Bourgondië aan de Leie : Kortrijk en de hertogen 1382-1482
Hendrik Callewier
Hendrik Callewier (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Universitaire Pers, 2014 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : GESCHIEDENIS : 925.9 CALL |
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Enkel raadpleegbaar |
Universitaire Pers, 2014 |
WEFLA MAGAZIJN : ENKEL NA MAGAZIJNAANVRAAG : CALL |
15/09/2014
Historici hebben lange tijd de laatmiddeleeuwse seculiere geestelijkheid weinig positief beoordeeld. Als we een Brugse kroniekschrijver moeten geloven, waren het allemaal mannen die uiterlijke vroomheid veinsden, en in se hebzuchtige dieven en wellustelingen waren, die zich schuldig maakten aan simonie en overspel. Priesters gaven meer om hun buiken dan om de zielen die hen waren toevertrouwd. Verder suggereren de bronnen dat de clerus slecht opgeleid was en het celibaat niet respecteerde.
Hendrik Callewier gaat in De papen van Brugge na of dat historiebeeld wel klopt. Zijn studie sluit aan bij een trend die de clerus gedeeltelijk rehabiliteert. Maar dat bijgestuurde beeld werd tot nog toe amper systematisch getoetst aan uitgebreid bronnenmateriaal. Men beperkte zich dikwijls tot de leden van één kapittel of één abdij. Callewiers onderzoekspopulatie bedraagt niet minder dan 1298 clerici. In het eerste deel behandelt Callewier de beeldvorming van de laatmiddeleeuwse geestelijkheid. Hij onderzoekt hun praktijken en toetst die aan de canonieke reglementen. Hij gaat na of de normen al dan niet op grote schaal genegeerd werden en hoe eventuele overtredingen kunnen worden verklaard. Het beeld van de slecht opgeleide clerus blijkt een karikatuur. Het absenteïsme als een van de typische uitingen van de vijftiende-eeuwse crisis in de Kerk kwam in Brugge weinig voor en gaf amper problemen.
In het tweede deel wijst de historicus op de heterogeniteit van de laatmiddeleeuwse clerus. De geestelijkheid vormde wel een van de drie standen van de samenleving, maar ze sneed eigenlijk door alle sociale geledingen heen. Ze vormde een heterogene groep. Solidariteit kwam vaker voor bij clerici die tot dezelfde geledingen behoorden en tussen die geledingen waren er geregeld spanningen. Ook leende de klerikale staat zich tot sociale opgang, zeker voor geestelijken die een universitaire scholing hadden of over muzikale talenten beschikten.
In het laatste deel maakt de auteur komaf met het beeld van de clerus als een geïsoleerde bevolkingsgroep. De clerus leefde niet op een eiland. Het vijftiende-eeuwse Brugge was een metropool, waarin luxenijverheden en internationale handel floreerden en het Bourgondische hof grote sier maakte. De stad fungeerde als decor voor de Bourgondische theaterstaat. De situatie van een Brugse geestelijke was niet kenmerkend voor ‘de’ laatmiddeleeuwse seculiere geestelijkheid. Kritiek op het ongepaste en wereldse gedrag nam duidelijk toe. In Brugge werd dat niet langer zonder meer aanvaard. De tegenstelling tussen de verwachtingen waaraan de geestelijke stand geacht werd te beantwoorden en het gedrag van die stand verscherpte. Dit resulteerde in een paradox. Enerzijds was er vanuit hertogelijke en burgerlijke kringen een toenemende weerstand tegen het gedrag van bepaalde clerici. Anderzijds waren het leden van diezelfde kringen die gedurende de vijftiende eeuw hadden bijgedragen tot de controversiële status van de clerici door talrijke schenkingen voor de uitvoering van polyfone muziek of door de beloning van clerici-ambtenaren met beneficies.
Hendrik Callewier schreef een degelijke historische studie die het karikaturale beeld van de hypocriete, ijdele of vraatzuchtige pastoor aan de hand van archiefbronnen bijstelt.
[Walter Smits]
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.