Sleur is een roofdier
D. Hooijer
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Van Oorschot, 2014 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 12558 |
Fleur Speet
il/pr/30 a
Het is ook de aanhef van 'Sleur is een roofdier' uit de gelijknamige bundel van Hooijer, waarvoor ze de Libris Literatuurprijs kreeg. Afgelopen jaar overleed de schrijfster, maar vanaf haar debuut Kruik en kling in 2001 tot aan haar dood vergrootte ze haar zelfgemaakte leven met haar personages. Ze schreef in totaal drie verhalenbundels en drie romans, inclusief het postuum verschenen Berichten van een zakenman.
Krachttraining
Het kantelpunt in bovenstaand citaat is het woordje 'maar'. Dat duidt op eigen toedoen. Je doet het leven jezelf aan, zegt het verwijtend en troostend tegelijk. Zo denken de meeste personages van Hooijer erover. Vandaar dat er zelfmoordenaars in het werk van Hooijer rondlopen, en dat er doden vallen. In Berichten van een zakenman verlost een verzorgster een oude In- donesiër uit zijn lijden. Het is een zelfverkozen dood, maar de verzorgster moest er voor op krachttraining. Alleen zo kon zij het kussen op zijn gezicht gedrukt houden. Het toont Hooijers meesterlijke doe-maar-gewoon-ironie. Verhe-ven idealen botsen immer op de weerbarstige realiteit, die zich aan de mens niets gelegen laat liggen. Het doden is daarom geen probleem, het probleem is fysieke kracht. Kracht is iets waarnaar haar personages verlangen. Ze zijn te laconiek. Ze flappen er daardoor van alles uit, zoals in 'Catwalk': "Vreemd, Peet, ik heb zo vaak gewenst dat je me om vergeving zou vragen en nu het zover is, vind ik er niets meer aan."
Hooijer brengt het licht krankzinnige en sociaal onaangepaste zo luchtig dat het vanzelfsprekend wordt en dat is precies het verontrustende aan haar werk. Hooijer sluipt als een poes door het gras op haar prooi af: behoedzaam en met een sardonische, geserreerde grijns. Want zo gaat dat nou eenmaal: katten vangen vogeltjes.
In Berichten van een zakenman vindt de veertiger Peter, homo, dat hij sadistischer moet zijn om degene op wie hij verliefd is te imponeren. "Ik zal pittig worden en vals", zo meent hij terwijl hij zich een handleiding over sadisme inprent en zweepjes hanteert. Tiranniek zijn lijkt woestaantrekkelijk: "Tirannen schamen zich nergens voor. Kijk naar hun staatsieportretten, ze zeggen woordeloos: 'Ik heb gemoord en ge- stolen en dat was terecht.'" Maar Peter blijft zich een weerloos bot voelen waaraan een dier kluift.
Peter neemt twee daklozen en hun valse hond in huis en gaat van ze houden. Zoals in al Hooijers werk creëert de nabijheid van een surrogaatfamilie een prettige geborgenheid. Haar proza krijgt zo iets dorps - een compliment. Ze maakt haar personages tot buren, mensen die je groet op straat en van wie je een paar geheimpjes kent. Je kunt in Hooijers werk wonen.
Hooijer schrijft intiem, haar personages verbergen niets. Ze richt zich op hun kleine gebreken in plaats van op grote thema's als cultuurpessimisme ('Goede hersens hebben, elke minuut van de dag, en daarom een ander dom vinden, en alles zittend achter een glaasje wijn') of geloof. Want ach, problemen komen altijd op hetzelfde neer: 'het is te veel of te weinig'. Dat klinkt wat vlak en soms is het dat ook, al heeft Hooijer de spanningsboog in haar romans op- gevoerd. Maar doordat haar stijl zo gevat en origineel is en haar empathie voor falen zo groot, heeft ze amper plot of thema nodig om een grote indruk na te laten. Zelfgemaakt en verslavend leuk.
D. Hooijer, Berichten van een zakenman, Van Oorschot, 280 p., 18,50 euro.
FLEUR SPEET ■
15/09/2014
Berichten van een zakenman is de postuum verschenen roman van D. Hooijer, pseudoniem voor Kitty Ruys. Geen heel grote naam, ze begon ook pas laat te publiceren, in 2001, toen ze op 62-jarige leeftijd met de verhalenbundel Kruik en kling debuteerde. Doorbreken bij een groter publiek deed ze in 2008, toen ze voor haar inmiddels derde verhalenbundel Sleur is een roofdier de Libris Literatuurprijs in de wacht sleepte. Zowel haar verhalenbundels als haar romans worden getypeerd door korte, heldere zinnen, een groot gevoel voor onderkoelde humor en een tomeloze verwondering over het kleinmenselijke. Het verhaal doet de ronde dat D. Hooijer haar inspiratie vaak opdeed tijdens lange nachtelijke wandelingen, dolend door de straten van Hilversum, op zoek naar de zonderlingen en de eenzamen.
En hoewel de personages in Berichten van een zakenman niet bepaald zonderlinge eenzaten zijn, kunnen we ons toch iets voorstellen bij die inspiratiebron. Want grijze zakenmannetjes zijn het allerminst. Het kader voor deze roman is een web van homoseksuele relaties. Hoofdpersonage Peter Landsman heeft een relatie met de veel oudere Carl. Die is echter verliefd op een nog veel jongere treinconducteur. Peter zelf leert intussen Reggy kennen, een Indische tapijthandelaar, en zijn vriend ‘oom Ted’. Maar ook de zwerver Willem en zijn vriendin Renske gaan al snel tot de zeer intieme vriendenkring van Peter behoren. Wat volgt, is een ingewikkelde tango van personages die in hun zoektocht naar echte liefde vooral ook zichzelf willen verwezenlijken.
Om dat te doen hebben ze elk hun instrumenten. De lof der handgeknoopte tapijten bezingen voor de ene, eindeloos uitgemolken liefdesperikelen en persoonlijke conflicten voor de andere, en ook witte wijn, uiteraard. D. Hooijer slaagt erin om deze kleine en kleurrijke homogemeenschap te schetsen met bijzonder veel empathie: de personages worden in al hun kleinmenselijke rijkdom neergezet. Hooijer gaat de clichés en humor daarbij niet uit de weg, en toch wordt het nooit lachwekkend. Peter zelf bijvoorbeeld denkt zijn seksleven op te kunnen pimpen aan de hand van ‘De betere sadist’, een sm-handleiding. Hij vindt weinig gehoor bij zijn bedpartners, maar geestig zijn de pogingen zeker wel.
Berichten van een zakenman is een roman als een ingewikkelde kijkdoos. Je hebt nooit het gevoel dat je echt alles ziet, en sommige plotlijnen zijn zelfs ronduit rafelig of eindigen plots en zonder duidelijke reden. Toch is het precies die complexiteit die het ‘m doet. Het levert een leeservaring op die veel wegheeft van gluren. De lezer is een voyeur en probeert alles te weten te komen, ook de geheimen. D. Hooijer geeft lang niet alles prijs. Haar fascinatie voor de mechaniek van het gluren en voor dat wat niet begluurd kan worden, omdat het zich achter de gordijnen afspeelt, is daarvoor te groot. Net daardoor is Berichten van een zakenman zo’n fascinerende leeservaring: het toont het gekonkelfoes dat niet bedoeld is om te worden gezien. En je hoeft er niet eens de nachtelijke straat voor te trotseren.
(Dit is een abstract van een artikel van Tom Rummens. De volledige tekst is verschenen in De Leeswolf 3, 2014.)
[Tom Rummens]
Drs. Cees van der Pluijm
D. Hooijer (ps. van Kitty Ruys, 1939-2013) schreef drie verhalenbundels en drie romans en werd bekroond met de Libris Literatuurprijs. In haar postuum verschenen laatste boek volgt de lezer via hoofdfiguur Peter Landsman de levens van vier homoseksuele mannen en wat bijpersonages, hun zakelijke besognes, hun verlangens en hun zoektocht. Centraal staat het gegeven van de verhouding tussen oudere en jongere mannen en de poging met een sm-zelfhulpboek wat extra spanning te verwekken. Hooijer schrijft in kalme maar geladen zinnen die de trage gang van het verhaal (er gebeurt relatief weinig) accentueren. In de dialogen en de situaties zit een licht satirische humor die aan het onthaastingsproza soms onverwacht kleur geeft. Een boeiende roman, die én wel én niet van deze tijd is: moderne thematiek in een klassieke, onmodieuze stijl. Vrij kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.