Minjan : mijn orthodox-Joodse ontmoetingen na Mazzel tov
Margot Vanderstraeten
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Atlas Contact, 2014 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : VAND |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Atlas Contact, 2014 |
VOLWASSENEN : ROMANS : VAND |
Yves Desmet
ob/kt/22 o
Angela, een Amerikaanse 'mystery guest' die wereldwijd de kleinste foutjes in luxehotels moet opsporen en rapporteren, heeft in het Taj Hotel in Mumbai afgesproken met haar zoon. Die werkt in een lokale ngo met kindslaven. Op dat moment wordt het hotel bestormd door terroristen. Dat is deel één: een grand reportage over de reële gebeurtenissen in november 2008 en wat dat doet met mensen.
Het tweede deel speelt tien jaar later. Angela vliegt terug uit Mumbai en wordt door een medepassagier uitgedaagd om in haar psyche en emoties te duiken. In een wonderlijk mooi gecomponeerd verhaal levert dat geografische, historische en psychologische vlindereffecten op: hoe één voorval uit onze jeugd ons leven zal bepalen, hoe één zeezieke terrorist jouw leven dooreenschudt en niet dat van een ander.
"Ik werkte in 2008 mee aan de Canvas-reeks India voor beginners", zegt Margot Vanderstraeten. "De nacht waarin ik van Mumbai terugvloog naar Brussel werd de stad in lichterlaaie gezet door terroristen. Het was een raid met verschillende doelwitten, samen vielen minstens 170 doden. Ik móést dus terug. Meer dan drie maanden bracht ik in Mumbai door. Ik heb met veel mensen gepraat, onder meer met personeelsleden van het Taj Hotel. Net daar, waar alles perfect diende te zijn, sloeg dus de complete destructie toe, werd een luxeparadijs het inferno van Dante.
"Je zoekt alles op wat daarover is verschenen, maar veel blijft toch instinct en intuïtie. En natuurlijk heb ik mijn verbeelding erop losgelaten."
Volgens jou zijn de fundamentalistische daders niet, zoals veel mensen denken, gemotiveerd door de islam en de jihad, maar wel door de vernedering die ze ondergingen en de geldsom die ze van radicale groepen kregen om die 'opdracht' uit te voeren.
"Dat blijkt uit alle research. Eén terrorist, Amir Kasab, overleefde de aanslagen. Je hoeft de verhoren met hem er maar op na te lezen. Hij wist niets van de islam. En zijn belangrijkste motivatie om zich voor de aanslagen op te offeren, was beroemd worden: zijn martelarenkop op affiches, aanbeden worden door de meisjes in zijn Pakistaanse bergdorp.
"De 'bezetting' van Mumbai hield de hele wereld in de ban, men dacht dat er een staatsgreep plaatsvond. Terwijl uiteindelijk bleek dat de stad dagenlang door 'slechts' tien jongens tussen 19 en 23 jaar oud werd gegijzeld. De jongens waren getraind en gehersenspoeld in Pakistan. Door psychopathische machtswellustelingen die hen als kanonnenvlees inzetten. Die leiders, vaak goed geschoold, zijn het gevaar. De terroristen zijn hun marionetten. Net zoals de Belgische IS-strijders in Syrië marionetten zijn. Het gaat om boze, vernederde en laaggeschoolde jongens die door gewiekste bonzen van de straat zijn geplukt. Als ik niets te verliezen had, zou ik ook tot alles in staat zijn. Als ik geen hoop meer had, waarom zou ik dan niet hopen op een affiche te eindigen?
"Voor hun martelaarschap zouden de families van de tien terroristen van Mumbai een, in hun ogen, grote som ontvangen. Het ging, geloof ik, om 1.500 dollar per geofferde terrorist, een bedrag dat kleiner was dan het tarief voor een nacht in een suite in het Taj. Als de gasten van dat hotel, dat drie dagen bezet werd, hadden samengelegd, dan hadden ze die jongens een veel beter bod kunnen doen."
Tien jaar later, in het toekomstjaar 2018, keert Angela, de moeder, vanuit Mumbai terug naar huis. In het vliegtuig ontmoet ze...
"... een waarzegster die haar confronteert met zichzelf, met de aanslag en met wat toen met haar zoon is gebeurd. Geleidelijk aan komen er verbanden bloot te liggen. Tien jaar na de aanslagen heeft de tijd, een wezenlijke component in het verwerken van pijn, ook een bijdrage geleverd, en dat wordt in het vliegtuig langzaam duidelijk."
Het boek speelt zich af tijdens een vier uur durende vlucht en schetst een veellagig levensverhaal. Alles blijkt, op zijn Jeroen Brouwers', het andere aan te raken. Je doet dat met een heel mooi uitgewerkte constructie: de dialoog zelf, flashbacks en toekomstprojecties, interne monologen en dialogen met alle andere figuren. Je schrijfkamer moet vol fiches gehangen hebben om dat aan elkaar te houden.
"Nee, geen fiches aan de muur. Je wilt echt niet weten hoe deze roman tot stand is gekomen. Het was een lijdensweg. Het boek begint nu met de aanslag op het Taj, een jaar geleden was dat nog het slothoofdstuk. Maar die finale klopte niet, alleen merk je dat pas als je je laatste regel hebt geschreven. De aanslag is niet het hoogtepunt. Wel de metamorfose van Angela, de hoofdpersoon. Dat was het voornaamste vlindereffect. Dus moest alles omgegooid worden."
Angela let op het kleinste detail dat haar luxeomgeving 'bezoedelt', maar ziet de aanslag niet aankomen tot ze er middenin zit. Een metafoor voor het Westen tout court?
"Ja. We zijn vaak ziende blind. Zolang de kloof tussen arm en rijk, tussen hoop en wanhoop, zo groot is, zal er terreur zijn. Zolang psychopaten gefrustreerde jongeren als kanonnenvlees inzetten, zal er in hun naam gemoord worden. En ja, ik ben ervan overtuigd dat Brussel - symbool voor Europa - niet aan de terreur zal ontsnappen. Het verbaast me trouwens dat de Eurotunnel nog niet opgeblazen is. Ergens in de wereld moeten slimme gekken met die doelwitten bezig zijn. Moet dat ons bang maken? Het moet ons in de spiegel doen kijken.
"Het brein van de aanslagen in Mumbai, een welgestelde, goed opgeleide kerel die ook in Amerika school liep, werd door de VS opgepakt. Hij heeft, in ruil voor strafvermindering, Obama geholpen met het vinden van Bin Laden. En dat terwijl marionet Kasab, ongeschoold, straatarm en uit een afgelegen bergdorp geplukt, de strop kreeg. Als er eigen gewin is, valt alles te regelen. De kastenmaatschappij van India mag dan officieel niet meer bestaan, het klassensysteem is een universeel gegeven."
Je introduceert een nieuw begrip: het 'nagevoel'.
"Voorgevoelens zijn de bestaansreden van esoterie. Maar het nagevoel, het gevoel dat na bepaalde gebeurtenissen, goede én kwade, blijft bestaan, bepaalt veel meer je leven dan dat voorgevoel, toch?
"Ik geloof niet in voorbestemming. Maar toevalligheden bepalen uiteindelijk heel erg wie je bent. Alleen denk ik dat mensen de neiging hebben om, zoals mijn hoofdpersoon, toevalligheden met betekenis te vullen. Toeval is te banaal. Dus geven we het zin. Omdat we de zinloosheid ervan niet kunnen aanvaarden."
In Het vlindereffect draait troosten telkens op een mislukking uit, of wordt juist het omgekeerde van troost bereikt. Kun je alleen jezelf troosten?
"Op het einde zijn we allemaal eenzame wezens. De hulp en de warmte van anderen kunnen een deugddoend dekentje zijn, maar alleen als je in jezelf de kracht vindt om verder te doen, zal het lukken. En wat is lukken dan, natuurlijk? Goede bedoelingen hebben meermaals een contraproductief effect. Je wilt iemand een plezier doen, en onbewust heb je het mes in de wonde nog eens omgedraaid."
Wie zou je zijn als je geen herinneringen had aan jezelf, vraag je je ergens af.
"Een mens is voor een groot stuk zijn herinneringen. Die per definitie vertekend zijn. Mensen geloven op den duur hun eigen overdrijvingen of banaliseringen. Zeer menselijk, zeer mooi ook.
"De hoofdpersoon, Angela, zou het fijn vinden als de mens het vermogen had om, zeg maar, drie dagen uit zijn geheugen te wissen. Als zij God was, dan had ze het zo geregeld. Enerzijds zou zo'n scheppingstruc ons veel therapie en ongeluk besparen. Anderzijds zou de mogelijkheid om trauma's te wissen ons misschien ook minder mens maken. Want ook dat is een vraag die indirect door de roman fladdert: worden we niet méér door onze pijn dan door onze vreugden getekend? Of zoals Angela opmerkt: 'Geluk heeft een houdbaarheidsdatum. Ongeluk bederft niet.'"
Margot Vanderstraeten, Het vlindereffect, Atlas/Contact, 286 p., 19,99 euro.
YVES DESMET ■
Drs. J. Hetebrij
Vierde roman van de Vlaamse auteur (1967) die eerder indruk maakte met 'Mise en place'. In november 2008 reist de Amerikaanse Angela naar Mumbai om in het vijfsterrenhotel Taj Mahal de verjaardag van haar zoon te vieren. Die zoon is met zijn beste vriend naar India getrokken om zich in te zetten voor kindslaven. Ze zijn precies op het verkeerde moment op de verkeerde plaats. Ze maken de aanslag mee van een groep Pakistaanse terroristen die dood en verderf zaaien. Tien jaar later ontmoet Angela een vrouw in het vliegtuig die haar aanzet te praten over haar leven, iets wat nog geen psycholoog is gelukt. Prachtig gestructureerde roman over een heel actueel onderwerp. De titel slaat op een effect dat bekend staat in de chaostheorie. De auteur blinkt in dit boek uit in haar personagevorming. Ze kruipt echt in de huid van Angela, die daarmee levensecht wordt. Sommige zinnen over de waargebeurde feiten lopen echter wat stroef. Dat is jammer maar neemt niet weg dat dit een zeer geslaagd boek is dat je aan het denken zet over voorgevoelens, schuld, herinneringen en spijt. Vrij kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.