Het grote gelijk
Rik Torfs
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Van Halewyck, 2015 |
VOLWASSENEN : ROMANS : TORF |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Van Halewyck, 2015 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 1405 |
Marc Reynebeau
ob/kt/30 o
Er is al een sterk geheugen en zin voor trivialiteiten nodig om nu nog te weten wie Vic Van Aelst is. Toch krijgt deze 'Vlaamse voorman' een plek in het nieuwe boek van Rik Torfs,De vrijheid om te twijfelen. Omdat hij een jaar of vier geleden weleens de aandacht trok, ook die van Torfs, met een of ander, vaak onnozel standpunt. Zo blijft hij bewaard in dit boek, want dat bundelt columns die Torfs de voorbije jaren vooral voor De Standaard schreef.
Voor wie besef heeft zowel van de eeuwigheid als van de historische relativiteit der dingen, zoals Torfs, is het wat aanmatigend om krantencolumns te bundelen. Gewoonlijk is alleen de vis nog dankbaar voor een oude krant, maar in een boek krijgt de impuls die ooit een column inspireerde, haast een eeuwigheidswaarde. Hoe is de verwijzing naar Molenbeek te begrijpen, waar in 2011 iets aan de hand geweest moet zijn? De mededeling is in ironie verpakt, dus dat helpt de lezer niet verder: de afstand in de tijd verdoezelt de dubbele bodem van de ironisering.
Misschien zegt dat wel iets over Torfs. Ooit scheelde het niet veel of deze kerkjurist had het meegemaakt dat zijn eigen faculteitje werd opgedoekt, vandaag heeft hij al een carrière als senator achter de rug en is hij rector van een flinke universiteit.
Wat de vraag oproept of - laten we het maar bij zijn naam noemen - de macht hem heeft veranderd. Torfs lokt de vraag zelf impliciet uit door in een wat verloren commentaartje bij het boek aan te geven wanneer hij welke functies ging bekleden; de lezer kan dat erg precies koppelen aan de data waarop de teksten oorspronkelijk verschenen. Zeker is: veel vreugde, laat staan intellectuele voldoening heeft de politiek hem niet gebracht - een goed woord valt over dat bedrijf niet te lezen in het boek. Daar is hij dan ook voortijdig opgestapt, en wel met het oog op zijn huidige machtspositie, als rector.
Mededogen
Tijd voor een 'echt' nieuw boek heeft Torfs alvast niet meer. Al voegde hij ondertussen wel een tweede vorm van impulspublicatie aan zijn oeuvre toe: twitteren, het rondsturen van wijsheden in maximaal 140 tekens. Daarin valt op dat het kleine en het momentane, het Vic-Van-Aelstachtige, dat in columns de stof levert voor bredere ideeën, hem in die tweets wel vaker leidt tot erg concrete standpunten die het detail niet overstijgen - de voorbije weken bijvoorbeeld vooral over vakbonden en stakingen. En die meningen zijn vaak nogal mainstream. Dat die tweets vatbaar blijken voor parodieën, is een veeg teken.
Maar wat dat mainstreamkarakter betreft: natuurlijk is originaliteit overroepen. Zoals bij Torfs te leren valt dat elke stellige bewering vooral argwaan verdient, zeker als er morele dwang aan vasthangt en ze wettelijk wordt opgelegd. Een betere vader worden door het vaderschapsverlof? Torfs moet er niet van weten - nog liever wordt hij zelf zwanger.
De titel van deze bundel verwoordt treffend Torfs' intellectuele positie. Zijn twijfelen - en de vrijheid om dat te kunnen doen - is de antipode van de vele zogezegde zekerheden van onze tijd. Het leidde Torfs al vaker tot weinig gehoorde, maar warme pleidooien voor barmhartigheid, mededogen of begrip voor zwakheden en falen, kortom, voor alles wat menselijk is, maar ook tot aandacht voor wat niet meteen in nut te becijferen valt, zoals schoonheid, stilte, troost, geluk of, algemener, cultuur en religie. (Over het hiernamaals schrijft Torfs met een zekere hardnekkigheid.)
Institutioneel is met dat laatste niet veel te kopen. Zoals de dwang tot nut of efficiëntie niet te rijmen is met wat voor een universiteit noodzakelijk hoort te zijn, bijvoorbeeld kleine faculteitjes. Naar verluidt heerst aan de KU Leuven opluchting over de correcties die Torfs er al tot stand kon brengen - hij is iemand die de macht goed gebruikt.
Karikatuur
Zo verdient het aanbeveling om internationale rankings van universiteiten te relativeren; ze 'meten' alleen maar en wat ze meten is, toch voor een universiteit, niet altijd het meest relevante. Maar wat doet een rector daarmee wiens universiteit daarin doorgaans geen kwaad figuur slaat? Die schrijft over rankings dat ze 'niets betekenen maar veel verduidelijken'. Wat bedoelt hij daar dan mee? Dat het ook een rector soms goed uitkomt om het onbetekenende op te voeren in een promopraatje?
Daar toont zich het effect van Torfs' schriftuur: met zijn belezenheid en taalbeheersing schrijft hij licht, wendbaar en in een erg herkenbare stijl. Ze is een geschikt instrument voor de veelkantigheid en de nuance die Torfs nastreeft, maar die in de politiek niet bleek te werken. Het roemrucht geworden enerzijds-anderzijds dat hij toen voor de christendemocratie bedacht, verzoop in een regelrechte karikatuur die niets meer met het origineel te maken had, maar alleen nog werd gepercipieerd als een wederopstanding van 'tjeverige' dubbelhartigheid' in de christendemocratie.
Torfs bedient zich van een rijk stilistisch arsenaal, vol ironie, zelfspot, provocaties, understatements, hyperbolen en paradoxen. Ze maken zijn proza prikkelend en verrassend, al dreigt het plezier van de provocatie de grens met het sofisme soms dun te maken. Is het wel echt zo dat pleidooien voor een billijker spreiding van de fiscale lasten getuigen van een onheuse bejegening van een kleine rijke minderheid? En als er bijvoorbeeld een 'terreur van de trein' zou bestaan die iedereen met morele banbliksems uit de auto wil jagen, moet dat wel een erg onefficiënte terreur zijn. Toch houden Torfs' pleidooien ook in deze gevallen stand. Hij durft solidair te zijn met niet-aaibare minderheden, en te pleiten voor het algemeen belang.
Komt in deze bundel dan een 'andere' Torfs aan het woord? Niet echt. Maar wel is nu een pragmatische rector aan het woord, anders dan de politicus die hij nooit was. Een rector kan zich intellectueel wat meer provocaties veroorloven.
RIK TORFS
De vrijheid om te twijfelen.
Van Halewyck, 309 blz., 22,50 euro (e-boek 9,95 euro)
De auteur: kerkjurist, rector van de KU Leuven en publicist.
Het boek: een bundeling van bijna honderd columns uit 2011-2015.
ONS OORDEEL: de macht veranderde Rik Torfs niet, maar maakte hem wel pragmatischer.
Marc Reynebeau ■
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.