De dagen van Lazarus
Aleksandar Hemon
Aleksandar Hemon (Auteur), Charles Bors (Vertaler), Mauro Veen (Vertaler)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Karaat, 2015 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 12721 |
Hans Cottyn
em/ec/11 d
In het voorjaar van 2013 verzwikte ik in Sarajevo mijn enkel, precies op de plek waar Gavrilo Princip aartshertog Franz Ferdinand had doodgeschoten. Zoiets kan gebeuren in zo'n stad, een plek met te veel geschiedenis. Ik kocht een rekverband in een apothekerszaak waarvan de zijgevels nog kogelgaten vertoonden.
Sarajevo, het 'Jeruzalem van Europa', is een knoop. Moslim, Jood, katholiek en orthodox leefden er eeuwen samen, onder een lappendeken met gaten. Nog onder het communisme, een regime met een van staatswege opgelegde glimlach, beleefde de stad in 1984 met de Olympische Winterspelen zijn gloriedagen. Tien jaar later sloegen er onophoudelijk mortiergranaten op de straten in. De voorgevels mogen dan opnieuw gekalkt zijn, de zenuwen liggen nog altijd bloot. De stad ligt al jaren aan een infuus van Europese, Amerikaanse en Saudische fondsen, en geldtransfers van Bosniërs in de diaspora. De werkloosheid is er hoog, de vooruitzichten zijn somber. Wie kan, trekt er weg.
Aleksandar Hemon vertrok al jaren daarvoor, vlak voor het beleg in de Bosnische burgeroorlog. In Het boek van mijn levens bundelt hij autobiografische essays en memoires over zijn jeugd in Sarajevo en zijn volwassen leven in de Verenigde Staten. De schrijver groeide op in een levendige, zorgeloze stad, in een zorgeloos gezin. De jongen leek op elke jongen: hij speelde in een punkgroepje, ging uit, kuste zijn eerste lief, dan zijn tweede, rookte een eerste sigaret, dan zijn tweede, las te cynische en te romantische boeken. Aan de idylle kwam in 1992 een eind. Bosnische Serviërs wilden niet dat Bosnië zich onafhankelijk verklaarde. De stad was een burgerschild dat de Servische overname moest beletten. De inwoners konden niet weg, en mochten niet weg.
Vertrouwd en afstandelijk
Vlak daarvoor kon Hemon in het kader van een culturele uitwisseling naar de VS vertrekken. Hij zag op televisieschermen in Chicago hoe de stad van zijn jeugd, de stad waar zijn familie en vrienden achtergebleven waren, jarenlang zat opgesloten in een bloedig beleg. 'Op mijn bezorgde navorsingen vanuit Chicago antwoordde mijn moeder steevast: "Er wordt al minder geschoten dan gisteren" - alsof de oorlog een voorjaarsbui was.' De oorlog was een zondvloed. Na vier jaar lag Sarajevo in puin en waren bijna 14.000 mensen om het leven gekomen.
Het boek valt in twee grote delen uiteen: Sarajevo en Chicago, voor en na, borsjt en Burger King, de jongen en de man, oorlog en vrede. Hemon gaat in de nieuwe wereld op zoek naar wat beide plaatsen en tijden met elkaar kan verbinden. Gewone dingen, in schaakcafés en op geïmproviseerde voetbalveldjes praat hij met andere inwijkelingen, afkomstig uit de hele wereld. Allemaal brengen ze hun eigen oorlog mee en lieten ze dierbaarheden achter. Op het voetbalveld is hij 'Bosnia'. Hij speelt vaak samen met 'Romania' en 'Columbia'. 'Tibet' is een goede doelman.
Hemon treft het bekende, droevige lot van de migrant. Als je je verplaatst, is wat je wint niet gelijk aan wat je verliest. Wanneer hij na vijf jaar Amerika voor het eerst naar Sarajevo terugkeert, moet hij vaststellen dat hij nergens meer thuis is. 'Als Bosniër in Chicago had ik ervaren hoe het voelt om ontheemd te zijn, maar dit was een ander soort ontheemding: ik was ontheemd op een plek die de mijne was geweest. In Sarajevo was alles om me heen pijnlijk vertrouwd en uitermate onnatuurlijk en afstandelijk.'
In zijn nieuwe stad doet hij wat elke nieuweling doet: hij zoekt een baantje, vrienden, een lief. Herinneringen aan de oude stad worden geklasseerd en opgeborgen. De boosheid en de verbijstering over zijn verdrijving blijven , maar tanen terwijl hij door de verschillende wijken van Chicago struint - Hemon is een tijdje ledenwerver voor Greenpeace, een luizenbaantje, maar zo leert hij de stad en de taal beter kennen. En met die kennis groeit ook de hoop.
Sniper alley
Hemon begon in de VS in het Engels te schrijven en te publiceren. Eerst in kleinere literaire tijdschriften, later voor gerenommeerde bladen als The New Yorker en The Paris Review. Zijn roman en verhalenbundels werden geloofd en met prijzen overgoten. Ook zijn autobiografische stukken, in dit boek gebundeld, vonden al eerder een (internationaal) publiek. In het Nederlands van Charles Bors en Mauro Veen blijft Hemons verdichte proza goed overeind.
Onder het voetpad stroomt hete lava. De schijnbaar achteloze vertellingen drijven op een dwingende woede en een grimmige humor. Je voelt de noodzaak van elk van deze woorden. Maar hoe puntscherp en understated ook, Hemon blijft altijd aan de juiste kant van het cynisme, daar waar nog net genoeg hoop en verbeelding heerst.
In het laatste hoofdstuk, 'Het aquarium', beschrijft Hemon hoe zijn bijna één jaar oude dochter Isabel sterft aan de gevolgen van ATRT-hersentumor - de letters staan voor 'atypische teratoïde-rhabdoïde tumor'. Het is een striemend verslag van een sluiptocht, waar de fantasie en de fictie helemaal uit zijn verdwenen. 'Wat voor kennis ik ook opdeed in mijn middelmatige fictieschrijfcarrière was desalniettemin van geen waarde in ons ATRT-aquarium. Ik kon geen verhaal schrijven dat me zou helpen begrijpen wat er gebeurde.'
Het boek van mijn levens toont de vele gezichten van het sterven. Misschien moet je eerst je geboortestad in een sniper alley hebben zien veranderen om op deze manier over de dood van je eigen kind te kunnen schrijven. Of misschien moet je ook in je nieuwe stad je geliefden hebben zien sterven om er helemaal thuis te zijn.
ALEKSANDAR HEMON
Het boek van mijn levens.
Vertaald door Charles Bors en Mauro Veen, Karaat, 264 blz., 21,99 euro. Oorspronkelijke titel: 'The book of my lives'.
De auteur: Bosnisch-Amerikaanse auteur (1964). Schreef de bejubelde romans De Pronek-fantasieën en De dagen van Lazarus, en de verhalenbundels Wat is er toch met Bruno? en Liefde en hindernissen.
Het boek: een bundeling essays en herinneringen over Sarajevo en Chicago, Hemons oude en nieuwe woonplaats.
ONS OORDEEL: dwingend en zinderend.
Hans Cottyn ■
C.C. Oliemans
Aleksandar Hemon (1964) is een Bosnische romanschrijver. Ten tijde van de belegering van zijn geboortestad Sarajevo in 1992 bevond hij zich net in Chicago, waar hij vervolgens in ballingschap is gebleven (zijn ouderlijk gezin herenigde zich in Canada). Sindsdien is hij in het Engels gaan schrijven en publiceren. In de hoofdstukken van deze memoires vertelt hij over zijn leven: zijn jeugd, zijn bohémienachtige adolescentie, zijn diensttijd, zijn studie aan de universiteit, zijn journalistieke schrijfpogingen, de oorlogservaringen van zijn achtergebleven vrienden terwijl hij zelf probeert te aarden in Chicago, zijn pogingen om te schaken, zijn mislukte eerste en zeer geslaagde tweede huwelijk en als aangrijpend slothoofdstuk het overlijden van zijn één jaar oude dochtertje aan een hersentumor. Uiteraard ligt over alles de schaduw van de afschuwelijke genocide die de Bosnische gemeenschap tussen 1991 en 1999 heeft getroffen, maar ook in de niet politiek beladen hoofdstukken toont Hemon zich een begenadigd auteur, die met minimaal effectbejag maximale indruk weet te maken. Prachtige bundel.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.