Groot verzenboek : 555 gedichten over leven, liefde en dood
Jozef Deleu
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Van Halewyck, 2012 |
VOLWASSENEN : POEZIE : DELE |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Van Halewyck, 2012 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 12404 |
31/01/2013
Ter gelegenheid van zijn vijfenzeventigste verjaardag trakteerde Jozef Deleu zichzelf en zijn lezers op een nieuwe dichtbundel. Overboord toont heel duidelijk hoe Deleu in zijn werk taal en leven op elkaar betrekt. Aan de ene kant heeft de bundel duidelijke autobiografische trekken. De ouderdom en ziekte, het verlies van dierbaren en vrienden, de hechte familiekring laten zich aflezen aan de opdrachten die een aantal gedichten vergezellen. Veel verzen worden zo als het ware teruggebracht naar de omgeving waar ze zijn ontstaan. Aan de andere kant echter gaat het de dichter niet om de anekdote op zich, laat staan dat hij zijn biografische wedervaren in detail aan de lezer wil blootgeven. Typerend is al het motto van de bundel, dat is ontleend aan de legendarische stoïcijn Seneca: ‘Laat het lot ons voorbereid aantreffen, klaar om te gaan’. Dit vers brengt die ervaring van de eigen sterfelijkheid meteen op een algemeen, zelfs filosofisch niveau.
Die manier om de intimiteit van de persoonlijke levenssfeer te transformeren tot algemeen geldende beschouwingen (hoe relativistisch ook geformuleerd) is inderdaad cruciaal voor de werkwijze van Deleu. Als dichter gaat hij op zoek naar een soort van achterliggende waarheid, in het besef dat die in het vers tot stand kan komen op een eigengereide, specifiek literaire wijze. Poëzie is geen vrijblijvend spel met taal, maar een essentiële, zelfs levensnoodzakelijke vorm van cognitie. Daaruit volgt meteen echter ook dat poëzie zich, volgens Deleu, moet richten tot een lezer met wie het gedicht doelbewust in interactie treedt. Dat adagium wordt in de gedichten uit Overboord op een overtuigende manier gerealiseerd.
De bundel is opgebouwd uit drie reeksen die thematisch samenhangen, maar waartussen evenzeer tal van grotere verbanden worden gecreëerd. De openingsreeks, ‘Beelden’, laat een aantal beelden en herinneringen spreken. Vanaf het eerste, programmatische vers wordt daarbij gewezen op de kracht van taal om verleden en heden productief samen te brengen: 'spreek mij aan // bekrachtig / mijn bestaan // meer / in mij aan’. Geen enkel woord staat in dit vers te veel; de imperatieven zijn evenveel smeekbeden of bevelen die alle cruciaal zijn voor de ik. Klank en ritme ondersteunen, samen met de typografie, de intensiteit van wat gezegd wordt, het samenspel van afzonderlijke elementen en steeds uitdeinende gehelen. In dat geduldige schrappen ligt ongetwijfeld de kwaliteit van Deleu als dichter: hij beent omzeggens de taal uit tot ze essentie wordt, zonder echter te eindigen bij een abstracte filosofie. Integendeel, voortdurend worden in deze bundel herkenbare taferelen opgeroepen, maar ook die worden ontdaan van hun al te sterke anekdotiek en herleid tot cruciale indrukken en beelden. Nacht en dag, kijken en herinneren, zoeken en vinden zijn vormen van dynamiek die als het ware worden gestold. Het slotgedicht, ‘Troost’, onderstreept hoe dat kijken gepaard gaat met inzicht en loutering, hoe ook een ogenschijnlijk minder intens leven met volle teugen wordt genoten. Dat is meteen ook de teneur van de tweede afdeling, ‘Leven’. Hier krijgen de natuur en de landelijke omgeving hun volle betekenis, als oorden van herinnering maar tegelijk ook van openbaring. De dichter ‘leest er’ de onstuitbare dynamiek, maar onmiskenbaar zijn deze verzen sterk doordrongen van melancholie. Opnieuw gaat het in feite om de paradox die eigen is aan het bestaan: worden, blijven en vergaan, in het besef dat net het besef van eindigheid de ultieme zin geeft aan het bestaan. Leven en dood komen in deze verzen vaak benauwend dicht bij elkaar. Dat gebeurt ook in de laatste reeks, ‘Overboord’, waarin het besef van ouderdom en slijtage het sterkst doorklinkt. Tegelijk is hier ook de overtuiging dominant dat alles samenhangt in een groter kosmisch geheel, en dat daardoor sterven ook niet meer is dan een natuurlijk proces. Het afsluitende gedicht heeft het abstract over steeds wijder wordende kringen, die de indruk wekken dat ‘je raakt / aan de eindigheid’. Het gedicht daarvoor legt echter sterker de klemtoon op de ontregeling van de dood; het is een intens in memoriamgedicht, waarin de blik op paarden het beeld oproept van de ruiter naar de overkant.
Deleu is een dichter als een boomstam. De jaarringen veranderen misschien wel het uitzicht, maar niet de kleur en de eigenheid van zijn werk. Wie van poëzie verwacht dat ze het besef aanscherpt, dat ze aanzet tot spreken en zwijgen, dat ze aanspreekt maar ook dissonant is, is bij Overboord aan het juiste adres. [Dirk De Geest]
Redactie Vlabin-VBC
Deze bundel is een typische voorbeeld van de manier waarop de dichter, tevens hoofdredacteur van Het liegend konijn, in zijn werk taal en leven op elkaar betrekt. Enerzijds heeft de bundel duidelijke autobiografische trekken, anderzijds gaat het de dichter niet om de anekdote op zich. Hij gaat op zoek naar een achterliggende waarheid, in het besef dat die in het vers tot stand kan komen op een eigengereide, specifiek literaire wijze. Poëzie is voor hem geen vrijblijvend spel met taal, maar een essentiële, levensnoodzakelijke vorm van cognitie. De bundel is opgebouwd uit drie reeksen die thematisch samenhangen: ‘Beelden’, ‘Leven’ en ‘Overboord’. In het geduldige schrappen ligt ongetwijfeld de kwaliteit van deze dichter: hij beent de taal uit tot ze essentie wordt, zonder echter te eindigen bij een abstracte (soms nietszeggende) filosofie. De jaren hebben duidelijk niets aan de kleur en eigenheid van het werk van deze dichter veranderd. Wie van poëzie verwacht dat ze het besef aanscherpt, dat ze aanzet tot spreken en zwijgen, dat ze aanspreekt maar ook dissonant is, is bij deze bundel aan het juiste adres.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.