Angst en vrijheid : hoe de Tweede Wereldoorlog ons voorgoed veranderde
Keith Lowe
Keith Lowe (Auteur), Gerrit Jan Zwier (Vertaler)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Balans, cop. 2014 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : GESCHIEDENIS : 928.2 LOWE |
30/09/2014
Keith Lowe heeft met Het woeste Continent zijn niets ontziende blik gericht op het Europa van de periode 1945 – 1949. Volgens Lowe eiste de Tweede Wereldoorlog tussen 35 en 40 miljoen doden op het geteisterde continent. Hij citeert met instemming de Joods-Italiaanse schrijver Primo Levi (1919 – 1987), een van de zeldzame overlevenden van Auschwitz die 'iets bovennatuurlijks' zag in de manier waarop 'de Duitsers alles in hun kielzog hadden vernietigd'. Levi beschreef het als 'het genie van de vernietiging', 'de antischepping'. In mei 1945 lag die enorme Europese dodenakker bezaaid met ontelbare in puin gelegde steden. Voor in duurtijd fel variërende perioden vielen de Europese landen na hun bevrijding zonder orde en gezag. Miljoenen daklozen, ontheemden, uit huis en haard verjaagde bannelingen en bevrijde gevangenen krioelden door elkaar. Lowe beschrijft de materiële en de morele vernietiging, aangericht niet alleen door de terugtrekkende Duitse troepen maar daarna door de massa's, die hun woede over jarenlange bezettingsellende koelden op echte of vermeende collaborateurs.
Lowe laat niet de geringste twijfel bestaan over de oorspronkelijke Duitse schuld. Maar andere oorlogvoerenden lieten zich niet onbetuigd, zowel tijdens als na de krijgsverrichtingen. Want toen de wapens van de legers zwegen, 'spoelde er een golf van wraak en vergelding over heel Europa', waarvan minderheden en ja, zelfs weer de Joden de slachtoffers werden. En wat de binnenstormende Sovjettroepen hebben uitgericht, was blijkbaar alleen met de pen van Lowe zo accuraat te beschrijven. Vele duizenden Duitse vrouwen werden verkracht, gefolterd en vermoord. Hunnerzijds schoten Amerikaanse soldaten SS-bewakers zonder vorm van proces neer toen ze concentratiekampen bevrijdden en daar geconfronteerd werden met de bergen lijken van gevangenen. Lowe bespaart ons geen enkel wreedaardig detail. Al brengt hij ook correcties aan, want veel slachtpartijen bleken bij nader toezicht 'minder dramatisch dan ze worden voorgesteld'. Hij constateert ook dat misdaden in buurlanden worden overdreven 'om de aandacht af te leiden van de eigen misdaden'. Niettemin vindt hij dat al bij al in West-Europa de gerechtelijke zuiveringen 'mild uitpakten'.
Ondanks alles zijn Lowes conclusies positief: 'Dat Europa erin slaagde zich aan het moeras te ontworstelen en zich daarna ontwikkelde tot een welvarend, tolerant continent, is een regelrecht wonder'. Maar zijn gebiedende hand neemt de lezer wel eerst mee door dat huiveringwekkend moeras. Daarbij verrast hij steeds weer door een enorme feitenkennis.
Ook in zijn slotbeschouwingen is Lowe optimistisch: 'de oorlog en zijn directe nasleep zijn voor de meeste jonge mensen geen belangrijk gespreksonderwerp meer', 'echte haat, zoals die vroeger geëist werd door politieke volkscommissarissen en oorlogsveteranen, behoort volgens de meeste jonge mensen thuis in de middeleeuwen'. Graag willen we hem daarin volgen, maar het nationalisme, dat nu overal in Europa weer de kop opsteekt, is toch van aard om dat optimisme te temperen.
[Robert Schoeters]
E. Westerhuis
De Britse historicus beschrijft op indringende wijze de chaotische toestand in Europa na het einde van de Tweede Wereldoorlog. Het verhaal van Europa in deze tijdsperiode is er zeker niet een van herstel en wederopbouw, maar primair een verhaal over het verder wegzakken in anarchie. 35 miljoen doden heeft het conflict in Europa geëist. Alleen al in Duitsland raken na de Duitse capitulatie elf miljoen voormalige krijgsgevangenen en dwangarbeiders op drift. De overlevenden vinden zichzelf terug in een situatie van een onvoorstelbare materiële vernietiging van steden en landschappen, ineengestorte politieke systemen, ontheemding, hongersnood, moreel verval, wraakacties en etnische zuiveringen, zeker in het door de Sovjet-Unie veroverde Oost-Europa, waar de landen geleidelijk onder een communistisch bewind raken. Maar ook onlusten in Frankrijk en Italië en een burgeroorlog in Griekenland. De eerste tekenen van een permanente conflictsituatie tussen Oost en West, de Koude Oorlog, worden al zichtbaar. Lowe is er als geen ander in geslaagd om deze beklemmende en uitzichtloze periode van de eerste naoorlogse jaren helder en overzichtelijk in beeld te brengen. Dit boek maakt een weinig bekend deel van de Europese geschiedenis toegankelijk voor een breed publiek. Een standaardwerk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.