Hier zijn we : roman
Graham Swift
Graham Swift (Auteur), Irving Pardoen (Vertaler)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Hollands diep, cop. 2016 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : SWIF |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Hollands diep, cop. 2016 |
VOLWASSENEN : ROMANS : SWIF |
Hans Bouman
il/pr/13 a
De personages uit de romans van Graham Swift (67) zijn altijd delvers geweest: speurders naar cruciale gebeurtenissen uit het verleden. Pas door dat verleden te kennen, kunnen ze hun heden begrijpen. Van vroege boeken als zijn debuut The Sweet Shop Owner (1980) en Waterland (1983), waarmee Swift zijn naam vestigde, tot het met de Booker Prize bekroonde Last Orders (1997) en het beklemmende Tomorrow (2007) was het motto altijd: 'volg het spoor terug'.
Vaak speelden die romans in een kort tijdsbestek, maar hadden hun bespiegelingen betrekking op een periode van vele decennia, zelfs een heel leven.
In zijn novelle Moeders zondag (Mothering Sunday) geeft Swift deze traditie een nieuwe dimensie. Opnieuw spelen de beschreven gebeurtenissen zich af gedurende een korte tijdspanne, een aantal uren op zondag 30 maart 1924: 'Moeders zondag', een Engelse christelijke feestdag en een soort voorloper van Moederdag.
In de openingsscène ontmoeten we Jane Fairchild, het 22-jarige dienstmeisje van de familie Niven. Ze ligt nog na te genieten van haar vrijpartij met Paul Sheringham, telg van een naburige welgestelde familie, met wie ze een geheime relatie onderhoudt. Paul heeft geen tijd om na te genieten. Hij moet gaan lunchen met zijn aanstaande echtgenote en hun beide ouders. Zowel Jane als Paul beseft: dit was hun laatste samenzijn.
Waar de personages in Swifts eerdere romans constant teruggingen in de tijd, betreffen Janes overpeinzingen verleden, heden en de toekomst. We leren dat ze een weeskind is, op haar zestiende in dienst getreden bij de familie Niven. Dat ze net als het andere huispersoneel in Engeland vrijaf heeft gekregen om haar moeder te bezoeken maar uiteraard niemand heeft om naartoe te gaan, en daarom na haar avontuurtje maar wat rondhangt en een boek van Joseph Conrad leest.
Maar nee, dit is geen treurig verhaal van een jonge, kansarme vrouw die door de bevoorrechte klasse wordt uitgebuit. Daarvoor is Jane een te sterke persoonlijkheid. Bovendien zijn de tijden veranderd. Zowel de Nivens als de Sheringhams zijn zwaar getroffen door WO I. Beide families hebben twee zoons verloren, en vrijwel al hun personeel zien vertrekken.
De zelfingenomen Paul, die via een financieel profijtelijk huwelijk zijn status hoopt te behouden, is een relict uit verleden. Jane is de toekomst. Zij vertegenwoordigt een nieuwe generatie die op eigen kracht haar leven opbouwt.
Om dit te benadrukken gunt Swift de lezer voortdurend kijkjes in Janes toekomst. Waar Paul in een bordkartonnen wereld leeft en de schijn ophoudt dat hij hard studeert voor jurist, is Jane gedreven en intelligent. Ze leest niet alleen, maar schrijft ook, en zal zich ontwikkelen tot een internationaal gerenommeerd auteur.
Moeders zondag is verraderlijk eenvoudig van opzet en lijkt ingetogen voort te kabbelen, totdat de lezer - net als de personages - iets over de helft van het boek een ijzingwekkende mededeling krijgt.
Een zeldzaam trefzekere combinatie van een elegie om het verleden en een lofzang op de toekomst, in een boek dat tintelt van vitaliteit.
Hollands Diep, 158 p.vertaald door Irving Pardoen
Kathy Mathys
2/ei/20 m
In zijn non-fictieboek Een olifant maken. Over leven en schrijven bekende Swift dat hij het geweldig zou vinden als iemand hem de boeken voorlegde die hij las toen hij een jaar of acht was. Die bevatten volgens hem namelijk 'de kiem van alles'. In Moeders zondag leest Jane Fairchild, dienstmeid bij de familie Niven, 'de jongensboeken' in de bibliotheek van haar werkgever. Avonturenverhalen zijn dat, dezelfde verhalen waarvan de kleine Swift hield. De zonen van de Nivens zijn gesneuveld in de Eerste Wereldoorlog. Niemand raakt de boeken nog aan, maar bij Jane Fairchild lijkt het na al dat lezen, alsof er iemand de vensters heeft opengezet in haar hoofd.
'Moeders zondag' is een in onbruik geraakte feestdag, het is de dag waarop de dienstmeisjes hun moeder mogen bezoeken. Enkel in het ouderwetse graafschap Berkshire hechten ze er nog aan en toch zijn ook daar de tijden aan het veranderen. De grote landhuizen hebben geen leger aan personeel meer. Sinds de oorlog is alles in beweging.
Op een ongewoon warme zondag in maart 1924 is de dienstmeid van plan om aan Jeugd van Joseph Conrad te beginnen. Het loopt anders wanneer ze wordt opgetrommeld door Paul Sheringham, de zoon van vrienden van de Nivens, en al jaren haar geheime minnaar. Sheringham staat op het punt om te trouwen met een welgestelde vrouw en het zal dan ook hun laatste ontmoeting worden. Ze hebben niet eerder afgesproken in zijn kamer - meestal vinden hun vrijpartijen buiten plaats. De dienstmeid gaat zelfs door de voordeur naar binnen, behalve haar minnaar is er niemand thuis.
Swift laat Jane Fairchild terugblikken op de dag dat haar leven veranderde, niet enkel door de verwikkelingen met Sheringham, maar vooral omdat die verwikkelingen haar - zo beseft ze achteraf - dichter bij het schrijverschap brachten. Wanneer ze terugfietst naar het huis van haar werkgever heeft ze een gevoel van vrijheid waar ze haar hele leven lang aan zou terugdenken. Ze zou er met niemand over praten, het gebruiken in haar romans.
Wat als?
Net als Jane Eyre is Jane Fairchild een wees die, ondanks haar scherpe en gepassioneerde geest, onzichtbaar is voor de hogere klassen. Fairchilds minnaar merkt op dat ze slim is, wel lacht hij haar uit wanneer ze bekent dat ze leest. Wanneer de minnaar eerder dan zij het huis verlaat, loopt de nog naakte dienstmeid rond. Als een geest begeeft ze zich van kamer tot kamer: hier is Swift op zijn best.
Swift is gefascineerd door de geheime kern in onze levens, door datgene wat we aan niemand vertellen en waar je nooit over hoort, behalve in romans. Gevierd auteur Jane Fairchild zou die kern nooit laten zien in interviews. Wat ze daarin wel vertelt, lezen we in het tweede deel van de novelle waarin staat hoe het de dienstmeid verging na die ene dag. Moeders zondag is daardoor niet enkel het verhaal van Jane Fairchilds ontwaken, maar ook een novelle over wat fictie vermag. Dit lezen we bijvoorbeeld: 'Het leven was op zich al raadselachtig genoeg.' Fairchild heeft niks met het detectivegenre, zo blijkt uit dit citaat. Moeders zondag is ook een eerbetoon aan Joseph Conrad, met wie Swift enkele favoriete verteltechnieken deelt.
We kennen Swift vooral als romancier van boeken als Morgen en Waterland, als de man die personages graag een cirkelbeweging laat maken rond hun leven. Zijn nieuwste is een novelle, maar de aanpak van de schrijver is ongewijzigd. Hij laat de dienstmeid speculeren over wie wat aan het doen was op die welbewuste dag. Jane Fairchild stelt vaak de 'wat als'-vraag, een typische tic voor fictieschrijvers die altijd bezig zijn met sluiproutes, alternatieven voor scènes.
Moeders zondag is erg geraffineerd qua opbouw en toon. Elk woord staat op de juiste plaats. Toch mist het boek een vonk, hoe belangwekkend en boeiend de thematiek ook is. De cirkelbewegingen, die Swift telkens weer maakt, kunnen niet altijd verrassen.
Vertaald door Irving Pardoen, Hollands Diep, 160 blz., 19,99 € (e-boek 7,99 €). Oorspronkelijke titel: 'Mothering sunday'.
De auteur: Britse auteur van verhalen en romans, zoals Waterland, Laatste ronde en Was je maar hier.
Het boek: een dienstmeid ontwaakt als schrijfster.
ONS OORDEEL: geraffineerd maar niet erg verrassend.
Theo Vos
30 maart 1924: 'Moeders zondag', de jaarlijkse dag waarop het Engelse huispersoneel vrij kreeg om moeder te bezoeken. Een prachtige lentedag, maar het intelligente 22-jarige dienstmeisje Jane Fairchild (zij zal zich later tot een bekend schrijfster ontwikkelen) is niet naar haar moeder: ze is vondeling. Ze ligt naakt na te genieten op het bed van Paul Sheringham, de enige zoon van een naburige welgestelde familie die niet in de Eerste Wereldoorlog sneuvelde en met wie zij al jarenlang een geheime liefdesrelatie onderhoudt. Paul loopt ongekleed door de zonovergoten kamer, 'zorgeloos als een of ander naakt dier'. Hij moet naar een lunchafspraak met zijn 'verstandsverloofde', maar hij haast zich vooralsnog niet. Beiden realiseren zich de consequenties van de verloving voor hun relatie. De uiterst gedetailleerd en zeer sensueel beschreven idylle verhevigt de hartverscheurende wending die deze 'bijna junidag in maart' uiteindelijk krijgt. Maar dit verhaal blijft niet zozeer in herinnering om het plot; wat het onvergetelijk maakt, is de bedwelmend mooie vertelling.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.