De verloren vriendin : roman
Milena Busquets
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Meulenhoff, cop. 2015 |
VOLWASSENEN : ROMANS : BUSQ |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Meulenhoff, cop. 2015 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 11752 |
i /un/12 j
Het romandebuut van Milena Busquets (Barcelona, 1972) in 2008, bleef nagenoeg onopgemerkt, maar haar tweede roman werd dé sensatie van de Frankfurter Buchmesse van vorig najaar. De schrijfster is de dochter van de bekende uitgeefster Esther Tusquets, die in 2012 is overleden, en maakt er geen geheim van dat het boek bijna helemaal autobiografisch is. De roman begint en eindigt op het idyllisch gelegen kerkhof van Port Lligat, waar de moeder van Blanca begraven wordt. Om haar wanhoop te bestrijden besluit de jonge vrouw de zomer door te brengen in het familiehuis in Cadaqués, met haar twee zoontjes, haar twee ex-mannen en een stel vriendinnen. Ter plekke spreekt ze af met haar getrouwde minnaar en flirt ze met een mysterieuze onbekende, die ze op de begrafenis heeft ontmoet. Er wordt gedronken, geblowd en gevrijd dat het een aard heeft, want 'het tegendeel van de dood is niet het leven, maar seks'. Eros en thanatos nemen het tegen elkaar op, in een poging om de wanhoop klein te krijgen. De luchtige toon is van een frivole elegantie die onweerstaanbaar herinnert aanBonjour tristesse van Françoise Sagan, maar tegelijk is er een tragische ondertoon, waaruit een onoverkomelijk heimwee spreekt naar de verloren paradijzen van de jeugd.Ook dit gaat voorbij is een ontroerende liefdesverklaring aan een dode moeder en een geslaagde evenwichtsoefening op de dunne grens van lichtheid en tragiek.
MILENA BUSQUETS
Ook dit gaat voorbij.
Vertaald door Arieke Kroes, Meulenhoff, 194 blz., 18,99 euro (e-boek 11,72 euro). Oorspronkelijke titel: 'También esto pasará'.
Marijke Arijs
i /un/12 j
Is de roman bedoeld als hommage aan Cadaqués?
'Ja, maar eigenlijk had het om het even welk dorp kunnen zijn. We hebben allemaal een Cadaqués, een plek waar we gelukkig zijn geweest en van de vrijheid hebben geproefd. In mijn geval was het dit mooie kustdorpje, waar ik alle zomers van mijn kindertijd heb doorgebracht, maar het had evengoed een lelijker plek kunnen zijn. Mooie plaatsen kunnen je helpen om over verdriet heen te komen, maar soms maken ze de pijn juist feller. Extreme schoonheid maakt je ontvankelijker voor alles.'
Voor uw heldin is dat kustplaatsje synoniem met seks, drugs en rock-'n-roll.
'Blanca is een verleidster. Het is dus logisch dat ze zich met mannen omringt. Na het overlijden van haar moeder wil ze de mensen van wie zij houdt en die van haar houden om zich heen hebben. Zonder het te beseffen is ze op zoek naar de verloren liefde van haar moeder. Alle manieren om iets van die liefde terug te krijgen zijn voor haar goed. Als je een groot verlies hebt geleden, maakt het verdriet je immuun voor alles. Je doet gewoon waar je zin in hebt, zonder te bedenken hoe egoïstisch dat is of hoeveel leed je op die manier aanricht. Je bent gewoon bezig met overleven.'
Is seks dé remedie tegen de dood?
'Seks herinnert ons eraan dat het leven de moeite waard is, dat we in wezen dieren zijn en dat je geen schim van jezelf moet worden omdat je moeder is overleden. Fysiek contact brengt verlichting. Het is een manier om je te herinneren dat je leeft. Gewoonlijk zitten we met onze verbeelding en onze gedachten half in het verleden en half in de toekomst. Seks drukt je met je neus op het hier en nu. Zoals kiespijn: dat dwingt je ook om in het heden te leven.'
Uw moeder is in 2012 overleden. Is dit een verkapt autobiografisch verhaal?
'Niks verkapt. Nu ja, niet alles in het boek is waar. Ik wilde niet helemaal vastzitten aan de werkelijkheid, zodat ik bijvoorbeeld de vrijheid had om te verzinnen dat de heldin een hond heeft. Maar verder is het autobiografisch. Ik haal mijn inspiratie altijd uit de dingen en de mensen om me heen. De naam van mijn moeder wordt nergens vermeld, omdat het er niet toe doet wie ze was. Ik focus op de moeder-dochterrelatie. Het is de geschiedenis van een overweldigende liefde tussen een moeder en een dochter.'
Was deze roman een poging om haar overlijden van u af te schrijven?
'Ik had het gevoel dat ik deze geschiedenis op papier moest zetten, omdat mijn moeder zo belangrijk voor mij is geweest, maar haar van me afschrijven? Als dat de bedoeling was, dan is dat mislukt. Het gemis blijft even groot. De reacties op het boek hebben er wel voor gezorgd dat ik me minder alleen voel. Ik krijg massa's brieven van vrouwen van alle leeftijden die zeggen dat ze zich in Blanca herkennen, in haar eenzaamheid, haar zoektocht naar vrijheid en liefde.'
Behalve uitgeefster was uw moeder ook schrijfster. Kennelijk een erfelijk trekje?
'Thuis waren we constant omringd door uitgevers, schrijvers en dichters. We schreven allemaal. Mijn moeder zei altijd: als je iets te zeggen hebt, schrijf het dan op. Als we elkaar iets te vertellen hadden, schreven we een brief, terwijl we toch in hetzelfde appartement woonden.'
Hebt u ook haar feminisme geërfd?
'Daar werd thuis zelden over gepraat. Haar generatie heeft een harde strijd geleverd, want het was bedroevend gesteld met de positie van de vrouw in Spanje. Je kon bijvoorbeeld niet eens scheiden. Mij lijkt het vanzelfsprekend dat vrouwen gelijk zijn aan mannen, dat we kunnen werken en studeren, maar ik ben me ervan bewust dat wij ons geluk te danken hebben aan de strijd die haar generatie heeft geleverd. Zelf hoef ik geen feministe te zijn: ik ben geëmancipeerd. De kwestie is voor mij niet aan de orde, omdat ik in een bevoorrecht wereldje leef. Ik hoef me niet te laten onderhouden, omdat ik een eigen inkomen heb, maar er zijn landen genoeg waar nog veel werk aan de winkel is. In het overgrote deel van de wereld zijn de vrouwen de lul.'
Merkwaardig is dat uw moeder zelf ook een boek over haar eigen moeder heeft geschreven.
' Carta a la madre was geen roman, maar een kort verhaal in de vorm van een brief, gebaseerd op de Brief an den Vater van Kafka. Daarin vereffende ze rekeningen met haar moeder, met wie ze een heel conflictueuze relatie had. Mijn boek is meer een liefdesbrief, omdat ik geen rekeningen te vereffenen heb.'
Jullie relatie verliep anders ook vrij stormachtig.
'Zoals alle grote liefdes, zeker tussen onstuimige, hartstochtelijke mensen zoals mijn moeder en ik. Volgens mij bestaan er geen serene liefdesrelaties. De ene keer ben je in de zevende hemel en de andere keer beland je in de hel. Moeder-dochterrelaties zijn gecompliceerder en problematischer dan relaties tussen man en vrouw. Het is een liefde die voortkomt uit afhankelijkheid, want als kind ben je erg kwetsbaar en manipuleerbaar. Voor een man kies je. Dat is een relatie op voet van gelijkheid, of zou dat moeten zijn.'
Komt er pas na de dood van je moeder een einde aan je kindertijd?
'Voor mensen die het geluk hebben om op te groeien in een bevoorrechte situatie, in een land waar voldoende te eten is en geen oorlog wordt gevoerd, duurt de kindertijd ontzettend lang. Ik was veertig toen mijn moeder stierf. Zolang ze nog leefde, ben ik in zekere zin kind gebleven, voelde ik me veilig en beschermd.'
Uw moeder was allesbehalve dol op kinderen.
'Dat kinderen worden behandeld als koningskinderen, die je voortdurend moet bezighouden en entertainen, is iets nieuws. Voor de generatie van mijn ouders waren kinderen er gewoon. Ze werden getolereerd. Mijn moeder begon ons pas interessant te vinden als adolescent, toen ze met ons kon praten en redeneren. Eigenlijk was dat beter, we groeiden op met een realistischer wereldbeeld. Die kleintjes die nu zo in de watten gelegd worden, zullen op hun twintigste de rekening gepresenteerd krijgen. Het is verkeerd om het moederschap als een religie te beschouwen. De generatie van mijn moeder pakte het ouderschap veel relaxter aan. Tegenwoordig zitten kinderen op ballet of hiphop, leren ze Chinees, hebben ze na school nog allerlei buitenschoolse activiteiten, maar de boog kan niet de hele dag gespannen staan. Mijn zoontjes moeten helemaal niets. Verveling, daar leer je veel van. Als ik iemand geworden ben, dan komt dat doordat ik met rust gelaten werd.'
Te weinig aandacht is toch ook niet alles?
'Het was niet altijd gemakkelijk om een kind te zijn van die vrijgevochten, rebelse intellectuelen die zoveel hebben gerealiseerd. Wat moet je als kind van zulke ouders doen om iemand te worden? Rebelser dan zij kun je haast niet zijn. Enerzijds waren we bevoorrecht, anderzijds hadden we het moeilijk om onze plaats te vinden, omdat we kinderen waren van mensen die zelf eeuwig kind bleven. Ik denk dat het geen toeval is dat het zo lang heeft geduurd voor ik een serieus boek heb kunnen schrijven. Het lukte pas toen zij er niet meer was. Jammer, want zij zou het fantastisch hebben gevonden.'
'Lichtheid is een vorm van elegantie', schrijft u, maar de tragiek is nooit ver weg.
'Ik wilde een evenwicht vinden tussen het tragische van dat overlijden en het leven dat doorgaat en de moeite waard blijft, ondanks alles. Lichtheid is mijn manier om met verdriet en rouw om te gaan. Frivoliteit helpt me om het leven het hoofd te bieden. Ik probeer alles altijd van de positieve kant te zien: de zon schijnt, we hebben voldoende te eten, de kinderen zijn gezond en het leven gaat door, ondanks alles. Dat is niet zo gemakkelijk als de mensen denken. Licht is niet hetzelfde als oppervlakkig. Het gevaar is dat lichtheid omslaat in egoïsme, dat je anderen kwetst met je zorgeloosheid.'
Het lijkt wel of de heldin heimwee heeft naar de vrijheid van de jaren 60, die ze zelf niet heeft meegemaakt.
'Dat hebben ze me vaker gezegd, dat het lijkt of ik meer aandacht heb voor de generatie van mijn ouders dan voor de mijne. Dat komt door die kleine Milena die lang geleden rondfietste in Cadaqués, de hippies observeerde en haar ogen niet in haar zak had. Die wereld is me altijd blijven fascineren. Cadaqués was voor mij een waar paradijs, met zijn zomergasten en zijn hippies, zijn feesten, dat relaxte, die zorgeloosheid. Voor een dromer met een levendige verbeelding als ik was dat wonderbaarlijk. We hebben allemaal een verloren paradijs waar we nooit zijn geweest.'
Kun je het boek ook lezen als het portret van een sociale klasse?
'Ja, hoewel dat oorspronkelijk niet de bedoeling was. Mijn moeder maakte deel uit van de "Gauche Divine", die is ontstaan in het Barcelona van de jaren 60. Het was een groep linkse intellectuelen en kunstenaars uit de Catalaanse bourgeoisie, die zich verzetten tegen het Francoregime. Een wereld van mensen zonder geldzorgen. En als ze die wel hadden, werd er niet over gepraat.'
Vandaar dat u met Françoise Sagan wordt vergeleken?
'Het is inderdaad dezelfde wereld: de burgerij, de frivoliteit, de liefdesgeschiedenissen die systematisch verkeerd aflopen. Er zijn nogal wat overeenkomsten.'
Gaat ook dit voorbij, zoals de titel zegt?
'Het verdriet blijft, maar je leert ermee te leven. Op sommige momenten mis ik mijn moeder ontzettend, op andere minder, maar voorbij gaat het nooit. En dat is maar goed ook. Als je eronder lijdt, dan wil dat zeggen dat je een grote liefde hebt beleefd. Dat is een groot voorrecht. Dingen gaan verloren en mensen gaan dood, maar die liefde draag je voor altijd mee.'
Marijke Arijs ■
Mede naar gegevens van Maarten Steenmeijer
Dit is de tweede roman van Milena Busquets (1972), de dochter van de bekende Barcelonese schrijfster en uitgeefster Esther Tusquets. Busquets schreef hem na het overlijden van haar moeder in 2012. Dat ze haar moeder niet met name noemt en de dochter in het boek een andere naam heeft gegeven (Blanca), kan niet verhullen dat dit een uitgesproken autobiografische roman is. Blanca trekt met haar twee ex-mannen, haar twee kinderen en twee vriendinnen in de zomer naar het Catalaanse kustplaatsje Cadaqués, waar haar moeder ook graag kwam. Blanca is voortdurend in dialoog met haar overleden moeder, terwijl het leven om haar heen verder gaat. Haar verhaal is doordrenkt van verwarring en verdriet, maar is met zijn lofzang op de vrijheid van de vrouw ook een eerbetoon aan haar eigenzinnige moeder. Nog voordat deze roman verscheen, was hij al een sensatie op de laatste Boekenbeurs van Frankfurt, waar hij voor torenhoge bedragen is verkocht aan vele landen.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.