Leerjaren in Topeka : roman
Ben Lerner
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Atlas Contact, 2014 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 9911 |
Christophe Van Gerrewey
ua/an/23 j
Op het eerste gezicht is22.04, de tweede roman van de Amerikaanse dichter Ben Lerner (1979), een boek voor lezers die fictie beu zijn. Net zoals in zijn prozadebuutVertrek van station Atocha uit 2011 is er een man aan het woord van wie kan worden aangenomen dat hij de waarheid spreekt. De verteller lijkt zelfs samen te vallen met Ben Lerner. Ook van hem wordt een tweede roman verwacht; ook hij - zo blijkt subtiel - heet Ben; en ook hij woont en werkt in Brooklyn. Door wat er daarna gebeurt, slaat de onzekerheid toe. Heeft Lerner echt een mogelijk levensbedreigende hartafwijking? Heeft zijn beste vriendin - 36 en single - hem echt gevraagd om bij haar een kind te verwekken? En heeft hij op dezelfde manier met het schrijven geworsteld als zijn hoofdpersonage?
Er zijn grote namen gevallen in de enthousiaste ontvangst van dit boek in Amerika. InThe New York Times is Lerner een jonge Knausgård genoemd, maar dan uit Brooklyn. Zijn tegelijkertijd egocentrische en relativerende humor is met die van Woody Allen vergeleken. En inBookforum werd beweerd dat22.04 een nieuwe en spannende weg plaveit voor de Amerikaanse roman: in het voetspoor van W.G. Sebald gebruikt Lerner zwart-witfoto's en andermans verhalen om een plotloos verhaal te vertellen over het verstrijken van de tijd. Waar de vertellers van Sebald een bijna transparant doorgeefluik worden voor door de geschiedenis getraumatiseerde personages, daar staat bij Lerner toch duidelijk een ik-figuur voorop. Zo wordt uiteindelijk Proust het grote voorbeeld, zoals voor alle schrijvers die hopen dat een nauwkeurige obsessie met de eigen geest tot inzichten kan leiden, zowel tijdloos als tijdsgebonden, en betekenisvol en bruikbaar voor elke mens.
Buiten de tijd vallen
Aan flitsen van herkenning is er tijdens lectuur van dit boek geen gebrek:22.04 kanaliseert de grondstroom van de levens van thirtysomethings die in een grote stad leven, ongetrouwd, in economisch en politiek onzekere tijden, en omringd door media en technologie. Lerner beschrijft bijvoorbeeld overtuigend hoe sleutelmomenten in ons leven sinds kort bijna altijd gepaard gaan met de ontvangst van een sms. 'Tijdens het lezen onderging ik een gewaarwording die vertrouwd begon te worden: de wereld om me heen rangschikte zich opnieuw terwijl ik de woorden op een liquid cristal display tot me door liet dringen. Ik had de afgelopen jaren zoveel belangrijk persoonlijk nieuws via smartphone ontvangen wanneer ik elders in de stad was dat ik de belangrijkste gebeurtenissen, of wat daarvoor doorging, die zich hadden voorgedaan toen ik begin dertig was letterlijk in kaart kon brengen, ruimtelijk kon weergeven.' Ook de klimaatwijziging blijkt invloedrijk:22.04 begint en eindigt met de aankondiging van een uitzonderlijk gevaarlijke storm. Maatregelen worden getroffen, rantsoenen worden opgeslagen, en Ben verschanst zich gezellig samen met zijn beste vriendin. 'Vervolgens gingen we naar bed en projecteerden weBack to the future tegen de muur; dat zou onze traditie kunnen worden bij weer dat zich maar één keer per generatie voordeed, had ik Alex voorgesteld, zoals sommige gezinnen met Kerst altijd naar dezelfde film kijken, behalve dat wij geen gezin waren. Takken schraapten tegen de ramen en wierpen hun schaduwen op de jaren tachtig, de jaren vijftig; er werden een paar plastic vuilnisbakken door de straat geblazen en de regen kletterde zo hard tegen het dakraam dat het leek te hagelen.' Na afloop blijkt alles minder erg dan verwacht. 'Weer was een historische storm er niet in geslaagd om het land te bereiken, alsof we buiten de geschiedenis leefden, of buiten de tijd aan het vallen waren.'
Zoals het nu is
NaarBack to the future, de film uit 1985 waarin Michael J. Fox door de tijd reist, wordt verschillende keren verwezen. Zo is er een foto opgenomen van de scène waarin Fox begint te vervagen, omdat hij door zijn interventies in het verleden de liefde van zijn ouders - en dus zijn eigen conceptie - uit de geschiedenis dreigt te schrappen. Zoals de titel van deze roman aangeeft, is de tijdsschaal er niet zozeer een van jaren, als wel van dagen, uren of zelfs minuten. Lerner zoekt niet het spektakel van de sciencefiction, maar het mysterie van het ogenblik, de oneindige complexiteit van de fractie van een mensenleven - niet dat de jaren verstrijken is het wonder, als wel dat de secondewijzer verspringt. Hoever kunnen we vooruit denken of plannen? En wat is de invloed van de onbenulligheden die zich zo-even hebben voorgedaan? Over de komische maar evenzeer kosmische consequenties van die vragen - daarover gaat22.04. Het motto van het boek wordt toegeschreven aan Walter Benjamin: 'Alles zal zijn zoals het nu is, alleen een beetje anders.'
Alleen een beetje anders
Het is moeilijk om een etiket te plakken op de verzameling anekdotes, ontboezemingen, gesprekken, filmstills, gedichten, zelfgemaakte kinderboeken, kunstkritieken, sketches, ziekenhuisbezoeken en wandelingen die verzameld zijn in de tweede roman van Ben Lerner. Aan het eind van het boek, in de beschrijving van een schrijversresidentie in Texas, geeft hij aan waarnaar hij zoekt: in proza de kracht van poëzie vatten. 'Ik hield vooral van poëzie', zegt Ben, 'omdat het onderscheid tussen fictie en non-fictie daarin niet bestond, omdat de correspondentie tussen tekst en wereld daarin minder belangrijk was dan de intensiteiten van het gedicht zelf, de gevoelsmogelijkheden die in de tegenwoordige tijd van het lezen werden geopend.' Het is een aantrekkelijke suggestie: bij goede literatuur staat het heden van de lectuur voorop, en daarna keren we terug naar de toekomst, alleen een beetje anders dan voordien.
BEN LERNER
22:04.
Vertaald door Arthur Wevers, Atlas Contact, 304 blz.,
19,99 ? (e-boek 14,99 ?). Oor-spronkelijke titel: '22:04'.
De auteur: Amerikaanse dichter, criticus en romanschrijver. Brak internationaal door met zijn debuutromanVertrek van station Atocha.
Het boek: anekdotes, ontboezemingen, gesprekken, filmstills, gedichten, kunstkritieken, sketches en wandelingen.
ONS OORDEEL: grens- en genre- overschrijdend.
¨¨¨¨è
Christophe Van Gerrewey ■
Marita de Sterck
De titel van Lerners derde roman verwijst naar de ‘Back to the Future’ films. De verteller, die heel wat kenmerken met de 35-jarige Amerikaanse romancier, criticus en dichter deelt, werkt na een succesvol debuut aan een volgende roman. Zijn beste vriendin vraagt hem om haar een kind te maken, wat uiteindelijk op een dure inseminatiebehandeling uitloopt. Hij verneemt dat hij een hartafwijking heeft en is bang voor de zware storm die New York nadert en die in zijn anticipatie apocalyptische dimensies krijgt. Lerner speelt met veel plezier met al deze motieven én met verteltijden en –perspectieven en -genres. Een vakkundig gecomponeerde, vaak meeslepende roman voor de liefhebbers van intelligente, filosofische romans.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.