Missionaries
Phil Klay
Phil Klay (Auteur), Elles Tukker (Vertaler), Maarten Van der Werf (Vertaler)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Lebowski, 2014 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 9815 |
Annelies Verbeke
ru/eb/27 f
Eind vorig jaar won de ex-marinier Phil Klay in de VS de National Book Award met zijn debuut Redeployment. Ook in onze taal is Oorlogsverhalen intussen al bijna een jaar uit. Het kreeg weinig aandacht in de Vlaamse pers, maar bleef in de boekhandel gestaag lezers voor zich winnen.
Klays verhalen handelen over de impact van oorlog op het brein, tijdens en na. In 'Uitgezonden' krijgt een teruggekeerde militair het benauwd tussen de mensen 'die geen idee hebben waar Fallujah ligt'. In het 'Hoe gaat het?' van zijn vrouw hoort hij de vraag 'Ben je nu gek?'. Dat Irak en Afghanistan jonge oorlogen zijn, schemert onder meer door in de vertrouwdheid van burgers met de PTSS (posttraumatische stressstoornis). 'Ik heb geen PTSS maar ik denk dat ze dat dacht omdat het hoort bij het rare voetstuk waarop veteranen tegenwoordig worden geplaatst', zegt het hoofdpersonage in 'Behalve als het een zuigende borstwond is'.
De ongemakkelijke sfeer die in de VS heerst rond de wenselijkheid van deze oorlogen, de geringe betrokkenheid van de doorsnee Amerikaan en de zwijgzaamheid van de veteranen keren in Oorlogsverhalen geregeld terug. En ook voor de militairen is het lang niet altijd duidelijk welke koers Bush voorstaat, of wat hen ertoe heeft gebracht mee te vechten: propaganda, opleidingskansen en familiale druk worden als redenen genoemd.
Thomas van Aquino
In twee interviews met The Guardian vertelde Klay - die van 2003 tot 2008 in dienst was en nog steeds pas 31 is - dat hij nooit zo diep op deze oorlogen had kunnen ingaan als hij non-fictie had geschreven. Het moest bovendien een verhalenbundel zijn, omdat hij uit de oorlogen terugkeerde met een veelheid aan versies ervan. Hij drukt precies uit wat ik zelf vaak over de thematische verhalenbundel heb gezegd: over sommige zaken kun je het enkel hebben als je vele, vaak tegenstrijdige perspectieven naast elkaar plaatst en je daarbij afkeert van dé waarheid of het grote gelijk.
Toch krijgt deze bewonderenswaardige veelheid en verscheidenheid in Klays krachtige, karige taal en stijl soms een gestroomlijnde zweem van de zo Amerikaanse opleiding creative writing die hij volgde. De oorlogsverhalenbundel De kleur van oorlog van de Rus Arkadi Babtsjenko herinner ik me als weerbarstiger. Al heeft het natuurlijk iets ongepasts als buitenstaander te gaan beoordelen welke belijdenis van geleden gruwel het meest ongerept overkomt.
Dat Klay in elk verhaal voor een ander hoofdpersonage kiest, werkt zeker. Hij plaatst militairen uit verschillende rangen en met verschillende functies centraal. De verhalen van de grootste buitenstaanders vallen het meeste op. Aangrijpend is 'Gebed in de brandende vuuroven', waarin een aalmoezenier tracht te achterhalen hoe hij het geloof moet blijven verdedigen tegenover de getraumatiseerde jongens die hem raadplegen. Hij zoekt steun bij Augustinus en Thomas van Aquino, probeert een 'eerlijke' toespraak in de kerk, die 'heftig' wordt genoemd, maar niemand troost.
Matrassenkoning
In 'Geld als wapensysteem' geeft een diplomaat van Buitenlandse Zaken een inkijk in de bureaucratische zijde van de oorlog en de absurditeit achter veel van het Amerikaanse wederopbouwwerk in Irak. Zo wil 'de matrassenkoning van Noord-Kansas' een verbroedering tussen soennieten en sjiieten afdwingen door Irakese kinderen met elkaar te laten honkballen. Hij stuurt dozen met honkbalmateriaal en verwacht foto's als bewijs van het succes dat volgens hem verzekerd is. Door de macht van de idioot kan de diplomaat hem niet zomaar negeren. De afwikkeling van dit zeldzaam grappige verhaal is zonder meer sterk.
De meeste verhalen zijn echter doordrongen van pijn, dood, verlies, waanzin en vervreemding. Klay bijt zich vast in het doden vanaf een afstand, martelkelders en vernederingstechnieken, masturberen tijdens bombardementen, en het dolgedraaide doden van burgers. De verhalen 'Partieel bevel' en 'OIF' staan zo bol van de militaire termen dat ze haast onleesbaar worden als je zelf geen militair bent of de zeventien bladzijden tellende verklarende woordenlijst achteraan in het boek uit het hoofd hebt geleerd. Toch werken ze in het geheel van de bundel: in deze verhalen zijn de hoofdpersonages deel van een machine die in werking treedt.
Een knappe extra dimensie is Klays wil om het vertellen van oorlogsverhalen zelf te problematiseren. Een veteraan met een weggebrand gezicht benadrukt bijna mechanisch zijn dankbaarheid nog in leven te zijn. Een manipulatieve ex-militair staat erop een studente na een ruzie zijn verhaal te vertellen. In weerwil van zichzelf komt hij tot een soort biecht. In 'Lichamen' liegt iemand zijn toehoorders oorlogsverhalen voor omdat hij niet aan de werkelijke gebeurtenissen wil terugdenken. En: niemand wil terugkeren 'met enkel verhalen over de softijsautomaat in de kantine van de ambassade'.
Al lieten de beschreven militaire rituelen die bij het vele afscheidnemen horen me niet onberoerd, een grotere fan van het leger ben ik van Oorlogsverhalen niet geworden. Klay wil in de eerste plaats tonen. Ook eist hij erkenning op voor de complexiteit van een oorlog en wil hij de Irak- en Afghanistanveteranen, die vandaag ergens in de VS verloren lopen, via korte verhalen een individualiteit teruggeven, ook al zijn ze als onherroepelijk veranderde mensen teruggekeerd.
PHIL KLAY
Oorlogsverhalen.
Vertaald door Elles Tukker en Maarten van der Werf, Lebowski, 303 blz., 19,95 euro (e-boek 7,99 euro) Oorspronkelijke titel: 'Redeployment'.
Annelies Verbeke ■
G. Boomsma
Irak is door terrorisme nog steeds onrustig, tien jaar na de inval van de VS. Deze verhalenbundel legt uit waarom. Het verrassende van deze bundel is de variatie in het vertellen, waardoor de blik op de oorlog in Irak nergens eenzijdig wordt. Vanuit onder andere een militair, een diplomaat, een aalmoezenier en een veteraan die terug in de VS iets van zijn leven wil maken, schept de debutant en ex-marinier een beeld van een ingewikkelde en zeer gewelddadige oorlog. Eeuwenoude tradities van soennieten en sjiieten botsen op moderne opvattingen over democratie, maar iedereen wil overleven en wil daar alles voor doen. De smerigheid van de strijd wordt zonder enige rem beschreven, wat zeer indringende scènes oplevert. Ook de religie - de islam en het christendom - speelt een onvoorspelbare rol. Lang niet alle islamieten zijn terroristen en veel christenen weten niet meer wat naastenliefde is. Deze bundel sluit aan bij een imponerende Amerikaanse traditie van indringende Vietnamverhalen. Bevat een alfabetische woordenlijst met vooral veel verklaringen van afkortingen. Vrij kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.