Treuvelde gij brigade? : Bargoens van Zele in literaire teksten
Paul Van Hauwermeiren
Paul Van Hauwermeiren (Auteur), Rick de Leeuw (Inleider)
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Enkel raadpleegbaar |
Artus, 2011 |
MAGAZIJN : REFERENTIE : ENKEL RAADPLEEGBAAR NA RESERVATIE NEDERLANDS 848 HAUW |
15/09/2012
Dat iemand ‘kapsones’ heeft of ‘kasjewijle’ is, dat soort taalgebruik kunnen we volgen. Maar ‘kateeuwers’ (aardappelen) en keëret (bezem)? Het blijkt allemaal ‘Bargoens’ te zijn, een bijna uitgestorven taal van ‘rondtrekkende, niet zelden criminele randgroepen’, volgens de achterflap van het Bargoens zakwoordenboek. Het is niet het eerste woordenboek van deze taal, maar de enige voorloper stamt alweer uit 1886. De taal van marskramers en zigeuners wordt in de 21e eeuw nog altijd gesproken, meestal door ‘semi-sedentaire afstammelingen van de vroegere autochtone woonwagenbewoners’, zo vervolgt de tekst op de achterflap.
Een boek dus voor mensen die al enigszins weten waarover we het hebben. Voor de leek zet Paul Van Hauwermeiren het belang van zijn boek iets uitgebreider uiteen. De afstammelingen van de vroegere Bargoens-sprekers blijken zich inmiddels in verschillende gebieden in de Nederlanden gevestigd te hebben. De taal bestaat al sinds de middeleeuwen maar ging door het uiteenvallen van de groep die deze taal sprak steeds meer verscheidenheid vertonen, vooral tussen de gebieden boven en de gebieden onder de grote rivieren. In de zestiende eeuw ontstond uit het Bargoens de taal van de Hollandse onderwereld: reden waarom het Bargoens vaak ‘boeventaal’ of ‘dieventaal’ wordt genoemd. Maar deze naam doet geen recht aan het Bargoens als geheel, zo betoogt Van Hauwermeiren: in andere delen van het Nederlandse taalgebied is de relatie tussen de misdaad en het Bargoens veel minder aanwezig.
Zoals dat gaat met de meeste dialecten, is te verwachten dat het Bargoens langzaam verdwijnt, maar Van Hauwermeiren constateert tussen 1970 en 2010 juist een nieuwe belangstelling voor het Bargoens. In die tijd is een groot aantal woordenlijsten opgesteld, waarop hij zijn woordenboek heeft gebaseerd. Van Hauwermeirens missie is het jongere Bargoens onder de aandacht te brengen en traceerbaar te maken. Een zakwoordenboek leek hem hiervoor het juiste middel, al kan je je afvragen wie dit woordenboek daadwerkelijk in de binnenzak zal dragen. Voor wie niet zo bekend is met het Bargoens en de sprekers ervan, levert het boekje een mooie inkijk op een taal en een subcultuur die al bijna vijf eeuwen lang levend is, vooral door de door Van Hauwermeiren opgenomen voorbeeldzinnen. Uit de thema’s waarin die gegroepeerd staan, blijkt dan wel weer dat de term ‘boeventaal’ toch niet helemaal uit de lucht gegrepen is: het gaat van ‘bedelen, venten, sjacheren, stelen’ en ‘geld’ tot ‘zuipen, voor geld spelen, vechten’ en ‘politie, gerecht, gevangenis’. Maar ze gaan ook over meer ordinaire zaken zoals eten en drinken, zoals ‘Michels spant e grandig bikkement’ (‘Ik ga eens goed eten’.) Voor de fijnproever bevat het Bargoens zakwoordenboek meer dan 160 pagina’s met Bargoense woorden, waarachter de auteur behalve de betekenis ook de plaats van herkomst noteerde.
[Wilke de Braal]
Redactie Vlabin-VBC
Bargoens is een bijna uitgestorven taal. De vorige editie van dit woordenboek stamt uit 1886. Maar de taal van marskramers en zigeuners wordt in de eenentwintigste eeuw nog altijd gesproken, zo beweert de auteur. De afstammelingen van de vroegere Bargoenssprekers blijken zich inmiddels in verschillende gebieden in de Nederlanden gevestigd te hebben. De taal bestaat al sinds de middeleeuwen maar ging door het uiteenvallen van haar sprekersgroep steeds meer verscheidenheid vertonen. In de zestiende eeuw ontstond uit het Bargoens de taal van de Hollandse onderwereld, meteen reden waarom het Bargoens vaak ‘boeventaal’ of ‘dieventaal’ wordt genoemd. Veel woorden verwijzen dan ook naar criminele activiteiten. In andere delen van het Nederlands taalgebied is de relatie tussen misdaad en het Bargoens veel minder aanwezig. De missie van de auteur is het jongere Bargoens onder de aandacht te brengen. Bovendien noteerde hij behalve de betekenis ook de plaats van herkomst. Het boekje laat ons, in duidelijke voorbeeldzinnen, kennismaken met de taal en subcultuur die al bijna vijf eeuwen lang levend is. Hardcover.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.