Rivier van vergetelheid
Philippe Claudel
Philippe Claudel (Auteur), Manik Sarkar (Vertaler)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Bezige Bij, 2014 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : CLAU |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Bezige Bij, 2014 |
VOLWASSENEN : ROMANS : CLAU |
Dirk Leyman
i /ul/16 j
Dankzij het mondiale succes van Grijze zielen is schrijver-filmmaker Philippe Claudel uitgegroeid tot een van de belangrijkste exportproducten van de hedendaagse Franse literatuur. Logisch dat uitgeverijen blijven grasduinen in zijn backlist. Daar troffen ze het nog onvertaalde Les petites mécaniques aan, een ietwat fantasmagorische verhalenbundel uit 2003 waarvoor hij destijds de Prix Goncourt voor het korte verhaal ontving.
Claudel heeft een zwak voor het korte verhaal omdat je er "allerlei dingen vlak naast elkaar (kunt) zetten: intonaties, tijdperken, gemoedstoestanden en kleuren - iets wat in een roman eigenlijk niet kan". Het zijn nogal disparate, bijna magisch-realistische verhalen die Claudel ons hier voorschotelt. Wees voorbereid op een onderdompeling in een troebel universum waarin dood, waanzin en surrealisme de scepter zwaaien. Claudel laat de taal flink galmen met stevige porties bombast. Pas later is hij soberder gaan schrijven.
Grote gelijkmaker
Kleine mechanieken bestrijkt diverse periodes, van de middeleeuwen tot het Oost-Europa van de jaren vijftig. We stuiten op schavuiten, rovers en vagebonden van allerlei slag maar ook op bemiddelde koopmannen, aristocraten én Magere Hein in hoogsteigen persoon. De hoofdrolspelers luisteren naar welluidende namen als Eugène Frolon, Igor Beshevich, Beata Désidério, Colin le Bihot, Cornélius Wies en Tania Vläsi. De Dood (met hoofdletter) is evenwel de ultieme gelijkmaker, die onverwachts beenhard toeslaat maar ook lang kan sluimeren én een lieflijke, bedrieglijke gedaante aannemen.
Het wemelt van de merkwaardige plotwendingen in Kleine mechanieken, al zijn er ook gewone atmosferische situatieschetsen. Zoals in 'Schooiers', een onderduimse hommage aan de zwervers. Intrigerend is de saga van Colin le Bihot. Als deze onverschrokken boef en gratuite moordenaar de Dood in de gedaante van een "bolle man met een vriendelijk gezicht" wil koeioneren, krijgt hij zijn ultieme kans om op het rechte pad te gaan en zijn verleden weg te wissen.
Bizar zijn de gebeurtenissen onder het volk der Arcaliërs, bezeten door rekenkunde en geometrie. Dichters worden gekruisigd aan de toegangswegen van de steden omdat ze met hun schoonheidscreaties de maatschappij bedreigen. Of er is het wreedaardige 'Tania Vläsi', waarin een opgepakte vrouw tot een willoze vruchtbaarheidsmachine wordt gekneed.
Telkens moeten de personages hun lot uit handen geven, als grillige speelbal van een vreemde voorbestemming. Vaak zet Claudel je in Kleine mechanieken met een schok even schrap. Toch zijn lang niet alle dertien verhalen incontournable. In deze allegorische, averechtse parabels vierde hij zijn pessimistische blik op de wereld bot met een nog ongepolijst talent.
Marijke Arijs
i /un/13 j
Philippe Claudel wisselt kloeke composities af met novelles en vertellingen, die beduidend minder aandacht krijgen dan zijn romans. De Franse auteur scoorde in 2003 een internationale bestseller metGrijze zielen, een indrukwekkend boek over schuld en boete dat speelt ten tijde van de Eerste Wereldoorlog. In datzelfde jaar verscheen zijn allereerste verhalenbundel, maar die publicatie bleef nagenoeg onopgemerkt. Verhalen zijn nu eenmaal niet zo'n gewild artikel, maarLes petites mécaniques is inmiddels toch in het Nederlands vertaald.
De meeste vertellingen spelen in lang vervlogen tijden, tegen een decor van duistere wouden, barokke paleizen en met wingerd begroeide herbergen, want in zo'n setting is Claudel in zijn element. In die wonderlijke wereld uit oude volksverhalen en legenden kunnen de mooiste dromen en de gruwelijkste nachtmerries werkelijkheid worden. Het wemelt er van woeste roversbendes en mysterieuze gemaskerden, schurken en schooiers, dichters en dromers, want outcasts en underdogs kunnen op de onvoorwaardelijke sympathie van de auteur rekenen. Een onbeduidende museumsuppoost met een passie voor zeldzame, vergeten woorden, een jonge vrouw die in een kafkaiaanse toestand belandt, vervolgde poëten en boetvaardige criminelen, allemaal zijn ze getuige of slachtoffer van een drama dat hen overstijgt. Stuk voor stuk zijn het nietige wezens, verdwaald in een onafzienbaar heelal. Of om met Blaise Pascal te spreken: 'Wij zijn kleine mechanieken, van slag gebracht door het oneindig grote of kleine'. De titel en het motto bij de bundel zijn ontleend aan de Franse filosoof en wiskundige, van wie de schrijver een groot bewonderaar is.
Vriend Hein
In de boeken van Claudel vallen talloze overlijdens te betreuren en dat is hier niet anders, want de auteur is zich scherp bewust van de eindigheid van het bestaan. Vriend Hein heeft eens te meer de glansrol en neemt in ieder verhaal een andere gedaante aan. De personages vallen als vliegen. Ze worden geveld door geheimzinnige kwalen, door criminelen of door de gevestigde orde. Hun mechaniekjes raken ontregeld door sterfgevallen, ziekte of oorlog. De dood heeft altijd het laatste woord, maar kunst en literatuur kunnen gelukkig enige troost bieden. Dankzij de schilders en de dichters staat de poort naar de eeuwigheid op een kier.
In die tijd had Philippe Claudel kennelijk nog een romantische visie op het schrijverschap. In zijn verhalen is het alvast een bezigheid van armlastige types, rebellen en marginalen, die op zolderkamertjes zitten te kleumen bij uitgedoofde potkacheltjes en door de gevestigde orde worden vervolgd. Of om met een van die verschoppelingen te spreken: 'Wij, de anderen, en onze romans, worden door de stad afgewezen als een ziekte. Wij zijn de onaanraakbaren'. Schrijvers zijn de paria's van de samenleving. In het allesbehalve arcadische Arcalië, dat door geografen en wiskundigen wordt bestierd, worden dichters zonder pardon gekruisigd, omdat ze als een bedreiging voor de gevestigde orde worden gezien. De poëzie is een funeste bezigheid die de mensen van hun werk afhoudt, vinden de inwoners, die blijkbaar op een blauwe maandag Plato hebben gelezen. En in 'De ander' laat een welgesteld handelaar zijn vrouw, zijn kinderen en zijn hele fortuin achter om een zekere Arthur Rimbaud te gaan opzoeken in het verre Afrika: 'Gedichten met vreemde titels waren zijn comfortabele bestaan de baas geworden'. Dit pareltje is ontegenzeglijk de kroon op de bundel, al was het maar vanwege de verrassende ontknoping.
Toegegeven, de stijl is soms aan de baldadige kant. Zo typeert een van de vervolgde schrijvers uit deze verhalen zijn 'romans als scherpe dolken met vlijmscherpe punten die hun muziek in het geheugen van de mensen krassen, die ik bij tijd en wijle verzacht met stiltes, buitensporige, oneindige stiltes die ik het aanzien van goudstof geef, van grote, beverige vervoering, van waterdruppels die een onweersbui over de achterkant van de wilgenbladeren uitstort om ze er vervolgens weer vanaf te jagen'. Waarvan akte. Maar de grenzeloze inventiviteit van Claudel maakt veel goed. De auteur is begaan met het leed van zijn medemensen, omdat hun kleine mechaniekjes zo gemakkelijk ontregeld raken, haperen en vastlopen, zodat ze ten prooi vallen aan eenzaamheid, twijfel, waanzin en dood. Deze fraaie miniaturen beschrijven de mens in al zijn kwetsbaarheid en geven blijk van een onvoorwaardelijke geloof in de macht van het geschreven woord.
PHILIPPE CLAUDEL
Kleine mechanieken.
Vertaald door Manik Sarkar, De Bezige Bij, 192 blz., 17,90 ? (e-boek 12,99 ?). Oorspronkelijke titel: 'Les petites mécaniques'.
De auteur: bekend van internationale bestsellers alsGrijze zielen enHet verslag van Brodeck, en doet het ook als cineast niet onaardig. In 2003 kreeg hij de Prix Goncourt de la Nouvelle voor de verhalenbundelKleine mechanieken, die nu pas in het Nederlands verschijnt.
Het boek: dertien verhalen over de mens in al zijn kwetsbaarheid en over de troostende kracht van de literatuur.
ONS OORDEEL: de stijl is af en toe aan de baldadige kant, maar de grenzeloze inventiviteit van de auteur maakt veel goed.
¨¨¨èè
Marijke Arijs ■
15/09/2014
'Genoeg gezien. […] Genoeg gehad. […] Genoeg gekend.
De haltes van het leven. — O geruchten en gezichten!
Vertrek in een nieuwe hartstocht en een nieuw geluid!'
In het verhaal 'De ander' verlaat Eugène Frolon, gegrepen door dit gedicht uit de Illuminations van Rimbaud, huis, vrouw en kinderen om op zoek te gaan naar de auteur die op jonge leeftijd alles achterliet om in Abessinië fortuin te zoeken. Bij aankomst in Tunis wordt Frolon van alles beroofd en blijft berooid achter in Maghrebijnse zon, waar hij zich, onder meer met het opzeggen van gedichten voor caféterrassen, maar net in leven kan houden. Raimbó, zoals hij al snel wordt genoemd, doet er alles aan om verder te reizen en Harrar te bereiken, waar hij zijn held hoopt terug te vinden.
Het is een van de sprekendste portretten uit deze aparte bundel kortverhalen waarmee Philippe Claudel zijn literaire en artistieke horizon nog maar eens verbreedt. Andere zijn 'Georges Piroux', over een weduwnaar die eenzaam sterft en wiens lichaam langzaam ontbindt zonder dat iemand er iets van zal merken, en 'Tania Vläsi', een Orwelliaans sprookje over een jonge vrouw die in een dictatoriale wereld goed wordt bevonden om als een bijenkoningin voor bevolkingsaanwas te zorgen.
Er zijn grimmige sprookjes die zich afspelen in een middeleeuwse setting, zoals 'De koopman en de dief', waarbij een jonge nietsnut van de Dood de kans krijgt iets van zijn leven te maken, in afwachting natuurlijk van de uiteindelijke afrekening. Of 'De vertrouwelingen', waarin de droom over een verwoestende beeldenstorm gravin Bertha Désidéria zodanig aangrijpt dat het niet anders kan dan werkelijkheid worden, ten koste van haarzelf.
Ook vinden we maatschappelijke allegorieën, waarbij gevangenen tot hun grote vreugde de ideale cellen mogen ontwerpen en bouwen ('Panopticum 2'), waar dichters ter afschrikking worden gekruisigd bij de toegangswegen naar de steden 'Arcalië'), en waar schrijvers die hun geschriften stiekem trachten te verkopen, naar een strafkamp worden gestuurd als ze daarbij betrapt worden ('Roman').
Fascinerende verhalen over 'de kwetsbaarheid van het leven', zoals de auteur het zelf zegt en daarbij niet voor niets Blaise Pascals beschouwing aanhaalt: 'We zijn kleine mechanieken, van slag gebracht door het oneindig grote of kleine'. Alle zijn ze puntgaaf geschreven, met gevoel voor dialoog en sprekende details, die met gemak diverse sferen oproepen en de spanning perfect weten te doseren. [Jan Baes]
Matthieu Kockelkoren
In deze verhalenbundel uit 2003 borduurt de Franse auteur Philippe Claudel, vooral bekend van zijn roman 'Grijze Zielen', voort op het thema kwetsbaarheid van het leven: het mensenleven is een klein mechaniek dat perfect lijkt afgesteld totdat het plotseling kan vastlopen door verlating, twijfel, waanzin of de dood. De uiteenlopende verhalen, soms in een historische context, soms met een neiging naar het fantastische, illustreren vaak, in een stijl die doet denken aan Baudelaire of Kafka, op poëtische, beeldende wijze, het nachtmerrieachtige moment waaraan diverse hoofdpersonen ten prooi zijn als hun leven plotseling een fatale wending krijgt. Uitstekende vertaling. Normale druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.