Tram 83
Fiston Mwanza Mujila
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
De Bezige Bij, 2015 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 10344 |
Marijke Arijs
em/ov/20 n
Het liefst was Fiston Mwanza Mujila jazzmuzikant geworden, maar dat konden zijn ouders niet betalen. En dus besloot hij maar muziek te maken met woorden. De Congolese auteur publiceerde vorig jaar een opgemerkte debuutroman,Tram 83. De titel is een hommage aan een Brusselse tramlijn die begin dit jaar werd afgeschaft. Inhoud en sfeer zijn geïnspireerd op 'Porte de Namur, porte de l'amour?', het monumentale fresco van Chéri Samba dat bezoekers welkom heet in de Matongewijk.
Plaats van de handeling is Tram 83, een nachtclub, kroeg, restaurant en bordeel ineen. Het etablissement is de spil van de roman én van het sociale leven in het Stadland, 'de kleinste hoofdstad ter wereld' van een niet nader genoemde bananenrepubliek. De klandizie bestaat uit mijnwerkers, stakende studenten, criminelen en buitenlandse zakenlui, die zich er te goed doen aan Brazza-bier, gegrilde rat en hondenvlees. De mannelijke personages zijn stuk voor stuk hoerenlopers, de vrouwen zijn zonder uitzondering prostituees. Vooral aan minderjarige hoertjes heerst er bepaald geen gebrek, want in het Stadland is alles te koop. Het leven wordt er bepaald door stroomonderbrekingen en mijninstortingen, en een dissidente generaal heeft er zichzelf uitgeroepen tot Vader der Natie. Chaos heerst, corruptie is de regel en een mensenleven telt er niet. Het is eten of gegeten worden, mollen of gemold worden. Deze poel des verderfs staat voor het postkoloniale Afrika, dat kreunt onder de gevolgen van de globalisering.
Dokters en vuilnismannen
De hoofdpersonages zijn niet uit Tram 83 weg te slaan. Ooit waren Requiem en Lucien gezworen kameraden, maar nu zijn ze elkaars tegenpool. Een integere intellectueel, schrijver en dromer verdraagt zich nu eenmaal slecht met een schaamteloze opportunist. Allebei hebben ze hun eigen manier om met de heersende chaos om te gaan. Allebei zijn het extremisten, want geen van beiden is tot concessies bereid. Als rechtgeaarde idealist denkt Lucien dat de literatuur de wereld kan redden en gelooft hij rotsvast in de macht van het geschreven woord. Zijn kompaan Requiem, bijgenaamd de Negus, is een cynische ex-militair, die in Soedan, Angola, Korea, het vroegere Zaïre, Israël en Rwanda heeft verkracht, geroofd en gemoord dat het een lieve lust is en ervan overtuigd is dat de wereld reddeloos verloren is: 'De tragedie is al geschreven, wij schrijven er het voorwoord bij.'
Fiston Mwanza Mujila maakt zich vrolijk over de literaire projecten van Lucien, die werkt aan theatertekst over het Congo van Lumumba, waarin een onafzienbare sleep personages met elkaar in discussie gaan: Che Guevara, Sékou Touré, Gandhi, Abraham Lincoln, Martin Luther King, Ceausescu, Bush junior, Napoleon en Columbus. Ook in zijn stamkroeg worden zijn bezigheden op hoongelach onthaald, want naïeve wereldverbeteraars kunnen ze in Afrika missen als kiespijn. Het ontredderde continent heeft in de eerste plaats dokters, technici, timmerlieden en vuilnismannen nodig. Zelfs zijn uitgever gelooft niet in zijn gekwelde proza: 'Er zit al meer dan genoeg ellende, armoe, syfilis en geweld in de Afrikaanse literatuur. Kijk toch eens om je heen. Mooie meiden, mooie mannen, Brazza-bier, lekkere muziek. (.) In Afrikaanse romans is de hoofdpersoon altijd een neurotische, perverse, depressieve vrijgezel, zonder kinderen, zonder vast adres en zwaar in de schulden. Maar hier wordt geleefd en geneukt, hier zijn de mensen gelukkig. Ook in de Afrikaanse literatuur moet worden geneukt!'
De ogen van de Eiffeltoren
De auteur heeft dat advies goed in zijn oren geknoopt. Zijn vrijwel plotloze verhaal mag de naam niet hebben, maar het bruist van energie en levenslust. Om de haverklap worden scènes onderbroken door flarden van gesprekken tussen hoertjes, die fungeren als het koor in een Griekse tragedie. Op Mujila's onstuitbare woordenstroom drijven jammer genoeg ook nogal wat ongerechtigheden mee. Requiem brabbelt 'een Engels dat rook naar flessen waar de capsule van afgebeten was in het bijzijn van een mokkeltje dat je een druiper kon bezorgen', de mond van een ander personage 'is als de ogen van de Eiffeltoren' en de nachten inTram 83 zijn zo intens 'dat je een snol gaat verwarren met een klok'.
Deze jazzy, kakofonische debuutroman is geschreven in een hyperkinetische stijl en minstens zo chaotisch als de toestand in Congo zelf. Die toestand is hopeloos, maar de personages laten het niet aan hun hart komen en dansen vol overgave op de rand van de vulkaan.Tram 83 is in de eerste plaats een hommage aan de onuitputtelijke veerkracht van het Congolese volk.
FISTON MWANZA MUJILA
Tram 83.
Vertaald door Jeanne Holierhoek, De Bezige Bij, 256 blz., 18,90 euro (e-boek 14,99 euro). Oorspronkelijke titel: 'Tram 83'.
De auteur: is geboren in Congo, woonde lange tijd in Graz in Oostenrijk, maar schrijft in het Frans.
Het boek: een integere schrijver en een cynische avonturier frequenteren een nachtclub annex bordeel in een door en door corrupte Afrikaanse stad.
ONS OORDEEL: jazzy, kakofonische hommage aan de onuitputtelijke veerkracht van het Congolese volk.
Marijke Arijs ■
Dr. B.J.S. Hoetjes
Vertaling van een Franstalige debuutroman die zeer lovend is ontvangen en genomineerd werd voor de literaire prijs van Le Monde. Het beschrijft het leven in een Afrikaanse (Congolese) stad, bezien vanuit de beleving van twee hoger opgeleide, cultureel en politiek bewuste jongemannen die stamgasten zijn van een bepaalde kroeg. Het verhaal gaat over leven en overleven, rommelen, chaos, woede en vitaliteit. Zeer zintuiglijk exuberant taalgebruik, vlot leesbaar beeld van een informele stadssamenleving. Geschikt voor een breed publiek met literaire en sociaal-politieke belangstelling. Tram 83 wint de eerste Etisalat Prize, een bekroning voor het beste boek van het afgelopen jaar van een Afrikaanse schrijver.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.