Het kunstzijden meisje : roman
Irmgard Keun
Irmgard Keun (Auteur), Marcel Misset (Vertaler), Arnon Grunberg (Inleider), Christoph Buchwald (Nawoord)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Lebowski Publishers, 2016 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 13834 |
Christophe Vekeman
i /un/22 j
In zijn voorwoord op Kind van alle landen schrijft Arnon Grunberg over Joseph Roth: 'Zijn talent en zijn belangstelling voor zelfdestructie waren even groot.' Ook Christoph Buchwald, die in zijn hoedanigheid van redacteur Irmgard Keun aan het einde van haar leven mocht leren kennen en het nawoord van het boek voor zijn rekening nam, wijst op de gelijkenissen tussen de vader van de 10-jarige vertelster in Kind van alle landen en Roth.
Nadat haar eerste boeken op de zwarte lijst waren beland, verliet Keun Duitsland in 1936 en leerde ze Roth kennen in Oostende. Toen ze Kind van alle landen schreef, had zij een liefdesrelatie met hem. Afgaand op de genoemde gelijkenissen is het elke vrouw nu toegestaan luidkeels te verzuchten: 'Zij liever dan ik!'
Peter, zoals de vader van de vertelster, Kully, heet, is immers niet enkel 'zelfdestructief', maar bovendien een ramp als vader en als echtgenoot. Zijn attitude ten aanzien van geld is kort geschetst de volgende: hoe hongerig dochtertjelief ook mag zijn, en hoe behoeftig moeder de vrouw, elke cent die de schrijver en journalist in kwestie van uitgever of krant weet los te krijgen dient linea recta te gaan naar kaviaar, champagne of taxi's.
De hotels waar het gezin verblijft, zijn dan ook van de chicste soort, wat uiteraard, in combinatie met de bittere armoe die het gezin lijdt, zo zijn gevolgen heeft: de vriendelijkheid van het hotelpersoneel, legt Kully aan het begin van de roman uit, verdwijnt spoorslags 'zodra mijn vader vertrekt om geld bij elkaar te schrapen en mijn moeder en ik achter moeten blijven zonder dat er betaald is. Ons laat hij als onderpand achter: mijn vader zegt dat wij een hogere pandwaarde hebben dan diamanten of bont.'
Net als Keun en Roth in hun tijd waren, zijn ook Peter, zijn vrouw en hun dochter ballingen, zwervend in een sfeer van oorlogsdreiging van Oostende naar Brussel, en van Warschau via Amsterdam naar Nice, met dien verstande dat een en ander niet uitsluitend op rekening van de nazi's en het gebrek aan de nodige, immer verstrijkende visa lijkt te kunnen worden geschreven, maar althans in het geval van Peter voortkomt uit een soort van innerlijke noodzaak. Parijs, bijvoorbeeld, zo vertelt zijn dochter ons, vindt hij mooier dan alle andere steden bij elkaar: 'Ergens anders houdt mijn vader het hooguit vier weken uit. In Parijs drie maanden, maar ook geen dag langer.' Waar zij doodgemoedereerd aan toevoegt: 'Maar eigenlijk zijn we alleen maar gelukkig als we in de trein zitten'.
Slim, lief meisje
Rijk aan zeer grote gebeurtenissen of verrassende plotwendingen is Kind van alle landen niet, het boek moet het voornamelijk hebben van de portrettering van vader, een onnavolgbare gek die vrouw en kind oprecht wil geruststellen met het feit dat hij een revolver bezit waarmee hij, wanneer de hoogste nood aan de man is en elke kans op redding verre, alle gezinsleden zal doodschieten...
Toch zijn het in de eerste plaats de manier waarop dit portret wordt vervaardigd en met name de toon die Irmgard Keun haar personage Kully voortdurend laat aanslaan die meesterlijk zijn en het boek tot een aanrader maken.
Ook wie, zoals ikzelf, op zich niet altijd geporteerd is voor kind-vertellers in romans, zal gemakkelijk sympathie opvatten voor het wereldwijze, slimme, lieve meisje dat met hartverscheurende deemoed dingen kan zeggen als 'Mijn vader houdt soms veel van ons, soms houdt hij niet van ons', 'Mijn moeder is veel mooier dan ik; maar ik huil minder' en 'Mijn moeder en ik zijn mijn vader tot last, maar omdat hij ons nu eenmaal heeft wil hij ons ook houden'.
Dat er een gouden toekomst als romanschrijfster voor haar in het verschiet ligt, blijkt trouwens al van op de eerste bladzijde, als zij het heeft over de verdwenen of alras verdwijnende wellevendheid van het hotelpersoneel. 'De kelners in het restaurant van het hotel wapperen niet meer vriendelijk met hun servetten, ze ranselen onze tafel ermee af. Mijn moeder zegt dat het is om die schoon te maken, maar het lijkt meer of ze naar ons slaan alsof we katten zijn die een stuk vlees proberen te stelen.'
Het zijn zo van die zinnen, nietwaar, die je van meet af aan doen uitkijken naar wat komen gaat, en wat komt stelt daarenboven zelden teleur in deze in ballingschap geschreven roman over bannelingen die zich tot het uiterste inspannen om het beste te maken van de situatie waarin zij verkeren, van het leven en van elkaar.
Kind van alle landen gaat dan ook, in weerwil van de perkeloze vrijheid die spreekt uit de titel, over drie mensen die onontkoombaar gevangen zitten: vrouw en dochter in de ketens waaruit de gezinsband bestaat, vader in de zeer duistere kerker van zijn eigen karakter.
'Maar waarom moet je eigenlijk volwassen worden als je daar alleen maar verdrietig van wordt?' vraagt Kully zich op een bepaald moment af.
Moge zij altijd 10 blijven.
Lebowski, 160 p., 19,99 euro. Vertaald door Marcel Misset.
J. IJbema
Vanuit het perspectief van de tienjarige dochter geschreven roman over de zwerftocht van een echtpaar dat kort voor de Tweede Wereldoorlog op de vlucht is voor de nazi’s. De vader, een schrijver, reist heel Europa door om bij kennissen en familie geld te verwerven, dat hij, roekeloos als hij is, er meteen weer doorheen jaagt, terwijl vrouw en kind als onderpand in hotels verblijven. De schrijfster (1905-1982) had in die tijd (1936) een relatie met de grote Oostenrijkse auteur Joseph Roth en in de hoofdpersonen zijn zij beiden zeer goed te herkennen. Zeker voor wie 'Zomer van de vriendschap : Oostende, 1936'* (2015) van Volker Weidermann over deze romance heeft gelezen. Een vanwege het perspectief licht geschreven, literaire roman die een dramatische episode weergeeft. De roman speelt deels in Amsterdam en was zomer 2016 één van de boeken van een zogenaamd ‘Schwobfest’, waar in leesclubs lezers en ambassadeurs opmerkelijke literaire herontdekkingen bespreken. Met een voorwoord van Arnon Grunberg.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.