Klee en Cobra : het begint als kind
Cobra Museum voor Moderne Kunst (Redacteur), Michael Baumgartner (Auteur), Kirsten Degel (Auteur), Jonathan Fineberg (Auteur), Katja Weitering (Samensteller)
Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Ludion, 2012 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : KUNST : 700 KLEE |
Besprekingen
15/01/2013
Klee en Cobra is een fraai boekwerk dat niet alleen alle tentoongestelde plus een aantal verwante werken te zien geeft, doorgaans in hoogwaardige kwaliteit, maar ook een vijftal verhelderende essays en een uitgebreide ‘chronologie’ bevat, waarin alle belangrijke historische gegevens over de relatie tussen Klee en Cobra worden vermeld.
Evenals de expositie in Amstelveen is het beeldgedeelte van de catalogus thematisch geordend: ‘maskers’, ‘kind’, ‘acrobatiek’, ‘agressie’ en ‘dieren’. De Denen hebben Klee eerder leren kennen dan de Hollanders en de Belgen. Dat komt deels door hun leeftijd: de Deense Cobraschilders waren een generatie ouder dan de Nederlandse en Belgische. Al in het begin van de jaren dertig waren zij gefascineerd door Klee, ook omdat zij, anders dan de Nederlanders, een grote belangstelling hadden voor oorspronkelijke noordelijke volkskunst. De eerste grote Klee-expositie in Nederland vond plaats in 1948.
Dat de makers van de tentoonstelling in Amstelveen erin zijn geslaagd geloofwaardige verwantschappen en onmiskenbare invloeden zichtbaar te maken, mag een kunststukje worden genoemd. Er is namelijk nauwelijks een grotere tegenstelling denkbaar dan die tussen Klee en de Cobraschilders. Bevlogen schilders als Appel en Jorn, Constant en Rooskens wilden zich na de Tweede Wereldoorlog bevrijden uit het keurslijf van overgeleverde traditionele vormen, die ze vanwege het hoge gehalte aan idealisme besmet en gecorrumpeerd vonden. Ze zochten naar spontane, ongeremde uitdrukkingsvormen waarin ook verboden of onwelgevallige stemmen mochten doorklinken. Het kind, nog onwetend van de taboes van de beschaving, belichaamde die ongeremde creativiteit voor hen in optima forma.
Maar Klee had niets spontaans. Integendeel: hij was één en al terughoudendheid, reserve, afstand, scepsis, intellectualisme. Klee was ervan overtuigd dat de beeldende kunst achter lag op de muziek. Zijn wens was om de analyse van de artistieke uitdrukkingsmiddelen op het niveau van de muziek te brengen. Als er iets haaks stond op de surrealistische verafgoding van de spontaniteit, is het Klees systematische picturale grondslagenonderzoek. Hij hoopte ooit het schilderkunstige equivalent van Mozarts polyfonie te realiseren.
Het mag wel bijzonder jammer worden gevonden dat noch daarvan, noch van Klees vroege theoretische oriëntaties, iets te zien is op de tentoonstelling in Amstelveen en vrijwel niets in de catalogus. Klee was allesbehalve de propagandist van de ontembare kinderziel, al werd hij daar ook in zijn tijd al vaak voor gehouden. Curieus genoeg ontbreekt in Klee en Cobra ook de periode van zijn intensiefste onderzoek naar de wereld van het kind vrijwel volledig.
Klee en Cobra toont vooral werk uit de late jaren dertig, van kort voor Klees dood. Het kind had zijn onschuld toen allang voor hem verloren. Eerder dan een toonbeeld van naïeve creativiteit is het nu de belichaming van donkere, ongedisciplineerde krachten, van ongeduld en agressie. In 1949 zagen de Cobrakunstenaars in dat ‘spontane’ kind een bevrijdende kracht — dat mag je wel een vruchtbaar misverstand noemen.
(Dit is een abstract van een artikel van door Cyrille Offermans. De volledige tekst is verschenen in De Leeswolf 5 2012.)
[Cyrille Offermans]
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.