Op de hoogte : roman
Christophe Van Gerrewey
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
De Bezige Bij Antwerpen, 2013 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 9701 |
15/02/2014
Christophe Van Gerrewey beschrijft een groep mensen, die niets met elkaar gemeen hebben behalve dat zij zich bevinden op dezelfde trein. Hij laat de lezers beurtelings in hun hoofden meekijken. Onderweg loopt de trein een onverklaarbare vertraging op, staat stil en rijdt na 25 minuten verder. Het defect heeft zich vanzelf opgelost, zoals de conducteur uiteindelijk in zijn verslag moet opschrijven.
Dat Van Gerrewey de treinreis als uitgangspunt neemt, leidt tot een goed uitgevoerd, maar toch op het eerste oog ook weinig origineel literair experiment. Dat roept de vraag op wat de auteur hier nu eigenlijk mee wil zeggen. Er zijn diverse aanwijzingen voor een antwoord op die vraag. Dirk werkt in de trein aan een cultuurkritisch essay dat hij ‘Voor interpretatie’ noemt en dat een pleidooi is voor ‘het hebben van een mening over de inhoud en de betekenis van een boek of een tekst of een kunstwerk eerder dan over de kwaliteit ervan’. Mensen denken in zijn ogen niet meer na, maar willen veel eerder meegesleept worden in een ervaring. Hij ziet dat als een maatschappelijk probleem. Wat Dirk in zijn essay schrijft, wordt in de plot van de roman geïllustreerd. Ook voor de belangrijkste gebeurtenis in de tekst geldt dat de neiging om te interpreteren als sneeuw voor de zon verdwijnt wanneer het ongemak verdwenen is: als de trein weer rijdt, wil niemand weten waarom hij ook alweer stilstond. Dat wekt de suggestie dat de roman ons de wereld wil laten zien waartegen Dirk zich vergeefs probeert te verzetten: een wereld van gemakzuchtig gemopper dat net zo snel weer over is als het opkwam. De achterflap van de roman onderschrijft dit beeld van een commentaar op de hedendaagse consumptiemaatschappij.
De vraag is of die suggestie terecht is. Natuurlijk heeft het verhaal een meanderende oppervlakkigheid en verbeeldt het daarmee de vluchtigheid van de treinreis. Maar voor echte maatschappijkritiek is de roman te weinig venijnig en kabbelt het verhaal te veel voort. Bovendien zijn de personages bij nader inzien zeker niet allemaal even oppervlakkig: ze worden met mededogen en inlevingsvermogen beschreven. Zelfs al moeten zij de verzinnebeelding van de hedendaagse consumptiemaatschappij voorstellen, dan nog lijkt Van Gerrewey vooral te willen laten zien dat er nog voldoende menselijkheid achter de oppervlakte schuilgaat.
Deze gedachte wordt versterkt in het hoofdstuk over ‘Fonske’. Hij blijkt degene te zijn die al deze mensen bekeken en beschreven heeft. Deze passage leert ons veel over de literaire truc die Van Gerrewey heeft willen toepassen: dit boek gaat over die ene treinpassagier die alle anderen bekijkt, zich in hen probeert in te leven en hen van een achtergrond voorziet.
Dat in deze sleutelalinea het woord ‘verbeelding’ valt, laat zien dat het Van Gerrewey toch vooral te doen was om iets te tonen van de manier waarop literatuur voorbij de oppervlakte kan kijken en daardoor zichtbaar kan maken wat gewoonlijk ongezien blijft. Uiteindelijk voert dit artistieke experiment in de roman de boventoon. Dat experiment mag geslaagd worden genoemd, maar doet paradoxaal genoeg af aan de vermeende maatschappijkritische dimensie van het boek. De maatschappijkritiek verliest erdoor aan scherpte en de roman verliest er een deel van zijn relevantie door. Maar misschien is dat nu juist wel de paradox van alle maatschappijbetrokken literatuur.
(Dit is een abstract van een artikel van Sander Bax. Het is verschenen in De Leeswolf 7, 2013.)
[Sander Bax]
Jelmer Soes
Tweede roman van de Vlaamse schrijver (1982), die met zijn debuut 'Op de hoogte' in 2012 nominaties behaalde voor drie literaire prijzen. De titel van deze roman zegt alles: opgedeeld van minuut tot minuut, afwisselend verteld vanuit het perspectief van enkele treinreizigers, reizen wij mee in de vertraagde trein van Oostende naar Antwerpen. Een jongen probeert een artikel te herschrijven, maar wordt omringd door gillende schoolkinderen, een autistisch aandoende man probeert zijn net gekochte bakken ijs op tijd thuis te krijgen, een mooi meisje verbrak vanochtend haar relatie en sluit zich nu op in het toilet om een flirtende man in de coupé te ontlopen, en de conducteur is bang voor confrontatie met boze treinreizigers. De lezer zweeft als een geest tussen de hoofden van deze verschillende mensen, en heeft als enige een totaaloverzicht. Van Gerrewey geeft op verbluffend gedetailleerde wijze woorden aan de gedachtestroom van willekeurige mensen, wildvreemden, maar voor even in dezelfde situatie. Deze fascinerende illustratie van onze maatschappij is een literair huzarenstukje. Kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.