Het einde van de oceaan
Maja Lunde
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Bezige Bij, 2016 |
VOLWASSENEN : ROMANS : LUND |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
De Bezige Bij, 2016 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 13767 |
Alexander Van Caeneghem
i /ul/29 j
Als de bijen van de aarde verdwijnen, heeft de mens nog maar vier jaar te leven, schreef Maurice Maeterlinck in zijn essay Het leven der bijen in 1901. Het citaat werd later verkeerdelijk toegeschreven aan Albert Einstein. Misschien kreeg het net daardoor wel meer weerklank en urgentie.
In De geschiedenis van de bijen doet Maja Lunde het gedachte-experiment: in 2045 zijn de bijen officieel uitgestorven. Er zijn nog wel mensen, maar die overleven eerder dan ze leven. Lundes eenentwintigste eeuw is apocalyptisch. De klimaatverandering en het verdwijnen van de bijen hebben honger gebracht. De democratieën spatten uiteen, er volgt een nieuwe wereldoorlog, het internet en de digitale netwerken klappen in elkaar.
Lunde verweeft drie verhaallijnen met elkaar. De eerste speelt in 2098. Tao en haar man Kuan bestuiven voor de kost planten met de hand in het Chinese Sichuan, want zonder bijen zijn bloemen maar gewoon bloemen, en geen voedsel. Het Comité, de hoogste raad van de Partij, heeft China met dictatoriale hand door de Verdwijnziekte geloodst - of de 'Colony Collapse Disorder', zoals het sinds de massale bijensterfte van 2006 en 2007 in de VS en Europa heet. Kuan heeft zich neergelegd bij hun geknielde leven, maar Tao wil dat hun zoontje Wei-Wen een beter bestaan krijgt. Zij trekt naar de verlaten grootstad Peking, terwijl haar relatie met Kuan zachtjes desintegreert.
De tweede verhaallijn speelt zich af in Ohio, in 2007. George wil de familiale imkerij groter, sneller, moderner maken, om concurrentieel te blijven, maar zijn zoon Tom ziet het anders: 'We moeten niet meedoen aan het systeem. We moeten een andere weg inslaan voor het te laat is.' Intussen beginnen hun bijenvolken te verdwijnen.
De derde verhaallijn speelt in 1852 in Engeland. William Savage was ooit een veelbelovend bioloog, maar zijn vrouw en gezin en het banale alledaagse leven hebben hem zijn passie doen verliezen. Nu is hij een depressieve zadenhandelaar. Zijn ultieme poging om de banaliteit te overstijgen is het ontwikkelen van een nieuw type bijenkast. Zijn dochter Charlotte is daarbij een grote hulp. Zij zet later de imkerij ook verder.
Cenakels van de macht
Lunde verbindt die drie verhaallijnen even ambitieus als elegant en op verschillende niveaus met elkaar. De bijen, hun geschiedenis, hun heden en hun toekomst zijn niet alleen het echte onderwerp van de roman, ze zijn ook een dankbare metafoor. Het bijenvolk is een superorganisme, 'waar elk individu, elk klein insect onderworpen was aan het grotere geheel'. Dat is ook hoe het Comité werkt. In Peking verzeilt Tao in de cenakels van de macht. Individuen zijn onbelangrijk. Voor sommige mensen leidt dat tot eenzaamheid, anderen gaan op in een gemeenschap.
Het is een kwestie van identiteit: in de drie verhaallijnen zijn de hoofdpersonages ouders die niet zozeer om zichzelf bekommerd zijn, maar om hun kinderen. Ze leven dóór de erkenning van anderen: William wil slagen in het leven voor zijn zoon Edmund, en als bioloog voor zijn mentor Rahm; George wil zijn zoon Tom, met wie de relatie getroebleerd is, toch het liefst de familie-imkerij zien overnemen; en Tao wil van Kuan gewoon horen: 'Het was niet jouw schuld.' Het is een slappe koord tussen ontroering en tranentrekkerij, maar Lunde danst er beheerst op. Haar beschrijvingen beklijven, haar personages léven.
Een streepje licht
Bij uitbreiding is De geschiedenis van de bijen ook een verhaal over de plaats van de mens in de wereld. William echoot de transcendentie van de zeventiende-eeuwse Nederlandse zoöloog Jan Swammerdam, die God zag 'in de kleinste delen van het scheppingswerk'. In de schepping zit een doelgerichtheid: alles en iedereen heeft een taak in het leven - en de dood komt, idealiter, als die taak volbracht is, zoals een bij sterft wanneer haar vleugels zijn versleten.
Maar wat is de taak van de mens, en de taak van de bij? 'Moeder aarde strekte haar spieren, was langzaam maar zeker bezig de beschaving op te slokken', schrijft Lunde. De uitweg ligt in een ecologische dimensie: anders gaan denken, anders gaan werken, anders gaan leven. Tom, de zoon van George, schrijft in 2037: 'Om te kunnen leven in de natuur, mét de natuur, moeten we de natuur uit onszelf verwijderen'. Tao leest zijn boek, De blinde imker, decennia later. Het is de barst in de dystopie waarlangs een streepje licht binnenvalt. En waar licht is, is hoop, en misschien zelfs een toekomst. In de verte klinkt een voorzichtige lach.
Vertaald door Lammie Post-Oostenbrink, De Bezige Bij, 380 blz., 19,99 € (e-boek 12,99 €).
De auteur: populaire Noorse scenariste en kinderboekenschrijfster.
Het boek: erg ambitieus volwassenendebuut, bekroond met de Noorse Boekhandelsprijs, over het verleden, het heden en de toekomst van de bij, in de vorm van drie verhalen over de plaats van de mens in de wereld.
ONS OORDEEL: ambitieus en elegant levend.
Alexander Van Caeneghem ■
Drs. Madelon de Swart
Er zijn drie verbonden verhaallijnen, die spelen in drie eeuwen. Ze beschrijven naast heden, verleden en toekomst van de imkerij, universele waarden als menselijke kwetsbaarheid, liefde voor je kinderen en hoop. In 2098 kent China geen bijen meer en is Tao een van degenen die fruitbomen handmatig moeten bevruchten. Ze hoopt op een beter leven voor haar zoontje via een goede opleiding, maar een ongeluk verandert alles. In 2007 heeft George het in de VS als imker zwaar door bijensterfte en hij hoopt dat zijn zoon de boerderij wil redden, maar die wil schrijver worden. In 1852 heeft de depressieve Engelse bioloog William een noodlijdende zaadhandel en hij hoopt een nieuwe bijenkorf te ontwikkelen, die zijn zoon een nieuwe toekomst zal geven. De Noorse scenariste en kinderboekenschrijfster (1975) debuteert met deze roman voor volwassenen die een bestseller was in Noorwegen en werd bekroond met de Noorse Boekhandelsprijs. Het originele, heel boeiende en goed vertaalde verhaal verbindt niet alleen de drie verhaallijnen knap met elkaar, maar zet ook op een prettige manier aan het denken.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.