Manet : le portrait de la vie
Carol M. Armstrong (Auteur), Colin B. Bailey (Auteur), Stéphane Guégan (Auteur)
Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Mercatorfonds, 2013 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : KUNST : 700 MANET |
Besprekingen
31/10/2013
Manets schilderijen maken zich los van wat ze afbeelden. In die zin zijn ze zeker ‘modern’ te noemen. Ze laten een schilderkunst zien die op zichzelf terugplooit. Maar geldt dit ook voor zijn portretkunst? Want daar gaat de tentoonstelling in de Royal Academie (Londen, januari - april 2013) over. Vereist een portret niet bij uitstek een substantiële verwijzing naar wie het afbeeldt? Hoe kan een portret dan überhaupt modern zijn? Die vraag is hier des te meer op haar plaats, omdat Manets oeuvre boordevol zit met citaten en parafrasen van oude meesters.
In zijn portretten is de invloed van Velásquez duidelijk, zeker die waar de achtergrond opvallend vaag is of geheel ontbreekt. De figuren staan dan als het ware in een lege, onbestemde ruimte die alleen vagelijk door de schaduw van de figuur gesuggereerd wordt. Het geeft de geportretteerde iets monumentaals. Realisme, een scherpe blik op de ‘natuur’: dit is wat Manets schilderkunst leidt. En dit is ook wat hem zo aantrekt in de Hollandse meesters van de zeventiende eeuw, bijvoorbeeld Frans Hals. Net als Velásquez kan Hals het zwart doen leven. Nergens zorgt het voor ‘dode’ zones op zijn schilderijen. Hals slaagt daarin omdat zijn penseeltoets uiterst plastisch, bijna sculpterend tekeergaat.
Manet blijft de realisme-eis van de klassieken ernstig nemen, maar beseft dat de realiteit zoals de klassieken die opvatten, niet langer dezelfde is als die van de modernen. Voor de eersten had realiteit nog iets van een substantie. En daarom ook kon hun schilderkunst probleemloos opgaan in haar functie en, in de verhevenheid van haar kunnen, een venster op de wereld openen. De moderne realiteit is niet langer via haar substantie te benaderen, en daarom moet het venster dat toegang geeft tot haar dit ook met zoveel woorden zeggen. De penseeltoets die de realiteit suggereert, moet zich als zodanig kenbaar maken, dit wil zeggen als slechts een suggestie van wat ze beeldend laat zien. In de moderniteit wordt realistische kunst daarom reflexief.
Manets kunst beweegt zich op het snijvlak tussen enerzijds de onmogelijkheid om realistisch te schilderen zoals de ouden deden en anderzijds de moderne onontkomelijke eis tot realisme. Om de realiteit te tonen zoals ze is, moet hij de onmogelijkheid daarvan in zijn voorstelling mee opnemen. Hij is een van de eerste schilders die bewust vanuit het besef van die onmogelijkheid gaat schilderen. Zijn werk zoekt het snijvlak waarop het oude realisme breekt, om op die breuklijn naar een nieuwe realisme te zoeken.
Bij uitstek de portretkunst beweegt zich op die breuklijn. Nergens anders is de realisme-eis zo dwingend, maar wordt het ook duidelijk hoe Manet de schilderkunst op zichzelf moet terugplooien. Pas dan verschijnt in zijn portretten de mens in zijn moderne grootheid: niet als een heerser waaruit heerschappij spreekt, maar als een mens die, zelfs al is hij een heerser, verschijnt als eender wie, maar daarom niet minder groot. In de prachtige catalogus Manet: le portrait de la vie laat de breuklijn waarop de moderne kunst zich beweegt, zich helder lezen.
(Dit is een abstract van een artikel van Marc De Kesel. De volledige tekst is verschenen in De Leeswolf 4, 2013.)
[Marc De Kesel]
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.