Lied van Solomon
Toni Morrison
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Bezige Bij, 2015 |
VOLWASSENEN : ROMANS : MORR |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Bezige Bij, 2015 |
VOLWASSENEN : ROMANS : MORR |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
De Bezige Bij, 2015 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 13745 |
Sofie De Smyter
i /ul/01 j
Op haar 84ste schieten er maar weinig literaire prijzen over die Toni Morrison niet gewonnen heeft. De Nobelprijswinnares staat garant voor romans die ook de wereld buiten die van de literatuur de stuipen op het lijf jagen, en voor een stijl die doet vergeten dat taal grenzen kent. Haar personages probeer je als lezer bewust op een afstand te houden, omdat je ze anders nooit meer van je afgeschud krijgt: een bij voorbaat verloren zaak.
Op het eerste gezicht lijkt haar nieuwe roman de cirkel die ze in 1970 aanvatte rond te maken: haar debuut Het blauwste oog choqueerde vele lezers met het verhaal van een zwart meisje dat de huid en blauwe ogen van een blanke wil en verkracht wordt door haar vader. Ook in deze nieuwe, God sta het kind bij, staan huidskleur en kindermishandeling centraal.
Woord en muziek
De roman vertelt het verhaal van de zwarter dan zwarte Bride, die een ander leven moet verwoesten alvorens ze van haar moeder een goedkeurende lach krijgt. De psychologische mishandeling uit haar jeugd zorgt ervoor dat de volwassen Bride zich enkel nog om haar uiterlijk bekommert. Van de huidskleur die haar lichtere moeder verfoeide, heeft ze met de hulp van een stijlgoeroe een deugd gemaakt: ze draagt (en eet) enkel nog wit om haar schoonheid te accentueren en gaat helemaal op in de cosmeticawereld waarin ze werkt. Wanneer ze de fout uit haar verleden probeert recht te zetten, en de liefde van haar leven haar verlaat, lijkt alles te zullen veranderen. Of is ook nu de geschiedenis gedoemd zich te herhalen?
Brides moeder Sweetness - what's in a name - mag dan niet veel terecht hebben gebracht van het ouderschap, samenvatten kan ze het als de beste: "Wat je kinderen aandoet, is heel belangrijk. En ze vergeten het misschien nooit." Het boek wemelt van de slechte ouders, en vooral van de slechte moeders: er zijn er die hun dochter prostitueren, vermoorden en weigeren aan te raken.
Het probleem is echter dat er te veel verhaallijnen zijn en dat geen enkel verhaal de diepgang heeft gekregen die het verdient. Met onder andere Thuis (2012) en Liefde (2003) bewees Morrison dat ze sterke korte romans kan schrijven, maar hier heeft ze te veel levens in een strak pak willen hijsen en een roman gecreëerd die smeekt om een grotere maat. Haar spel met vertelperspectief en echo's is mooi, maar de stijl is net iets te vaak zoals de volwassen Bride: pijnlijk oppervlakkig. Jazz (1992) was het schoolvoorbeeld van het huwelijk tussen stijl en thematiek dat Morrison standaard voltrekt: haar woorden zijn muziek. Als lezer probeer je daarom nog te geloven dat de stijl die ze hier hanteert - zeker in de stukken waar Bride zelf aan het woord is - bedoeld is om Brides narcisme te accentueren, of in het beste geval te ridiculiseren, maar overtuigen doet dat idee nooit helemaal.
Onverklaarbare zaken
De sterkste stukken doen denken aan vroeger werk. In Beloved (1987) flirtte Morrison met succes met elementen uit het magisch realisme en werd Sethe, nog zo'n moeilijke moeder, met haar eigenhandig vermoorde dochter geconfronteerd in de vorm van een mysterieuze veelvraat.
Ook in God sta het kind bij schuilen er op het eerste gezicht onverklaarbare zaken. Zo is er het raadsel van Brides dichtgegroeide oorlellen, verdwenen schaamhaar en platgelopen borsten. Wat ondoorzichtig bleef in Beloved, wordt hier te helder. Het lijkt haast alsof Morrison roept of we wel gezien hebben dat het uiterlijk er niet toe doet, en dat Bride spiritueel herboren wordt. Wanneer Brides boezem weer tot volle glorie komt op het moment dat de tante van haar vriendje gereanimeerd wordt, weet je niet zeker of je verondersteld wordt te lachen of te huilen.
De passages over Booker Stabern, Brides vriend, wiens oudere broer vermoord werd door een pedofiel, steken erbovenuit. De beschrijvingen van zijn twijfels en verdriet zijn op-en-top Morrison en raken waar het ertoe doet.
Morrison beschrijft de hechtheid van een gezin dat in de gezelligheid van zaterdagochtenden iedereen de ruimte biedt minstens twee vragen te beantwoorden: '1. Wat heb je geleerd dat waar is? 2. Wat voor probleem heb je?' Ons antwoord? 1. Dat God sta het kind bij niet Morrisons beste is. 2. Groot verdriet om 1.
Toni Morrison, God sta het kind bij, De Bezige Bij, 208 p., 18,90 euro. Vertaling: Ronald Vlek.
SOFIE DE SMYTER ■
Kathy Mathys
i /un/12 j
'Ik had de oppas kunnen zijn als onze huidskleur andersom was geweest', klinkt het uit de mond van Sweetness, moeder van Bride. Het kind is gitzwart, de zwarte ouders hebben een lichtere teint. Wanneer de dochter geboren wordt, verbazen ze zich over de huidskleur van hun kind, huiveren ze. De vader neemt de benen, meent ten onrechte dat zijn vrouw met een ander sliep. Sweetness geeft haar kind de schuld van haar stukgelopen huwelijk. En zo groeit Bride op zonder moederliefde. Haar vel is een bron van schaamte, tot ze een volwassen vrouw is, een schoonheid die haar blauwzwarte huid als een trofee weet te dragen.
In Toni Morrisons nieuwste roman is niet enkel Sweetness aan het woord, de schrijfster vult haar boek met een koor aan stemmen. Het centrale thema is vertrouwd, Morrison verkende eerder kindermisbruik in haar debuut Het blauwste oog uit 1970, waarin een elfjarig meisje door haar vader wordt verkracht.God sta het kind bij laat verschillende vormen van kindermisbruik zien, er is sprake van gradaties. Dat Sweetness haar kind niet aanraakt, is, zo suggereert de schrijfster, kwalijk maar toch is ze niet volledig verantwoordelijk. Sweetness leeft nu eenmaal in een wereld die door blanken is opgedeeld in vakjes, naargelang de huidskleur die je hebt.
Bij de andere gevallen van kindermishandeling in het boek hebben de daders nauwelijks een gezicht. Booker, Brides geliefde, lijdt onder de dood van zijn broertje, die het slachtoffer werd van een verkrachter. Met Bride praat Booker niet over zijn dode broertje, hij duwt het verleden weg. Deze non-communicatie leidt tot een misverstand en een breuk tussen de geliefden.
Schuld en boete
De volwassen Bride leeft niet in dezelfde wereld waarin haar jonge moeder een weg zocht. Nu zijn zwarte modellen hip: 'Het is de handelswaar van dit moment in de beschaafde wereld,' schrijft Morrison over deze fascinatie met zwart. Bride heeft een hoge functie bij een cosmeticabedrijf. Ze stuurt haar moeder geld op en mijdt voorts alle contact. Ze denkt terug aan die ene keer dat Sweetness trots was op haar dochter: het is een moment waarop Bride nu met schaamte terugblikt. Ze deed namelijk iets om in de gunst te komen bij haar moeder, maar berokkende een ander daar kwaad mee.
Het verhaal van schuld en boete, van gebroken levens die misschien wel nooit zullen worden gelijmd, zit vervat in een boek van minder dan tweehonderd bladzijden. Daar lijdt het resultaat onder. Iedereen krijgt een stem maar de woorden van de vertellers beklijven niet. Het boek gaat ook gebukt onder overbodige verhaallijnen, zoals die van Brides vriendin Brooklyn.
Het probleem van dit boek is dat je leest over de pijn, je voelt het niet. Morrison verklaart en preekt te veel. Een voorbeeld: 'Hij was onderdeel van de pijn - helemaal geen verlosser en nu lag haar leven in puin door hem.' Het stikt van dit soort uitleggerige zinnetjes.
Sesamstraat
Aan de ene kant klinkt Morrison psychologiserend, aan de andere kant heb je het gevoel dat de personages te weinig ruimte krijgen. De elliptische stijl die Morrison de laatste tijd gebruikt, gaat haar minder goed af dan de lyrisch-epische van vroeger. Bride heeft het gevoel dat ze 'langzaam wegsmelt' en dat gebeurt ook letterlijk. Ze wordt mager, verliest haar vrouwelijke contouren. Deze haast fabelachtige toets is interessant maar wordt niet goed uitgewerkt.
Gelukkig valt er op gebied van taal en stijl wel te genieten. Over de dood van Bookers broertje schrijft Morrison: 'Na verloop van tijd richtte het hele gezin zich weer op, als Sesamstraat-poppen, in de hoop dat vrolijkheid, als je maar goed oefende, de levenden zoet en de doden stil kon houden.' Er zijn momenten waarop dit verhaal tot leven komt. Helaas zijn ze te schaars.
TONI MORRISON
God sta het kind bij.
Vertaald door Ronald Vlek, De Bezige Bij, 176 blz., 18,90 euro. Oorspronkelijke titel: 'God help the child'.
De auteur: Amerikaanse schrijfster die in 1993 de Nobelprijs won. Bekende romans zijn onder meer Het lied van Solomon en Beminde.
Het boek: een kind wordt verworpen door haar vader én haar moeder.
ONS OORDEEL: overbodige verhaallijnen en personages die te weinig ruimte krijgen.
Kathy Mathys ■
E. Mutter
Toni Morrison (Ohio, 1931) won in 1993 de Nobelprijs voor de literatuur en is daarmee een van de belangrijkste contemporaine Amerikaanse schrijfsters. De belangrijkste thema’s in deze roman zijn racisme, kindermisbruik en schuldgevoel. Dat laatste loopt als een rode draad door het verhaal heen. Lula Ann Bridewell is een mooie, donkergekleurde jonge vrouw. Haar moeder die veel lichter van tint is, schaamt zich voor de erg donker uitgevallen dochter. Ondanks het gebrek aan moederliefde ontwikkelt de dochter zich tot een succesvolle, zelfverzekerde zakenvrouw, die verder door het leven gaat onder de naam Bride. Als haar vriend haar verlaat en haar gezondheid achteruit gaat, speelt ook een leugen uit het verleden haar parten. Morrison behandelt de thema’s schuld en racisme op een zeer indringende manier. Haar stijl is erg direct. In het verhaal wordt de intrige vaak vanuit een wisselend perspectief behandeld. Door deze stijl van schrijven wordt de lezer nadrukkelijk bij het verhaal betrokken. Een krachtige en aangrijpende roman.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.