In het jaar van de rode os : roman
Marije Langelaar
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Uitgeverij De Arbeiderspers, © 2017 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : POEZIE : LANG |
Luuk Gruwez
te/ep/08 s
Marije Langelaar steekt in mineur van wal in 'Een afgrond omsingelen', de eerste cyclus van drie in haar bundel Vonkt. Aan de oorzaak ligt een stukgelopen liefdesrelatie, maar de dichteres is al vrij snel van plan het trauma dat ze heeft opgelopen te overwinnen. 'Put', het slotgedicht van die eerste cyclus, laat ons weliswaar een ik zien dat gebroken heeft met haar man, maar dat zich optrekt aan haar kind, dat de belofte van een toekomst belichaamt. Langelaar gaat dapper tekeer tegen wat haar dreigt te ringeloren. Ze stelt vast dat ze zich in een afgrond, in de put, bevindt, maar ze doet een beroep op alle levenskracht die ze in zich vindt. Met toeters en trompetten gaat ze de confrontatie met al het bestaande aan. En ja, zeker ook met de trommel: die metafoor van macht die er in de loop van de bundel herhaaldelijk op wijst dat ze springlevend is en die tegelijk haar nieuwe bestaan wereldkundig maakt. De tweede cyclus heet niet voor niets 'Een slag op de trom'. Maar Langelaar roert niet alleen de trom. Ze is zich bewust dat haar sensitiviteit en sensualiteit een grote slagkracht hebben en ze streeft naar een symbiose met alles wat leeft. Er zit iets animistisch in haar verlangen om met alles te versmelten, en niet alleen met levende wezens: ze blaast ook de dingen leven in. Zo identificeert ze zich met een stoel in het gelijknamige gedicht, een van de zeldzame kortere gedichten in de bundel: 'Inmiddels was ik al niet veel groter dan een speldenpunt/ en innerlijk dronken de stoel zond mij zijn gedachten, vrij/ technisch maar gevolgd door het ruisen van bomen/ voor even, een seconde of drie werd ik stoel. Het was zalig, zalig/ dat hout in mijn wervels!'
Alles moet glanzen
Samensmelten: het is een woord dat zich bij het lezen van deze poëzie onvermijdelijk opdringt. En dat gebeurt met het nodige gedruis. Marije Langelaar is een dichter met een ongebreidelde scheppingsdrift. Het moet rinkelen, het moet vonken, schitteren, glinsteren, glanzen in haar wereld. Ze wil alles wat haar omringt tot brandstof van haar verzen maken. Vitalisme is troef. Bij tijd en wijle werpt ze een kind. In het gedicht 'Trommel' gaat dat zo: 'Bij elke slag vlogen de vogels op./ Bij elke vierde noot ving een nieuw seizoen aan./ Bij elke 16e noot wierp ik een kind.' Het kind eist ostentatief zijn plaats op in deze poëzie. Het staat voor de levenskracht die ook uit de titel van de bundel weerklinkt. Die luidt niet Vonk, maar Vonkt. Dat is misschien bevreemdend, maar het illustreert wel de wens van de dichter om buiten de te knellende grenzen van haar ik te treden. Het is een haast mystieke verzuchting, vergelijkbaar met het hindoeïstische idee dat Brahman (de onveranderlijke eeuwige oerstof met 'vuur' als metafoor) en Atman (het diepste innerlijke wezen van elk mens met de onsterfelijke goddelijke 'vonk' als metafoor) in feite met elkaar samenvallen. Maar deze begrippen passen met hun esoterische idioom niet goed bij de aardsheid van Langelaar, die al haar zintuigen inzet om zich wat haar omringt eigen te maken. Ik ken weinig Nederlandstalige dichters die zo tactiel zijn aangelegd. Haar gedichten klinken als een heus antidepressivum.
Dat ligt ook aan de structuur van de bundel: de drie cycli geven een crescendo weer. Vanaf de diagnose van de relatiebreuk en de daarmee eerst nog gepaard gaande lethargie in de eerste cyclus, over de wil en de noodzaak tot heropstanding in de tweede en de triomfantelijke omarming van het bestaan in de slotcyclus, waarvan de titel − explicieter kan het niet − 'Love songs for the absolute' luidt.
Woord is zaad
Langelaar gelooft van haar eerste tot haar laatste vers in de heilzame kracht van het woord. Woord is zaad. In een gedicht dat zo heet ('Zaad') wordt duidelijk dat de oneindige eeuwigheid niet uit een of andere religieuze kauwgombubbel, maar uit iets ogenschijnlijk nietigs als zaad is ontstaan. En woorden zijn van eenzelfde concrete orde. Ze snakt ernaar als een hert dat, net als in de psalm, naar stromend water verlangt. Maar o, wat wordt het woord bij haar intussen ook vlees. Niet alleen doordat zij voortdurend naar creatie verwijst, bijvoorbeeld het baren van een kind, maar ook doordat zij met haar soms knotsgekke en enigszins ontregelende, uitwaaierende verzen wil bewijzen dat ze bestaat en dat ze dat verdomd op haar eigen manier zal doen: zelf misschien ook behoorlijk ontregeld, met al haar lak aan regels. Een enkele keer dreigt daardoor een te gratuite associatie, maar verder is het maar al te duidelijk: Marije Langelaar klinkt in al haar trompetgeschetter soms als een kletstante.
En dat is goed. Want wie goed luistert, hoort dat in deze kletspraat een poëzie verborgen ligt waarin alles glansrijk vonkt.
De Arbeiderspers, 88 blz., 17,99 €.
Drs. Yura Hollander
Dichteres Marije Langelaar publiceerde al twee dichtbundels bij de Arbeiderspers. Ze werd genomineerd voor verschillende prijzen, onder meer de prestigieuze J.C. Bloemprijs. Deze derde bundel van haar hand bestaat uit vier verschillende secties met elk een afzonderlijke titel. De overkoepelende thematiek in haar gedichten is de vraag naar het menselijk bestaan: het geboren worden, het scheppend vermogen van de mens, de contradicties en uitersten in het leven en de ons omringende wereld. Haar stijl is associatief en beeldend: de gedichten zijn niet speciaal rationeel of logisch opgebouwd. Ze maakt veel gebruik van beeldspraak en neologismen. De vormgeving is helder, doorgaans één gedicht per pagina. Sommige gedichten, met name in de tweede sectie van de bundel, beslaan twee of drie pagina’s en hebben een meer verhalend karakter. Deze bundel is vanuit de thematiek en de moeilijkheidsgraad bezien, geschikt voor geoefende poëzielezers.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.