vele treinsporen die een mens volgt en beschrijft een leven dat ze geleefd zou kúnnen hebben - als ze niet bij de geboorte haar kind had verloren. Met een verbluffende stilistische souplesse beschrijft ze die gebeurtenis in de jaren 50: met hun 'lange halzen rustend op de lucht' kondigen ooievaars de veel te vroegtijdige weeën aan, op een klein Grieks eiland. 'Het zal geen nageltjes hebben', waarschuwt de dokter. De vrouw blijft bloeden en wordt meer dood dan levend naar het vasteland gebracht. 'Op een brancard werd ik door vier vissers naar de haven gedragen. Daar zetten de dragers mij neer op de kade tussen manden met olijven.' Met een roeiboot wordt ze naar zee gevaren, tot er een vrachtschip langszij komt. 'Ik werd omhooggetild en door het gat in de romp naar binnen geduwd. Zo kwam ik terecht in een vrachtruimte vol met meloenen. Die meloenen hebben me het leven gered. De geur kan me altijd nog in extase brengen. Mijn lichaam lag tussen de meloenen. Nee, het kind bleef achter.'
Julia
Julia, noemt ze in de roman haar doodgeboren dochter. Hoe dichter ze zelf bij de dood komt, hoe levender Julia wordt. Telkens denkt ze aan 'ons kind'. Bij alle herinneringen aan het leven met haar man, 'van wie ik elk baardhaartje, elk stukje huid ken, glinsterogen en een hoofd vol ideeën', wordt ze geconfronteerd met het feit dat ze geen moeder is. Bijvoorbeeld in een verhaal over een baby die te vondeling gelegd is op een verlaten strand. In een ander verhaal heeft ze geen tijd voor Julia's opvoeding, omdat ze een gevierde actrice is. In een droom heeft Julia een hartkwaal en wordt genezen door Billy Graham. '“Ik hoef nu niet meer dood en mijn moeder is ook al dood,” zegt ze tegen hem. “Amen,” riep Billy Graham en hij tilde mijn kind omhoog om haar aan de menigte te tonen.'
Zo is het ook in deze roman: Inez van Dullemen laat ons het kind zien dat niet geleefd heeft en de moeder die geen moeder is. Ze brengt Julia tot leven, ook als haar schepster komt te overlijden. In Een schip vol meloenen wordt de dood geboren uit het leven, zoals in de natuur, maar net zo goed het leven geboren uit de dood.
De Bezige Bij, 220 blz., 21,99 €.
Marita de Sterck
In deze gevoelige autobiografische roman gaat de bekende en bekroonde schrijfster (1925), die circa dertig titels heeft gepubliceerd, in de schoenen staan van een oudere actrice die terugblikt op haar leven, liefdes en artiestenbestaan. Ze valt niet meer samen met het dromerige kind dat een eerste rolletje speelde, met de verliefde jonge vrouw die ze geweest is, met de bevlogen actrice en prille moeder die een zwaar verlies moest verwerken, en toch reizen restanten van al die fasen mee tot in haar rijpe jaren. Het reizen doorheen tijd en ruimte is een van de centrale motieven in het boek, net als de vogels die van een vrijheid genieten die de mensen niet is gegeven. Wie meer romans van haar las, herkent verwijzingen naar vroegere romans, naar de reisboeken en naar de autobiografische gegevens die de auteur in interviews over zichzelf prijs gaf. Haar mijmeringen zijn neergeschreven in een trefzekere, rijke maar toch uitgepuurde stijl, nergens overladen. Een straf boek waaruit jarenlang gerijpt métier spreekt.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.