YELLe ! : gedichten
Norbert De Beule
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Atlas Contact, 2012 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 12437 |
15/10/2013
Het is duidelijk dat Norbert De Beule sinds zijn debuut (2003) behoedzaam bouwt aan (of kauwt op?) een eigen wereldbeeld. Terwijl zijn eerste bundel kan worden gelezen als een strak geritmeerd protest tegen schijnwaarden, valt (2006) te beschouwen als een vaderbundel en (2009) als een eresaluut aan de/zijn moeder én, meer nog, aan zijn dichterlijke voorbeeld Fernando Pessoa. De nieuwe bundel bevat typografisch opvallende, titelloze gedichten die een grimmig sprookje vertellen over drie Noorse muzikanten. In dienst van een onzichtbare Danser trekken ze door ‘de opgedroogde bedding […] met hun boten boven het hoofd’ op zoek naar de juiste (fluit)toon. De bundel is een volgehouden denkoefening waarbij God radicaal is vervangen door Danser. Laatstgenoemde wordt voor de gelegenheid vertegenwoordigd door een nieuwe Drievuldigheid: zanger Bendik Giske, die als dromerige gids van ‘het museum’ fungeert, pianist/componist Espen Berg en tubaspeler Daniel Herskedal. De verleiding is groot hun namen ook metonymisch te lezen, Giske te zien als een verhaspeling van gids en berg te plaatsen tegenover dal, het toponymische morfeem waar Daniels achternaam op eindigt. Wat er ook van zij, De Beules poging om hun muzikale partij lyrisch te vertolken, mondt uit in een kleurrijke terugtocht naar de grondtoon waaraan alle latere muziek is ontsproten. Of anders geformuleerd: ‘Ergens toch moet een ruimte zijn / waar alle kleurstof somber wordt / muziek niet langer kan bestaan’. De dichter ontwerpt een denkbeeldige wereld waarin blauw, geel, rood en oranje hevig opvlammen. Die kleuren veruitwendigen wat bijvoorbeeld Espen Berg uit zijn klavier tevoorschijn tokkelt: ‘Espen Berg heeft maar één hand / de andere, eeuwigdurende bijslaap / maakt golven op het klankbord’. Kleuren die tonen waar het in dit leven en vooral in dit oeuvre om gaat: ‘de grondsmaak / doodsmak van één kus / Modder, modder, waarom leven wij?’. Hoewel laatst geciteerde vers in mijn oren enigszins knarst en te opzichtig de schim van Zielens of Van de Woestijne oproept, is het wel degelijk de opmaat van de soms wrange ironie die alle bundels van De Beule met elkaar verbindt. De dichter husselt meesterlijk diverse registers door elkaar, zoals een kleurenmenger — ‘kleurenmenners’ zijn aan zet — feilloos rood en geel in fel oranje omzet: ‘Die nacht droomde Bendik Giske / over de sinaasappel / waarvan elk partje deel had // aan de dans van het oranje’. Uit deze en andere verzen blijkt hoe kleuren staan voor klanken, klanken voor muziek en muziek verleidt tot dansen. In welke dimensie Danser ook vertoeft, de ultieme dans waaraan muziek haar bestaansrecht ontleent, is de tango van de dood. De aardse dans is een memento mori, maar evengoed een poging om de dood te bezweren, want ‘Dans’ is behalve ‘de hoogste vorm van denken’ ook ‘het allerhoogste Kwaad’. De mens, hier omgedoopt tot Schr!kbeeld / Grote Teen / Grote Schijtlijster en dergelijke, kan enkel bang toekijken. De Beule bedient zich doorlopend en behendig van onomatopee (cf. titel), associatie en synesthesie om die angst (bijna letterlijk) in de verf te zetten. Zoals in volgend gedicht: Hartstocht grondt het doek met onvermogen Bendik Giske ontdekt dat de verf van doden is gemaakt, begraaft de tubes die hem nog resten in de sneeuwvlakte onder nul Verfborstel, bloedverwanten wachten nog op een blos dat ene kneepje in de wang Magnificat van rood haar dat brandt in felle zon Tuba wordt een lichtsculptuur. Hoe eindigt men een bundel waarin ‘Dans springt uit het boze Niets’ en ‘Uil duizend ogen (sluit)’, zoals het in het openingsgedicht heet? Bijvoorbeeld met een gedicht waarin het vermeende sérieux van alle eerdere doodsgedachten wordt doorgeprikt en een nieuw begin lijkt te gloren. Een snuifje Timmermans en een vette knipoog naar zijn letterkundige kompaan Dimitri Verhulst neemt de lezer er wellicht graag bij. Daniel Herskedal plast zijn naam in verse sneeuw godvergeefse dagen op een verlaten sneeuwbol Hij schrapt het puntje op de i Plaatst een punt waar binnenkort de eerste roodbek priemt. Kortom, De Beule ironiseert, alludeert, geeft de alledaagse taal een dichterlijke zet. Net als Daniel Herskedal ‘herschept’ hij ‘de wereld met een grom’ in ‘een land van morgenglorie en snot’. Net als Espen Berg ‘aarzelt’ hij ‘voor de sprong tussen triller, roffel, gierzang’. ‘Hij schrapt het puntje op de i’ in een bundel waarin hij tegelijk het puntje op de i plaatst. Het resultaat is een ‘liedboek’ dat zich niet zonder enige moeite laat beluisteren, maar hopelijk moeiteloos laat dansen. [Yvan de Maesschalck]
T. van Deel
Norbert de Beule (1957), voordrachtskunstenaar en leraar Nederlands volgens de achterflap, werd geïnspireerd door het Noorse jazztrio Listen! (de namen van de bandleden klonken hem al als muziek in de oren) en door een boek over kleur van Victoria Finlay. Het heeft een kleur- en klankrijk dichterlijk verhaal opgeleverd, met veel herhaling, muzikaliteit, woordverliefdheid en dansante verspringingen, maar als geheel blijft de tekst tamelijk wezenloos en moeten de weinige woorden wel heel veel pretentie dragen, ook al door de iele vorm waarin dit ‘liedboek’ (dixit De Beule) zich presenteert. Ik citeer ter illustratie p. 5: 'Dans springt uit het boze Niets / en vraagt meteen om licht / Schrikbeeld denkt: // 'Kaars, uil, bril' / Danser toont zich een weg / op het puntje van de tong // vraagt nog om een vuurtje / de allereerste zuigplek / Uil sluit duizend ogen.' Daar is nog weinig mee te beginnen, misschien, en de rest moet van deze mengeling van woordkunst, improvisatie, ornithologie en geologie, met figuren als Espen Berg, Bendik Giske (bandleden vermoedelijk) en fijne klankwatervallen als 'Murex brandaris, Purpurschnecke / pourpre petite pierre, purpurella' maar een geheel, een zangerig verhaal weten te maken. Of het gelukt is?
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.