De meester en Margarita
Michail Boelgakov
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Van Oorschot, 2014 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 11657 |
Annelies Verbeke
i /un/19 j
In Groot-Brittannië is al enkele jaren een revival aan de gang. Het oeuvre van de Rus Michail Boelgakov (1891-1940) wordt er hip heruitgegeven, en zijn verhalenbundels uit de jaren 20 krijgen een prominente plaats. De populaire televisieserie A young doctor's notebook, met onder anderen Daniel Radcliffe, heeft daarmee te maken.
De Nederlandstalige lezer kan zich voor de verhalenbundels en twee losse verhalen van Boelgakov richten tot de vertalingen van Aai Prins in de Russische Bibliotheek van uitgeverij Van Oorschot. Je krijgt er dan zes romans bovenop, en dit alles in een 1.632 bladzijden tellende dundrukversie voor maar 29,50 euro. In deze zomermaanden dien ik wellicht rekening te houden met de strandtas, maar als die kilo gebundelde meesterwerken daar niet in past, dan zou ik toch aanraden je een groter exemplaar aan te schaffen.
Morfineverslaving
Het verzameld werk opent met Aantekeningen van een jonge arts, die kunnen worden gelezen als gefictionaliseerde memoires. Boelgakov werkte in 1916 als pas afgestudeerd arts in ziekenhuizen in Kiev, en werd later overgeplaatst naar het afgelegen Smolensk. In de verhalen is de ik-figuur van Moskou naar Moerjevo overgeplaatst. Hij verlangt terug naar de stad, beklaagt zich over de sneeuwstormen, de oncomfortabele werkomstandigheden, en hoe overdreven druk hij het heeft met de boeren die hem consulteren. 'Ondergesneeuwde armoe', zo vat hij hun levensomstandigheden ergens samen.
Al doet de dokter nog zo zijn best er ouder uit te zien, bij herhaling verbazen patiënten en verpleegsters zich over zijn jonge leeftijd. Hij weet zijn medische ingrepen overwegend tot een goed einde te brengen, maar verkeert daarbij in een voortdurende staat van paniek. Gul strooit de schrijver met bedenkingen als: 'Alles is tegen me, dit is het lot, dacht ik, nu hebben we Lidka zeker overhoop gesneden, zodra ik thuis ben, schiet ik me voor m'n kop.' Van bevallingen gruwt hij het meest. Geconfronteerd met een dwarsligging vlucht hij de verloskamer uit om thuis in een medisch handboek op te zoeken wat er van hem wordt verwacht.
In een van de laatste verhalen geeft het hoofdpersonage toe dat een jaar als plattelandsdokter hem taaier en volwassener heeft gemaakt. Tot idealiseren komt hij echter nooit. Ook het losse verhaal 'Morfine' begint met een kwaad 'Een kerosinelamp is een allergezelligst ding, maar geef mij maar elektriciteit!' In dit verhaal krijgt de arts, die het platteland net verlaten heeft, een verwarde brief van zijn opvolger, dokter Poljakov. Even later blijkt die dokter zelfmoord te hebben gepleegd. Hij laat zijn collega zijn dagboeken na, die op indringende wijze getuigen van zijn morfineverslaving, iets waarmee ook Boelgakov een tijdje te kampen zou hebben gehad, al ontkende hij dat.
Ook voor de andere opgenomen verhalenbundel,Verhalen over de burgeroorlog, teerde de auteur op eigen ervaringen. Als arts werd hij ingelijfd bij het Witte Leger, en daarna in verschillende kampentijdens snelle machtswissels. Deze bundel telt verschillende hoofdpersonages. Zo is er bijvoorbeeld een hoofdrol weggelegd voor een Chinese vrijwilliger in het Rode Leger. Maar ook hier duiken veel panikerende dokters op. Ze willen geen avontuur, hebben lak aan ideologische heroïek: 'Van kindsbeen af haat ik Fenimore Cooper, Sherlock Holmes, tijgers en geweerschoten, Napoleon, oorlogen en al die kranige heldendaden van matroos Kosjka. Ik houd daar niet van. Ik houd van de bacteriologie.' In het laatste verhaal pleegt ene dokter Jasjvin echter zijn eigen verzetsdaad. Nadat hij heeft moeten aanhoren hoe een kolonel iemand martelt en nadat hij oog in oog heeft gestaan met de vrouw van het slachtoffer, doorzeeft hij de man met kogels in plaats van hem te verplegen.
Miswijn en lucifers
In het losse verhaal 'Diaboliade' (1924) houdt Boelgakov zich ver van dokterspraktijken en oorlogen, maar ook hier heeft het hoofdpersonage - chef-administrateur Korotkov - te kampen met een zenuwinzinking. Zijn hele omgeving verkeert in feite in deze staat, uiteraard een commentaar op de toenmalige Russische samenleving. Mensen worden uitbetaald in miswijn en lucifers die niet willen branden, identiteitspapieren worden ontvreemd, verantwoordelijken pijlsnel vervangen, tweelingbroers en namen verwisseld, misverstanden vermenigvuldigd, posities verloren. De waanzin krijgt steeds meer greep op de wild rondrennende Korotkov - de ene keer achtervolger, de andere keer achtervolgde - resulterend in grotesk surrealistische scènes als: 'De muur stortte voor Korotkovs ogen ineen en op de tafeltjes begonnen dertig schrijfmachines onder belgerinkel een foxtrot te tingelen. Heupwiegend en met wellustige schouderbewegingen, een witte schuimrand opwerpend met hun roomkleurige benen, stortten zich dertig vrouwen in een cancan tussen de tafels door.' En dat is nog maar het begin.
Hoe uitbundig, hoe uitzinnig is Boelgakovs werk! Zelfs Stalin kon er - hoewel hij het leven van de auteur met censuur verzuurde - bij momenten niet aan weerstaan. Ik las nog te weinig van hem, te lang geleden, maar dat maakt dat er nog veel te ontdekken valt. Ik ontwaar nu een sterke neiging me - in de geest van het werk - tijdens een sneeuwstorm hysterisch lachend op die 1.632 bladzijden te storten en ze na het lezen een voor een op te eten.
MICHAIL BOELGAKOV
De meester en Margarita. Romans en verhalen.
Vertaald door Aai Prins, Van Oorschot, 1632 blz., 29,50 euro.
Willem G. Weststeijn
In de jaren negentig van de 20e eeuw verscheen in de Russische Bibliotheek het werk van Michail Boelgakov (1891-1940) in vier delen. De belangrijkste verhalen en romans van deze auteur zijn nu heruitgegeven in een enkel deel (dundrukeditie van ruim 1600 bladzijden). Het boek bevat Boelgakovs hoofdwerk, de roman 'De meester en Margarita' en tevens een aantal van zijn minder bekende werken, zoals de satirische romans 'Hondehart' en 'De eieren der Rampp-spoed', verhalen over de burgeroorlog, over zijn eigen ervaringen als jonge arts en een roman over Molière. Boelgakovs werk is heel gevarieerd en getuigt van een zeer groot talent. De schrijver kan zonder meer gerekend worden tot de grootste prozaïsten van de 20e eeuw. Geschikt voor een groot publiek. Kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.