Ontvoerd
Agave Kruijssen
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Lannoo, 2012 |
VERDIEPING 2 : BABILLE : IK EN DE WERELD : VERHALEN : KRUI |
31/10/2012
In Nederland verwierf Agave Kruijssen bekendheid met historische verhalen waaraan gedegen bronnenonderzoek ten grondslag ligt. Voornamelijk de reeks ‘Sprookverhalen’, met bewerkingen als Het lied van heer Halewijn, Afscheid van Arthur, Elegast en Vrije val (een herwerking van de Beatrijslegende), leverde haar een ruim lezerspubliek én een Vlag en Wimpel op (voor Het vrouwtje van Stavoren, in 2001). In De keerzijde van de keizer wijdt Kruijssen zich nogmaals aan de verhaalstof rond Karel de Grote. Hoewel de roman opnieuw gestoffeerd wordt met landkaarten, stambomen en een indrukwekkende lijst van ‘belangrijke personages’, gaat Kruijssen op zoek naar het ware gelaat van de keizer, en wil ze meer bieden dan de traditionele verheerlijking van zijn verdiensten.
Diedric, de jongste bastaardzoon van keizer Karel, krijgt van zijn verbitterde Saksische moeder Ethelinde de gevaarlijke en geheimzinnige opdracht om de nieuwe keizer en tevens Karels laatste wettige zoon, Lodewijk, te vermoorden. Dus neemt Diedric de identiteit van Tjerk de Fries aan en reist hij naar de hofschool in Aken. Via een wat gezochte wending krijgt Tjerk de kans om zijn medewerking te verlenen aan ‘De Vita Karoli Magni’, oftewel Karel de Grotes levensverhaal, zoals opgetekend door meester Einhard. Veel meer dan stoffige manuscripten en annalen te raadplegen, bevraagt Tjerk onder andere Karels geliefdste dochter Bertrada, en zijn trouwe vazal Elegast, op zoek naar persoonlijke getuigenissen en anekdotes. Met de Frankisch-Saksische Tjerk als focalisator, die als historisch persoon nauwelijks aandacht kreeg, maakte Kruijssen een doordachte keuze: de lezer blijft net als Tjerk onwetend, maar ervaart wel alle gebeurtenissen uit de eerste hand en raakt samen met Karels bastaardzoon in een verstikkend web van intriges verwikkeld. Historisch onderzoek blijft natuurlijk deels giswerk en talrijke bronnen vertellen een ander verhaal of spreken elkaar zelfs ronduit tegen, met een pluraliteit aan stemmen tot gevolg. Stukje bij beetje ontstaat een mozaïek aan karaktereigenschappen, die samen Karels portret vormgeven: van verbluffend intelligent strateeg en liefhebbende vader tot genadeloos onderhandelaar die plunderde en moordde, en dat alles als ‘Gods vertegenwoordiger op aarde’. De groots opgezette apotheose, de Frankisch-Saksische slag bij Osenbrugga, wordt als ultieme confrontatie tussen de gezworen aartsvijanden Karel de Grote en Saksisch aanvoerder Widukind gepresenteerd.
Agave Kruijssen bewees al eerder dat ze over de nodige dosis verteltalent beschikt om de geschiedenis tot leven te wekken. Een stevige basis aan historisch feitenmateriaal verrijkt haar relaas met bloemrijke verhalen, sagen en legenden, en een schat aan details. Politieke intriges, het leven aan het hof, bloederige veldslagen en belegeringen worden in een spannend en tegelijkertijd beklijvend relaas gepresenteerd. Keerzijde van zoveel bronnenonderzoek is dat Kruijssens amalgaam aan verhalen, weleens langdradige passages oplevert. Bovendien onderbreekt die eenzijdige focus op Karels geschiedenis Tjerks verhaallijn herhaaldelijk, waardoor zijn eigen ontwikkeling te veel aan de oppervlakte blijft.
De verstrekkende consequenties van zijn opdracht overdenkt Tjerk slechts sporadisch, wat niet erg geloofwaardig overkomt. Zijn beweegredenen en gedachten worden nogal eenzijdig aan (gebeurtenissen uit) Karels levensgeschiedenis gelieerd, waardoor Tjerk te sterk op de achtergrond blijft. Eenzelfde euvel komt terug bij de verhalenvertellers. In haar verantwoording verwijst Kruijssen naar deze vertellers als personages met een ‘eigen stijl’, maar precies die eigen toonzetting ontbreekt. De verschillende stemmen klinken allemaal eender, namelijk zoals de vertelstem van de auteur.
Weer aan de hofschool probeert Tjerk de waarheid omtrent het einde van de oorlog tegen de Saksen te achterhalen: heeft Widukind zich daadwerkelijk laten dopen, en met hem het Saksische volk? Of werden de annalen vervalst en werd het gehele Saksische volk bedrogen? Een inderhaast belegde ontmoeting met keizer Lodewijk en zijn kersverse gemalin Judith brengt geen duidelijkheid; als verhaaltechnisch gegeven doet deze ontmoeting bovendien erg geconstrueerd aan. Bovendien knoopt Kruijssen niet meer bij Tjerks queeste aan , waardoor het kaderverhaal nog minder overtuigt. Uiteindelijk verneemt Tjerk de waarheid van zijn moeder; het portret van Karel is compleet. Tjerk leert om bronnenonderzoek, en geschiedschrijving in het algemeen, te relativeren: ‘De geschiedenis is een soort marktkraam. Je pikt eruit wat je van pas komt.’ Het levert een ontnuchterend, zelfs enigszins bitter, maar wel realistisch einde op, ook op maatschappelijk vlak, want de eerste Noormannen maken hun opwachting en een nieuwe strijd lijkt onafwendbaar.
Met De keerzijde van de keizer schreef Kruijssen een lijvige historische adolescentenroman die prat kan gaan op een grondige research, waarbij de auteur de historische werkelijkheid via goedgekozen details en anekdotes opnieuw tot leven wekt. Ondanks de genoemde bedenkingen maakt Agave Kruijssen haar opzet — Karel de Grote als mens van vlees en bloed portretteren, inclusief zijn keerzijden — met verve waar, en dat vormt ongetwijfeld haar grootste verdienste. [Jürgen Peeters]
B. Handgraaf
Theodoric, ofwel Tjerk de Fries, is een bastaardzoon van Karel de Grote. Zijn moeder is na Karels dood naar Friesland gevlucht en koestert wraakgevoelens tegenover Lodewijk, de nieuwe keizer. Tjerk wordt naar het hof gestuurd en komt in dienst van Einhard, de biograaf van Karel de Grote. Het wordt Tjerks taak om mensen op te zoeken die keizer Karel gekend hebben en hun waarheid op te tekenen. Maar wat is de keerzijde van de waarheid en hoe past zijn moeder in het geheel? In deze raamvertelling komen we veel over Karel de Grote te weten. Tjerk bezoekt o.a. Elegast en een dochter van Karel de Grote van wie hij verhalen te horen krijgt, maar ook zijn moeder doet een duit in het zakje. Door de constructie van het verhaal wordt het nooit saai. Steeds is een andere persoon aan het woord. Veldslagen, het Roelandslied, Karel ende Elegast, de vier Heemskinderen: deze verhalen maken allemaal deel uit van dit fantastische boek, dat prettig geschreven is. Kinderen, maar ook volwassenen, die gek zijn op geschiedenis zullen hier echt van genieten. Met bronvermelding. Thea Beckmanprijs 2013. Vanaf ca. 13 jaar.
Gonda Lesaffer
ua/an/22 j
Ca. 815 na C. Tjerk of Theoderic, de jongste bastaardzoon van Karel de Grote, vertelt wat hij heeft vernomen op zijn tocht door het rijk. Met hem reizen we vanuit Friesland, waar zijn Saksische moeder Ethelinde woont, naar Aken, het hof van Lodewijk de Vrome. Ethelinde heeft haar zoon opgedragen zich te wreken op de keizer omdat hij haar volk verraden heeft. Via Berthe, lievelingsdochter van Karel de Grote, leert Tjerk de betere kant van zijn vader kennen. Voor- en tegenstanders komen als verteller aan het woord. De meeste hoofdstukken behandelen de dertigjarige strijd tegen de Saksen. Hun leider Widukind bleef eeuwenlang de held.
De schrijfster schetst geen al te fraai beeld van Karel de Grote. Haar al te lijvige boek (voor de jeugd?) is gebaseerd op de Vita van Einhard en de vele sagen en ridderromans. Op die manier vermengt ze onverantwoord historische en legendarische gegevens. De vele veldslagen van de keizer, al zijn vrouwen en vriendinnen passeren de revue. Sommige dialogen klinken te hedendaags (Doe me een lol en ga Ada even zoeken , p. 48; Dat kun je niet uitvlakken, p. 75).
Voorin staat een kaart van het grote rijk, achterin volgt een nuttige lijst van de personages en stambomen van de Franken en de Saksen.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.