Schuilplaats voor andere tijden
Georgi Gospodinov
Georgi Gospodinov (Auteur), Hellen Kooijman (Vertaler)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Ambo|Anthos, cop. 2015 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 12688 |
Joseph Pearce
ua/an/13 j
'Zuivere genres interesseren me niet echt. De roman is geen Ariër.' Aldus Gaustin, de 'enige' vriend van de verteller in De wetten van de melancholie van Georgi Gospodinov (°1968). Gospodinov is een van de belangrijkste hedendaagse Bulgaarse schrijvers, auteur van gedichten, toneelwerken en romans. Voor deze roman (zijn tweede) werd hij in eigen land met prijzen overladen. In het buitenland werd het boek genomineerd voor de Premio Strega Europeo in Italië en de Internationaler Literaturpreis in Duitsland.
De roman geen Ariër? Wie van klassieke verhalen houdt, is met andere woorden gewaarschuwd: de schrijver zal korte metten maken met alle verwachtingspatronen van de lezers van de traditionele roman. Logisch eigenlijk, want voor Gospodinov bestaan zulke boeken 'uit het annuleren van mogelijkheden die je van alle kanten bespringen'.
Dat betekent desondanks niet dat de anarchie en het experiment alleenzaligmakend zijn. In feite vernietigt Gospodinov de regels niet, hij herschikt ze enkel. Het resultaat is een roetsjbaan van herinneringen. Toch vliegt het verhaal nooit uit de bocht. Zeker, de verteller stapt voortdurend in en uit zijn herinneringen. Ook dringt hij zomaar door in de herinneringen van vrienden, familieleden, volslagen vreemden en zelfs van dieren. Soms betaalt hij ervoor, zoals anderen voor seks of een kilo appelen betalen.
De tijd is evenmin een barrière. Elke herinnering is als een tijdcapsule die wordt opgedolven, een eerbetoon aan alles 'wat vluchtig is, veranderlijk, vergankelijk maar levend'. De duizend-en-één verhalen vloeien moeiteloos in elkaar over: nu eens versnellen ze en eindigen ze als donderende watervallen, dan weer verstillen ze tot rimpelloze poelen. Eén ding hebben ze gemeen: alles is een verhaal.
Veralgemenen
Af en toe vraagt de verteller zich af waar zijn dolle rit zal eindigen. 'Ik ben compleet in de war. Ik weet niet of de dingen die ik nu chaotisch en een beetje paniekerig van mijn eigen zondvloed red, kunnen leven, laat staan zich vermenigvuldigen. Ik weet dat het verleden zo infantiel is als een onvruchtbare merrie. Maar dat maakt dat ik er nog meer van houd.'
De verteller hoeft zich geen zorgen te maken. Langzaam maar zeker, als een landschap dat uit de ochtendnevels opdoemt, krijgen de contouren schitterende kleuren en vaste vormen en zal de lezer zich een uitweg uit het labyrint van de verhalen graven.
De verteller is Georgi Gospodinov zelf, daar is geen speld tussen te krijgen. Bulgarije, en meer in het bijzonder zijn geboortestad Jambol, speelt een hoofdrol. Hoe verging het de Bulgaren tijdens de Eerste en de Tweede Wereldoorlog? Hoe was het om op te groeien met de naoorlogse communistische retoriek?
Gospodinov schetst op tegelijk speelse en indringende manier hoe doodgewone gezinnen (zoals zijn eigen gezin - zijn vader was veearts) deden alsof ze de prietpraat van de communistische partij toejuichten. 'Dat was de grootste samenzweringstruc', aldus de schrijver. Ook het Bulgaarse karakter wordt onder de loep genomen. Het leven is er kort, maar de dag eeuwigdurend. Bulgaren wisselen blijdschap rap in voor diepe zuchten. Als iemand zich onbeholpen voelt, begint hij te lachen.
Op het eerste gezicht klinken deze veralgemeningen vals. Wilde Gospodinov zich niet bevrijden van vastgeroeste en voorgekauwde voorstellingen? Voor een keer houdt de schrijver voet bij stuk: de Bulgaarse aard is doordesemd van melancholie, 'dat verdriet dat van anderen komt... van heel diep, het verdriet van de buik'.
Een liter tijd
Het is precies deze melancholie die tot in de vezels van deze roman te voelen is, de melancholie die de leegte vult tussen de kindertijd en de dood en die ons dus ons hele leven zal voeden. Hoewel Gospodinov nu en dan ietwat belerend en betweterig overkomt, heeft hij met De wetten van de melancholie een opwindend boek gecreëerd.
Eigenzinnig? Origineel? Vermetel? Bevlogen? Aangrijpend? Weergaloos? 'Ik wil een stukje verleden, een liter weggevloeide tijd, terugbrengen binnen de marge van een beledigend kort mensenleven.' Eén zin volstaat voor Gospodinov om alle literaire superlatieven op een hoopje te vegen en in de prullenmand te deponeren.
JOSEPH PEARCE ■
Dr. E. Agoston-Nikolova
Georgi Gospodinov (1968) is de meest bekende moderne Bulgaarse schrijver, vertaald in ruim twintig talen. Dit is zijn tweede roman en de eerste die in het Nederlands is vertaald. Al direct na publicatie in 2012 was dit boek uitverkocht in Bulgarije. De roman won vele internationale literaire prijzen. Het hoofdthema is een reis door het verleden en heden, vooral door de twintigste eeuw. De verteller Georgi (re)incarneert in meerdere personages, in meerdere geschiedenissen, maar centraal staat de mythe van de Minotaurus, het verlaten en uitgestoten kind en mens. In een postmoderne vertelling verdwaalt de lezer als in een labyrint, opgesloten en gedoemd tot vele keuzes. Georgi reist door de tijd om het gevoel van verlatenheid en isolatie te doorbreken. In een aaneenschakeling van fictie, autobiografie, poëzie en mythe voert de schrijver ons door dit donkere labyrint van het leven. Dit Bulgaarse verdriet van Georgi Gospodinov is een ode aan het leven.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.