De nacht is aan mij
Ljoedmila Petroesjevskaja
Ljoedmila Petroesjevskaja (Auteur), Yolanda Bloemen (Vertaler), Seijo Epema (Vertaler)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
De Geus, © 2016 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 10513 |
ob/kt/26 o
Het eerste verhaal, waarin een kolonel tijdens de oorlog een brief krijgt van zijn vrouw die hem vraagt of hij naar huis wil komen omdat ze hem zo vreselijk mist, zet de toon. De kolonel neemt het vliegtuig, maar een uur voor zijn aankomst is zijn vrouw dood.
Angstige dromen, nare spelingen van het lot en zwarte humor voeren de boventoon.
De Geus, 224 p., 17,99 euro.
Annelies Verbeke
em/ov/25 n
Ik ontmoette Ljoedmila Petroesjevskaja op de Lange Nacht van het Korte Verhaal in 2015. In Novy Mir beschreef een criticus haar recent als 'larger than life' en dat is inderdaad de eerste indruk die ik kreeg van deze naar de tachtig lopende vrouw met de indrukwekkende hoed, die door de gangen van Flagey dwaalde, misnoegd omdat het haar was afgeraden haar verhaal als cabaretnummer te brengen. Ze gedroeg zich opzettelijk moeilijk, maar keek kinderlijk verguld toen ik haar meedeelde dat ik haar verhalenbundel There once lived a mother who loved her children, until they moved back in graag had gelezen. Vervolgens versomberde ze theatraal en sprak: 'Het zijn gruwelijke verhalen. Vreselijk.' Ik knikte.
Sinds de dood van Solzjenitsyn is Petroesjevskaja de bekendste levende auteur in Rusland, waar haar werk tot aan de perestrojka werd verboden. Die censuur kwam er niet omdat zij het expliciet over politiek heeft, maar omdat haar verhalen zo'n donker, van tekort, geweld en wodka doortrokken beeld scheppen van de Russische maatschappij, van het leven van vrouwen en kinderen in het bijzonder. De manier waarop ze de lezer van bij de eerste zin met de neus op de wanhoop drukt, is soms grappig, en je kunt niet anders dan haar ervan verdenken ook plezier te scheppen in die onverbiddelijkheid. Het verhaal 'Ik hou van je' begint zo: 'Mettertijd hadden al zijn dromen uit kunnen komen en had hij verenigd kunnen worden met de vrouw van wie hij hield, maar het was een lange weg die uiteindelijk nergens toe leidde.'
Verwacht bij het lezen van Er was eens een vrouw die haar buurkind wilde doden, vertaald door Yolanda Bloemen en Seijo Epema, echter geen naturalistische schetsen. De auteur groepeert de negentien verhalen in deze bundel onder vier hoofdingen: 'Liederen van de Oost-Slaven', 'Allegorieën', 'Requiems' en 'Sprookjes'. De meeste verhalen beginnen met 'Er was eens', doden blijken niet dood, en veel speelt zich af in wat Petroesjevskaja zelf ooit beschreef als 'de boomgaard van ongewone mogelijkheden'; een tussenwereld, waarin ze haar personages laat terechtkomen na een grote emotionele schok of aanhoudende ontberingen. Daar maken ze een innerlijke transitie door, waarna ze al dan niet terugkeren naar de tastbare wereld. In andere verhalenbundels blijft de Russische auteur wel vaak bij de harde alledaagse werkelijkheid, maar deze eerste in het Nederlands verschenen bundel is doortrokken van mythische en fantastische elementen, al blijven de banden met de Russische realiteit steeds duidelijk, met specifieke thema's als abortus, alcoholisme, armoede, agressie en de angst om in militaire dienst te gaan, de angst om een van 'de mensen die verdwijnen' te worden ook.
Akelig
Hoewel ik soms genoeg kreeg van de herhaling van de plots-was-ze-in-een-andere-wereldformule, ging de sfeer van het boek me toch onder de huid zitten. De nacht na het lezen had ik een nachtmerrie die niet in deze bundel zou misstaan.
Hoewel niet van humor gespeend, zijn Petroesjevskaja's verhalen akelig. In 'Een wonder' gaat een vrouw na de mislukte zelfmoordpoging van haar tienerzoon op zoek naar een orakel van wie ze raad verwacht. Ze vindt het orakel lamgezopen op de grond tussen lachende kerels die geen aandacht aan hem schenken. Tot de moeder van het orakel binnenkomt, een blik op haar stervende zoon werpt en 'bijdehand' verkondigt: 'Wat moet hij in vredesnaam met een kist, we verkopen hem aan een medisch instituut en verzuipen het geld!'
In 'De nieuwe Robinsons' trekt een gezin op de vlucht zich terug in een dorpje te midden van de bossen. Ze worden er bedrogen door lotgenoten en eten gras. Het kind dat hier aan het woord is tekent op: 'Hoewel later ook zou blijken dat noch hard werken noch een vooruitziende blik een mens kan redden van het noodlot, niets kan een mens redden behalve simpel geluk.' Disney wordt het nooit, maar toch gunt Petroesjevskaja verscheidene personages wat van dat simpele geluk als ze de bodem van hun radeloosheid hebben bereikt. 'Ze had besloten dat ze wilde blijven leven', zo beëindigt ze het verhaal 'Er is iemand in huis'. En wat je daartoe nodig hebt, formuleert ze elders als 'de koppigheid die een mens beschermt tegen andermans wil'.
Vertaald door Yolanda Bloemen en Seijo Epema, De Geus, 223 blz., 17,99 € (e-boek 10,99 €).
Jos Radstake
Van de belangrijke Russische proza- en toneelschrijfster Ljoedmila Petroesjevskaja (1938), in meer dan dertig talen vertaald, is deze bundel met macabere verhalen. De verhalen, waarin veel werkelijkheidsoverschrijdingen plaatsvinden, zijn dikwijls sprookjesachtig van karakter (een deel luistert naar de naam Sprookjes). De verhalen tornen vaak aan de grenslijnen van de dood; personages leven voort; verschijnen en verdwijnen, er zijn parallelle werelden, droomwerelden, tijd- en ruimtedoorbrekingen; er zijn dwingende voorspellingen en dwangvoorstellingen; een lichaamsverdubbeling komt voor en er zijn andere fysieke onmogelijkheden die geëxploreerd worden. Niet vlug krijgen de personages vat op de werkelijkheid. De zinnen zijn zwaar episch. Binnen een zin gebeurt van alles en het kan alle kanten opgaan. Het zijn daarbij geen gemakkelijke verhalen. De dingen zijn meestal niet wat ze lijken. Petroesjevskaja wordt wel postmodern genoemd en dat geldt ook deze verhalen. Onheilszwangere verhalen, niet erg geruststellend, maar zeker boeiend. Mooi Nederlands.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.