Het hermetisch zwart
Marguerite Yourcenar
Margot Dijkgraaf (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Querido, 2014 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : OVER LITERATUUR-SCHRIJVERS : NEDERLANDS 851.6 HAAS |
15/09/2014
Hella S. Haasse (1918-2011) is een van de meest bekroonde schrijvers van Nederland. Dat ze ook veelzijdiger is dan ze vaak wordt voorgesteld, bewijst het nieuwe boek van Margot Dijkgraaf.
Tijdens de vele ontmoetingen van Dijkgraaf met Hella S. Haasse, bezwoer ze steeds weer geen biografie over haar te schrijven. Bepaalde persoonlijke verhalen die Haasse haar vertelde, dienden ook absoluut als vertrouwelijk gezien te worden. Haasse argumenteerde dat wat er over haar geweten diende te zijn, in haar boeken te vinden was. Bovendien bleken de ‘zwarte schriften’ met daarin nare en pijnlijke dingen uit haar leven die naar eigen zeggen nog niet openbaar gemaakt konden worden, en waarover Haasse meermaals sprak, na haar dood verdwenen. Zijn ze ook in de papierversnipperaar beland waar Haasse aan het einde van haar leven zo dol op was ? Ondanks die vele restricties is Margot Dijkgraaf erin geslaagd met Spiegelbeeld en schaduwspel een oprecht beeld te schetsen van de schrijfster. Dat doet ze door een grondige analyse van haar werk te combineren met fragmenten uit de gesprekken. Haar boek is opgedeeld in thema’s, zoals ‘Indië en de natuur’, ‘Ontheemding’, ‘De vrouw en het huwelijk’ en ‘Engagement’. Steeds weet Dijkgraaf de relevante passages uit Haasses oeuvre te lichten. Die passages duidt ze via secundaire bronnen, maar vooral ook via de gesprekken. Onwillekeurig ontstaat zo wel degelijk een beeld van de persoon achter het oeuvre, namelijk een vrouw die tegelijk moeder, echtgenote en schrijfster was en die zich op meerdere vlakken niet ten volle erkend zag. Niet in haar huwelijk, want de weg naar een toneelcarrière werd vroegtijdig stopgezet omdat haar echtgenoot zulke ambities niet zag zitten. Niet door de literaire kritiek, die het steeds maar bleef hebben over de grote drie (Hermans, Reve, Mulisch. En tenslotte, aan het einde van haar leven, niet langer door haar vergrijzende lezerspubliek, dat ook steeds meer leek te nemen. Toch is Haasse niet bitter, maar veeleer berustend; in de gesprekken met Dijkgraaf, zo blijkt, blijft ze het belang van (kennis over) geschiedenis benadrukken.
De analyse van Dijkgraaf is voldoende kritisch en weet via de al genoemde thema’s een brug te slaan tussen haar essayistische werk (bijvoorbeeld Krassen op een rots), haar historische romans (Het woud der verwachting, De scharlaken stad) en de Indische romans (Oeroeg, Sleuteloog).
Ze wisselt in haar beschrijving de verschillende bronnen voldoende af om van Spiegelbeeld en schaduwspel een meeslepend verhaal te maken over een veelzijdig en rijk oeuvre.
Eerder publiceerde Haasses Querido-redactrice Patricia de Groot al in samenwerking met Hella S. Haasse Ik besta in wat ik schrijf, een boek over leven en werk van de schrijfster, gebaseerd op foto’s en citaten uit de boeken, en ook Anthony Mertens poogde haar werk te duiden in Retour Grenoble, een weergave van de gesprekken die hij had over haar werk toen ze samen de trein naar Grenoble namen. Geen enkel van de voornoemde werken is echter zo volledig en systematisch als Spiegelbeeld en Schaduwspel. Deze uitgave noopt tot (her)lezing van haar volledige oeuvre.
[Marjan Bex]
Gerard Oevering
Dit boek is een verzameling biografische en literaire aantekeningen over het werk van Haasse (1918-2011) door de romanist en literatuurcriticus Dijkgraaf. Het is de neerslag van de talrijke gesprekken die zij met Haasse voerde. Haasse heeft vlak voor haar dood zo veel mogelijk persoonlijke aantekeningen vernietigd met het argument dat alles wat de lezer over haar wil weten in haar boeken staat. Toch verzucht Haasse in dit boek: 'Ze kennen me niet echt'. Dijkgraaf spreekt met haar over 'haar' Indië, de liefde voor Frankrijk, de (ontwikkeling van) cruciale thema's in haar werk als het 'buitenstaanderschap', de onkenbaarheid van de medemens, de onbereikbaarheid van de ander en hoe zij in de (mannelijke) literaire kritiek naar voren komt. Ook de belangrijke essays van Haasse blijven niet onbesproken. Een intrigerende vraag waarmee Haasse de lezer achterlaat, is haar opmerking over haar 'daimoon'. Dit boek raakt aan veel van wat Haasse de biografen wilde onthouden. Maar Haasse blijft onvindbaar. Dit boek is bovenal een boeiende inleiding en 'handleiding' bij het (her)lezen van Haasses werk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.