Ruimte : roman
Walter Van den Berg
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Das Mag Uitgevers, 2016 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : VAND |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Das Mag Uitgevers, 2016 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 11317 |
Dirk Leyman
ru/eb/03 f
Kaal, kaler, kaalst. Soms lijkt het alsof Walter van den Berg (°1970) insecticide over zijn zinnen spuit, opdat ze zo ontbladerd mogelijk zouden ogen. Schraal, scherp en snoeihard dokkeren zijn romans bij de lezer binnen. Van den Berg, copywriter van professie, weet hoe je met slechts een handjevol woorden en uitgebeende dialogen een schokeffect kunt sorteren.
Niet iedereen zal overstag gaan voor zijn woordenminimalisme, zuinig en koel als een diepvriesafdeling. Maar in Nederland wordt zijn franjeloze proza uit de onderbuik van de samenleving alsmaar meer naar waarde geschat. "Zelfs de meest nare dingen vind ik achteraf vaak prachtig. En met taal valt zelfs spuuglelijk mooi te maken", zei Van den Berg ooit in een interview.
Verbolgen over het gebrek aan promotie voor zijn derde roman,Van dode mannen win je niet(2013), is deze Bezige Bij-kwekeling nu een van de eerste paradepaardjes van de nieuwe uitgeverij van Das Magazin. 'Een herlancering', zoals dat in commerciële termen heet. Want ondanks meer dan behoorlijke recensies geldt Van den Berg niet als een verkooptopper.
Zielloos universum
Misschien ligt het aan de rauwelower class-wereld die hij in zijn romans opvoert, waarin hij - als zoon van een bordeelhoudster en een stiefvader met losse handjes - opgroeide? Al vier boeken lang dropt Van den Berg zijn personages in het decor van zijn jeugd: het treurige Amsterdam-Nieuw West en Osdorp, 'die vieze rand waar niemand wilde zijn'. Een omgeving waar het leven ter plaatse blijft trappelen, de drankzucht genetisch bepaald is en jongens met baseballpetjes schutterig rondhangen. Om zich - zoals inSchuld- af en toe een koning te wanen: wanneer ze een schlagerhit kunnen naschallen, er twintig oudjes in de handen klappen of er een meisje mee te versieren valt. Het is een zielloos, grijzig universum waar elektrowinkels en groezelige snackbars als lunchroom 't Siertje de boventoon voeren, rottweilers tot het huisgarnituur behoren en schimmige handeltjes centen genereren.
Zo ook inSchuld, waar we opnieuw geconfronteerd worden met een zootje ongeregeld dat we kennen uit vorige Van den Berg-romans alsWest. Zo zijn er de binnenvetter met schrijfambities Cor - de ik-verteller vanSchuld- en zijn broer 'Zingende Ron', een opgewonden standje dat zijn privéleven geheel in de frutsels heeft gedraaid en net de bajes heeft verlaten.
Van den Berg vertelt het verhaal over de 'ongelooflijke kutfamilie' vanuit zes perspectieven - volgens het heersende modieuze trucje. Er is immers ook Rons zestienjarige verwaarloosde zoon Kevin, die hand-en-spandiensten voor Mo verricht, seksfilmpjes uit laptops en iPhones steelt en vrouwen daarmee chanteert. Zijn argument? Koste wat het kost bewijzen dat zijn moeder niet de enige slechte vrouw op de wereld is. 'Witte Mo' heeft zijn bijnaam dan weer te danken aan zijn omgang met Marokkanen. Dan is er nog het koppel Marco en Sandra. Marco, een beroepsmilitair in Uruzgan, gaat helemaal loos bij terugkomst. En Sandra, tja, dat is zo'n meisje zonder ruggengraat dat zich door mannen laat belazeren.
Met dat kluitje personages bouwt Van den Berg een bijna bezwerende roman op, vol harde scènes, scheurende scooters en mannen die vergeefs vrouwen redden volgens het patroon van vreemde denklogica's. Bitse dialogen en afgemeten straattaal stuwen dit deprimerende boek vooruit. Aan het eind weten we waarom Ron na de nor bij Sandra intrekt.
Zelden is de titel van een roman beter gekozen dan hier. Werkelijk alle dimensies van het woord verkent Van den Berg. Hij schuift met talloze aantijgingen van 'schuld' alsof het damschijven zijn. Voortdurend kampt iedereen met geldschulden. Bovendien gaat dit boek over onuitwisbare schuldgevoelens. Van den Berg weeft elke keer weer de oerscène in die zijn schrijverschap mee deed ontvlammen: de man die zijn moeder klappen uitdeelde. "Mijn rol in de relatie was het conflict helpen vermijden. Zodra ze ruzie kregen, ging ik hem pleasen. In de hoop dat hij haar niet zou slaan", zei hij daarover inde Volkskrant.
Maar uiteindelijk merk je hoezeer alles stationair blijft in Osdorp. Op je bek gaan doe je toch, al gooi je dan je kont tegen de krib, gedraag je je heel even als een koorknaapje of heb je ambities zoals Cor. Je wordt meegezogen naar beneden, er is geen ontkomen aan. Of zoals Kevin moet vaststellen: 'Op zijn veertiende en vijftiende verjaardag zaten ze weer bij McDonald's en herhaalde zijn vader min of meer hetzelfde praatje, over vrouwen, die te graag wilden, maar vooral over zijn moeder, dat zijn moeder wel weer niet zou bellen, en op die vijftiende verjaardag zei zijn vader dat zijn moeder hem kapot had gemaakt,je moeder heeft me kapotgemaakt, jongen, en Kevin zag dat daar veel te veel drama in zat.'
Dat David Vann een bewonderaar is van Van den Berg verbaast trouwens niet. Ook de boeken van de Amerikaan zijn getekend door schuld en zware doem.
Beklemmend
Wie het universum van Van den Berg kent, zal niet verrast worden door deze beklemmende, vakkundig in elkaar gezette roman.Schuldis vooral scenografisch een knap werkstuk, een onderduik in een stedelijk marginaal universum dat ver van ons bed is, maar door Van den Berg zeer nabij komt. Zonder oordeel en zonder filter, waardoor je nauwelijks sympathie kunt opbrengen voor deze botte, perspectiefloze personages.
Maar misschien wordt het wél tijd dat Van den Berg na vier romans een andere biotoop opzoekt. Je merkt dat het nu wel helemaal uitgepriegeld is, daar in Amsterdam-West, en dat de schrijver er stilaan klaar mee is.
DIRK LEYMAN ■
Jos Radstake
De hoofdstukken van deze nieuwe roman van Walter van den Berg (1970; eerder drie romans bij De Bezige Bij) hebben telkens een naam en een datum als titel. De data flitsen heen en weer over een tijdspanne van zo’n tien jaar. De personages zijn aan elkaar gerelateerd; gefocaliseerd wordt er via zes personages; één (een schrijver, ‘meneertje vwo’) vertelt in de ik-vorm. De broer van deze schrijver heeft in de gevangenis gezeten vanwege verdenking van doodslag; zijn zoon - een slimme econometrie student - raakt op het verkeerde pad. Personages bewegen om elkaar heen; de ik-verteller probeert een beschermende rol te spelen; er is een vriendin in het spel; er zijn louche zaken. In korte zinnen, met veel dialoog wordt effectief doserend een verhaal verteld over troosteloze mensen in Amsterdam Nieuw-West. Het zijn personages die ook al voorkwamen in een vorig boek. Het zijn mensen die er weliswaar iets van proberen te maken, maar er niet in slagen hun leven een beslissende wending te geven. Ontluisterende, maar krachtige literatuur. Genomineerd voor de Libris Literatuurprijs 2017.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.