Bij de dood van Etienne Leroux
J.C. Kannemeyer
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Cossee, cop. 2012 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : OVER LITERATUUR-SCHRIJVERS : ENGE 851 COET XXL |
31/10/2013
In zijn analyse van het werk van J.M. Coetzee legt J.C. Kannemeyer een aantal lijnen bloot die, gebaseerd op een uiterst gedetailleerde lectuur van de werken, een verhelderend licht werpen op de persoonlijkheid van de schrijver en de mens Coetzee.
J.M. Coetzee: een schrijversleven volgt als biografie de klassieke chronologische structuur van het genre. De lezer volgt de voetsporen van Coetzee en leert hem kennen als de man die graag op zichzelf leefde en zich gaandeweg terugtrok in de wereld van de literatuur. Dat zijn huwelijk met Philippa Jubber, die hem twee kinderen schonk, op de klippen liep, wijt Kannemeyer grotendeels hieraan. Een verder steeds terugkerende lijn is de benadering van de ontstaansgeschiedenis van Coetzees boeken, de verschillende edities ervan in Europa en in Zuid-Afrika, de soms tijdvretende onderhandelingen die hij voerde met zijn uitgevers, en de receptie van zijn werk in de kritiek. Kannemeyer ziet geen detail over het hoofd, hij legt kruisverbanden bloot tussen de verschillende romans en hun relatie met Coetzees essays.
De manu- en typoscripten van de romans bewijzen dat Coetzee zijn teksten bleef bijschaven en perfectioneren, dat hij passages wegliet en die nadien soms in een nieuwe roman weer opnam. Voor Kannemeyer kwam het er als biograaf op aan de ideeën die Coetzee zelf over zijn schrijven heeft, bloot te leggen. Een aantal lijnen komt hier manifest aan de orde. Vooreerst is er de ingenieuze manier waarop Coetzee werkelijkheid en fictie in elkaar verweeft met slechts één doel voor ogen: het scheppen van een (literair) kunstwerk.
‘Hij was vastbesloten om van de periferie naar het epicentrum te ontsnappen, om de koloniale beperkingen van zich af te schudden en deel uit te maken van het leven in de westerse gemeenschap,’ schrijft Kannemeyer. Dit verklaart meteen de tweeslachtige gevoelens ten opzichte van Zuid-Afrika, ‘een wond in zijn binnenste’, maar even nadrukkelijk ‘het land van zijn hart’. Die lijn kan worden doorgetrokken naar Coetzees houding inzake de politiek in zijn land. En hier ook staan de romans en het literatuurwetenschappelijke werk in een osmotische relatie tot elkaar. Zoals Kannemeyer het verwoordt: ‘In tegenstelling tot schrijvers als André P. Brink en Nadine Gordimer was Coetzee niet geïnteresseerd in het realistisch verbeelden van het Zuid-Afrikaanse dilemma in zijn roman.’ Kortom: ‘De mensheid is zijn domein’. In het verlengde hiervan heeft Coetzee, vooral in essayistische bijdragen, een aantal belangwekkende uitspraken gedaan over het (al of niet) autobiografische schrijven. Alleen al de afstand die hij in zijn zogenaamde autobiografische romans creëert door een hij-verteller op te voeren, zijn daar het bewijs van. Als auteur is hij ervan overtuigd dat een bekentenis een ambivalentie bevat tussen het vinden van de waarheid en het vertellen van de waarheid. Wat het werk van Coetzee letterlijk en figuurlijk grenzeloos maakt, is dat hij in zijn teksten steeds de grenzen van de literaire genres is blijven aftasten en de lezer nooit en nergens een eenduidig verhaal aanreikt.
(Dit is een abstract van een artikel van Jooris Van Hulle. De volledige tekst is verschenen in De Leeswolf 3, 2013.)
[Jooris Van Hulle]
Drs. Cees van der Pluijm
De veelzijdige Afrikaanse literatuurhistoricus, wetenschapper en biograaf J.C. Kannemijer (1939-2011) voltooide kort voor zijn dood de biografie van Nobelprijswinnaar J.M. Coetzee (1940). In ruim 700 pagina's slaagt Kannemeijer erin een gedetailleerd en samenhangend beeld te geven van Coetzees leven en werken, zijn oeuvre en de culturen waarin hij verkeerde. Kannemeijer verliest zich niet in details en weet een boeiend verhaal te maken van het arbeidzame bestaan van een in wezen introverte schrijver. Uitgebreide bestudering van Coetzees eigen archieven en langdurige gesprekken met de auteur leverden veel nieuwe feiten en inzichten op. De zoektocht naar samenhang tussen romans en privéleven neigt soms naar snelle conclusies, maar als aanzetten voor interpretaties zijn Kannemeijers visies zeer waardevol. Ook slaagt hij erin Coetzees houding ten opzichte van de apartheidspolitiek in het juiste perspectief te zetten. De vertaling van de biografie is adequaat, zij het niet volledig vrij van anglicismen. 32 pagina's foto's bekronen deze monumentale biografie.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.