Filosofen van deze tijd
Maarten Doorman
Maarten Doorman (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Bakker, 2012 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : FILOSOFIE : 157.2 ROUS |
31/08/2012
Hoe authentiek en waarachtig is de Franse filosoof van het natuurlijke leven als we er zijn autobiografie op na lezen? Volgens Maarten Doorman niet echt, want juist het streven naar radicale eerlijkheid en authenticiteit — wat toch de bedoeling was van de Bekentenissen — veroorzaakt onechtheid. Het authentieke zelf is intussen een mythe gebleken, of zoals moderne denkers het zeggen: het autonome ik is verdampt. Een terugkeer naar de natuurlijke of oorspronkelijke toestand van de mens (een wereld zonder bezit, macht of kennis), zoals Rousseau die bepleitte, is in die zin een illusie. Niet dat de Fransman er zelf in geloofde, maar zijn overtuiging dat een samenleving die zich te ver van de natuur verwijdert, van kwaad naar erger gaat, verklaart zijn streven naar een herstel van het evenwicht tussen rede en gevoel, tussen natuur en cultuur, tussen leren en ervaren. Dat is in wezen de essentie van zijn ideeën, die vanzelfsprekend al eens ondergesneeuwd raken in de paradoxen van zijn eigen levensloop en karakter en de daaruitvolgende tegenstrijdigheden van een werk in opbouw dat ook nog eens getekend is door de tijd waarin het tot stand kwam. Het herkennen van totalitaire grondtonen in sommige ambivalente uitspraken van Rousseau, zoals de auteur doet, is voorbijgaan aan de essentie en de oorspronkelijkheid van een werk dat, hoe dan ook, met de tijd bedenkelijke kantjes krijgt. Het is niet anders met het werk van Plato, Nietzsche of Marx, dat na hun dood totaal afhankelijk wordt van allerhande interpretaties en recuperaties.
De huidige malaise in deze narcistische samenleving, die alleen maar rechten kent (op zelfontplooiing, op welzijn, op veiligheid, op geluk...) en dus ontevredenheid genereert omdat geen enkele samenleving dit kan garanderen, en die gekenmerkt wordt door de eis tot (onmiddellijke) vervulling van onze wensen en verlangens en het (directe) uiten van gevoelens en gedachten, zonder rekening te hoeven houden met anderen, heeft in de grond niets met het denken van Rousseau te maken. Rousseau was er immers, ondanks zijn paranoïde ingesteldheid, opuit te leven naar zijn ideeën en er de consequenties van te aanvaarden. Dat hij daar dikwijls niet in slaagde, doet niets af aan de intentie. De huidige behoefte aan authenticiteit heeft daarentegen meer met conformisme en trendvorming te maken, meer met gemakzucht en lustbeleving, meer met schuldgevoelens en verdringing, dan met het vrijwillig afstand doen van al het overbodige, al het onrechtmatige, al het onnutte dat de spektakelmaatschappij en de consumentensamenleving ons voorhouden. Rousseau en ik is een vlot geschreven kritisch essay, dat voortbouwt op de theorieën van James Gilmore en Joseph Pine (Authenticity: What Consumers Really Want), Andrew Potter (The Authenticity Hoax) en Charles Taylor (The Ethics of Authenticity). Het biedt alleszins veel stof voor discussie. [Jan Baes]
Dr. D.G. van der Steen
Wij moderne mensen moeten authentiek zijn. Het onderwijs is bedoeld om jezelf te worden, de moderne media tonen continu hoezeer dat is gelukt, en van ware liefde op reality-tv tot eerlijk vlees in de supermarkt is echtheid het keurmerk van het ware. Maarten Doorman, filosoof, criticus, dichter en essayist, verbonden aan de universiteiten van Amsterdam en Maastricht, beschouwt Rousseau als de uitvinder van dat ik dat rusteloos op zoek is naar zijn ware zelf. Voortbouwend op zijn brede overzicht 'De romantische orde' (2004)* laat hij in dit beknopte, maar uiterst trefzekere essay zien hoezeer de Rousseau van de 'Confessions' en van de grote romans als 'Julie' en 'Émile' zichzelf verstrikt in precies dezelfde paradoxen die de huidige hype van echtheid laten uitmonden in hypocrisie en effectbejag. Boeiend, uitermate leesbaar en vol bij tijden zachtjes bijtende humor. Met een lijst van geraadpleegde literatuur.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.