IS : het nieuwe terrorisme van Daesh en de ondergang van de Moslimbroederschap
Jef Lambrecht
Jef Lambrecht (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Uitgeverij Van Halewyck, 2013 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : GESCHIEDENIS : 929.1 LAMB |
15/06/2013
Jef Lambrecht is een Midden-Oostenjournalist met lange ervaring en gedegen expertise en hij schrijft helder en precies. In De Arabische cocktail brengt hij de voortzetting van zijn boek over de ‘Arabische Lente’, De Arabische Revolutie uit 2011. De ondertitel toont hoe hij de evolutie ziet: ‘van revolutie tot contrarevolutie’.
De werkwijze van de auteur is die van de kroniek: gebeurtenissen worden in min of meer chronologische volgorde aan elkaar geregen, met af en toe een terugblik, een blik vooruit of wat achtergrondinformatie. Toch is er tegelijk ook een thematische structurering volgens landen, maar de chronologische doorkruist die soms.
Je begint bijvoorbeeld een hoofdstuk te lezen dat veel thematische eenheid belooft: 'Een farao met een echte baard'. Dat gaat inderdaad lange tijd over Egypte, maar dan wordt opeens onder het kopje 'Wereldwijde verkiezingskoorts' overgeschakeld naar de Franse verkiezingen en de Libische connectie van Sarkozy, de functieruil van Poetin en Medvedev in Rusland, ontwikkelingen in Libië, parlementsverkiezingen in Syrië en vervolgens in Iran, de Amerikaanse anti-Irandiplomatie, de regeringscoalitie in Israël, de parlementsverkiezingen in Algerije, en dan weer even naar de relatie van Frankrijk met Syrië en Iran en die tussen Iran, Hamas en Israël. Allemaal heel interessant, maar het springt van de hak op de tak.
De lezer die een structureel houvast zoekt, wordt soms, maar helaas meestal niet, geholpen door structuursignalen zoals tussenkopjes of namen van landen die vetjes gedrukt staan. En als je na vierhonderd goedgevulde pagina’s lectuur wil synthetiseren wat er nu over een bepaald land gezegd is, ontbreken de basisinstrumenten voor de navigatie. Er is wel een personenregister, maar geen zaakregister om bijvoorbeeld alle passages over Mali op te zoeken. Er is een inhoudstafel, maar die is weinig behulpzaam. Daardoor is de bruikbaarheid van dit historisch overzicht heel gering.
Een ander nadeel is de gedetailleerdheid, soms ten nadele van de grote lijnen of de diepere achtergrond. Moet je bijvoorbeeld lezen dat IMF-hoofd Lagarde de piramides van Gizeh bezocht in een wit mantelpakje, met lijfwachten die alle kanten uitkeken? Het is een aanloop om het stilgevallen toerisme even te vermelden, maar je verwacht toch eerder uitleg over de rol van het IMF in de ‘contrarevolutie’. (In een nuttig glossarium achteraan wordt een kritiekloos portret van de instelling gegeven, zonder een woord over haar ideologie.)
Wat is de visie van Jef Lambrecht op zijn onderwerp? In het voorwoord begint hij met het constateren van een desillusie: ‘In een bui van hooggespannen verwachtingen beleefde het Westen de Arabische Lente en sloot de ogen. Twee jaar later is de ontgoocheling even algemeen als de geestdrift van toen.’ Het Westen? Velen, dat zal wel. Maar zo’n bewering gaat natuurlijk voorbij aan de medeplichtigheid van datzelfde Westen ( d.w.z. bepaalde staten en politici) aan de Arabische wantoestanden. Eigenlijk weet Lambrecht dat ook wel : ‘de Franse minister van Buitenlandse Zaken Michèle Alliot-Marie, net terug van een snoepreis in Tunesië, wilde niet toezien [op de Tunesische rebellie]. Zij stelde op 11 januari voor om Franse troepen naar Tunesië te sturen om het oproer neer te slaan.’ Toen de rebellie slaagde en Ben Ali vluchtte, moest het met de Tunesische repressie collaborerende Frankrijk ijlings van koers veranderen en werd mevrouw Alliot-Marie snel afgevoerd en vervangen. Vervolgens ging de Franse president Sarkozy heldhaftig het ondemocratische regime van Kadhafi in Libië bestrijden, waar Frankrijk net zo goed enthousiast mee had samengewerkt. Een geestdriftige revolutionair!
Jef Lambrecht zegt dat zijn boek ‘beschrijft hoe de omwentelingen leidden tot geheel andere resultaten dan wat in het Westen en door veel revolutionairen was gehoopt. De soennitische politieke islam van de Moslimbroeders en de salafisten vulde het machtsvacuüm dat door de omwentelingen werd veroorzaakt. Vrijheidslievende stemmen kwamen opnieuw in de verdrukking. Waar de opstand verziekte, zoals in Syrië, zag het terrorisme zijn kans, maar ook elders stak het de kop op. Wellicht liep het mis omdat de revolutie bleef steken in verheven beginselen en de consequenties ervan uit de weg ging. […] Op de revolutie volgde een contrarevolutie, met de opkomst van krachten die even reactionair zijn als die van het verleden. Daarom is de Arabische Lente misschien helemaal geen revolutie, maar de prelude op onvoorspelbare tijden.’ De begrippen revolutie en contrarevolutie worden niet doorgelicht, het ontbreekt hier aan elementaire sociologie en politieke theorie. Hetzelfde geldt voor ‘het terrorisme zag zijn kans’. Alsof terrorisme een van de politieke actoren is, en niet gewoon een militaire tactiek, net zoals het afmaken van mensen vanuit de lucht, vanuit drones of gevechtshelikopters dat is. Of neem de bewering dat het wellicht misliep omdat de revolutie bleef steken in verheven beginselen en dat ze de consequenties ervan uit de weg ging. De ‘revolutie’ lijkt een autonoom, maar halfslachtig proces. Daarbij is toch te bedenken dat de westerse mogendheden verrast waren door het oproer dat door de Arabische wereld raasde, dat ze de retoriek ervan snel hebben overgenomen en ondertussen geprobeerd hebben alles aan te passen in functie van eigen macht en economische belangen. Dat laatste deden Qatar en Saoedi-Arabië natuurlijk ook.
Gelukkig verneem je veel meer van die machtsstrijd in het eigenlijke verhaal van Jef Lambrecht dan het voorwoord laat vermoeden. Zijn boek is een goed geschreven en nuttige kroniek van de gebeurtenissen, maar het mist een degelijk analytisch kader, een bibliografie en een zaakregister om het te ontsluiten. [Eric Hulsens]
David Jaramillo Moreno
Een goed overzicht van de ontwikkelingen die hebben geleid tot de zogenoemde Arabische Lente en die de basis vormen voor de huidige actualiteiten in het Midden-Oosten. De auteur toont zich kritisch over een aantal ontwikkelingen, maar ook over de rol van de niet altijd onafhankelijke media daarin. Ook de rol van een aantal landen zoals Saudi-Arabië en Iran die hun 'schaduwoorlog' uitvechten door het conflict louter te betrekken in een sektarische sfeer (soennitisch-sjiitisch-tegenstelling) wordt hier en daar nog eens benadrukt. Het boek is geen lofzang op de Arabische Lente, daarvoor zijn er te veel nare kantjes aan, maar laat een prelude zien op een 'tweede revolutie', een Arabische Zomer wellicht. Zo laat dit boek de bouwstenen reeds zien voor de huidige ontwikkelingen in Egypte. De verklarende woordenlijst is beperkt, maar geeft je een handvat om een aantal namen en zaken uit de actualiteit beter te begrijpen. Wie de Arabische Lente wil begrijpen en waarom de internationale gemeenschap soms wel en soms niet ingrijpt, doet er goed aan dit uitstekend boek te lezen. Met eindnoten, enkele kaartjes en een register.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.