Oorlog en vrede
Lev N. Tolstoj
Lev N. Tolstoj (Auteur), Hans Boland (Vertaler), Arnon Grunberg (Inleider)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Athenaeum-Polak en Van Gennep, 2013 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : KUNST : 700.6 TOLS |
31/05/2014
Wie Tolstoj’s essay Wat is kunst? vandaag leest, kan zich nog maar moeilijk inbeelden dat een hoogbegaafd en erudiet man dit ooit in volle ernst heeft neergeschreven. Tolstoj betoogt hier dat echte kunst enkel voortkomt uit een authentiek religieus bewustzijn en dat het op een evidente en toegankelijke manier de leefwereld van de gewone man weerspiegelt. In de fundamentele opdracht van de kunst ‘kwam de klad toen genot in plaats van religieus bewustzijn de gevoelswaarde ging bepalen’. Bijgevolg beschouwt hij de gehele artistieke en literaire traditie als een eindeloze decadentie.
Het betoog dat Tolstoj opbouwt, volgt een zekere golfbeweging waarin trefzekere en sarcastische spotteksten worden afgewisseld met systematisch bedoelde ‘overzichtshoofstukkken’ die vaak saai en moeilijk te volgen zijn. Wanneer hij uithaalt, doet hij het echter goed. Zo is het heerlijk om lezen hoe Tolstoj de vloer aanveegt met de auteurs van het Franse fin de siècle, ook al is men het fundamenteel oneens met alles wat hij beweert. Het hele betoog houdt weinig steek: het is een hysterische tirade die alles op een hoopje gooit. Toch is het de verbijstering waard om door te zetten tot op het punt waar Tolstoj zich laatdunkend uitlaat over ‘de grove, primitieve en dikwijls idiote schrijfsels van de oude Grieken — Sophocles, Euripides, Aeschyles en bovenal Aristophanes — en van hun vroege Europese collega’s Dante, Tasso, Milton en Shakespeare, en van de onbenullige schilderkunst van Rafael en Michelangelo — inclusief diens bizarre Laatste oordeel — of de totaal overschatte muziekcomposities van Bach en Beethoven’.
Deze passage is natuurlijk beroemd omwille van haar hysterische onzinnigheid. Maar net daardoor legt ze ook de ene zwakte van deze editie bloot. De vertaling leest zeer aardig en is goed (maar soms wat spartaans) van voetnoten voorzien. Maar ze wordt ons aangeboden als een onverwachte nieuwe invalshoek op het eigentijdse debat rond de vraag welke kunsten nu wel of niet overheidssteun verdienen (een debat dat in Nederland iets heftiger heeft gewoed dan in Vlaanderen). Het probleem is natuurlijk dat Tolstoj’s betoog zo onzinnig is dat het helemaal geen licht werpt op om het even wat, behalve op Tolstoj zelf. Om de ‘actualiteit’ van de tekst wat kracht bij te zetten, is bovendien een voorwoord voorzien waarin Arnon Grunberg zijn visie op Tolstoj’s betoog geeft. Of zou geven. Zijn tekst is evenwel behoorlijk weinigzeggend. En bovenal: ze vertelt ons weinig dat echt helpt om de tekst van Tolstoj zelf te ontsluiten en neemt zo de plaats in die eigenlijk aan een degelijke inleiding toebehoort.
Kortom: het is boeiend en interessant om deze merkwaardige tekst in een nieuwe Nederlandse vertaling in handen te hebben. Maar de editie is tegelijk een voorbeeld van hoe je cultureel erfgoed of literaire klassieken maar beter niet inzet in eigentijdse debatten. Daardoor is deze uitgave toch ook een beetje een gemiste kans die zowel Tolstoj als de lezer tekort doet. [Christophe Van Eecke]
Willem G. Weststeijn
In 'Wat is kunst?' (1897-1898), een essay in boekvorm, houdt Tolstoj (1828-1910) een tirade tegen de elitaire kunst in het algemeen en in het bijzonder die van zijn eigen tijd. De Franse symbolisten moeten het ontgelden, maar hij heeft ook geen goed woord over voor grote schrijvers en kunstenaars uit het verleden: de Griekse tragedieschrijvers, Shakespeare, Dante, Rafael, Beethoven, Wagner. Echte kunt is volgens Tolstoj – hij schreef het boek ruim vijftien jaar na zijn fameuze bekering – religieus geïnspireerd, algemeen toegankelijk en, via het overbrengen van emoties, erop gericht de mensen bij elkaar te brengen. Tolstojs standpunten zijn nogal extreem, maar worden, zoals alles bij hem, met veel verve en overtuigingskracht gebracht. Het essay is kort na de publicatie ervan in Rusland in het Nederlands vertaald, maar daarna nooit meer. Het is van belang voor iedereen die geïnteresseerd is in het verschijnsel kunst en de discussies erover.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.